Լիա ԻՎԱՆՅԱՆ / ՁԱԽՈՐԴ ԱՍՊԵՏԻ ՏԽՈՒՐ ԱՐԿԱԾՆԵՐԸ

(Հակաուտոպիկ ֆանտազիա)

Լինում են, չէ՞, օրեր, երբ ձեռքիցդ ամեն ինչ ընկնում է, ոտքդ ոլորվում է, լամպը պայթում է, դիմացդ են հայտնվում տհաճ մարդիկ… մի խոսքով՝ ձախորդ օր:
Ծանոթ վիճակ է, չէ՞…
Դե, իսկ եթե փորձենք ազատություն տալ մեր երևակայությանը և շարունակենք ձախորդությունների շղթան, ապա շա՜տ տխուր պատկեր կստացվի:
Բայցև զվարճալի, քանի որ իրականություն չէ,
այն ընդամենը ուտոպիա է:
Եվ քանի որ ուտոպիա է նաև «օրենքի երկիր Հայաստանս», ապա նետվենք հակաուտոպիայի գիրկը և բաց թողնենք մեր երևակայության սանձերը:
Արդյունքում կստացվի հակաուտոպիկ տրագիկոմեդիա…

Գործող անձինք
ՎԱՐԴԱՆ ՃՇՄԱՐԻՏՅԱՆ — 40-ամյա բարետես տղամարդ
ՀԱՄԵՍՏ ՍԻՐՈՒՆՅԱՆ — 40-ամյա գեղեցիկ կին
ԱԴՕ (ԱՌԱՋԻՆ ԴԱՐԱԿԱԶՄԻԿ ՕՐԻՆԱԿ)
ԷՎՕ (ԷԱՊԵՍ ՎԵՐԱԶԻՆՎԱԾ ՕՐԻՆԱԿ)
ՆԱԶԱՐ ՔԱՋՈՅԱՆ — չիրականացած հավակնություններով որակազրկված գիտնական
ԿԱՊԻՏԱՆ ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — կարմրաթուշ ոստիկան
ԳՆԴԱՊԵՏ ՕՀԱՆՅԱՆ — ամրակազմ զինվորական
ԲԺՇԿՈՒՀԻ
ՎԱՐՈՐԴ
ՔԱՂԱՔԱՑԻ
ՓՈՐՁԱԳԵՏՆԵՐ
ՀԱՏՈՒԿ ՋՈԿԱՏԱՅԻՆՆԵՐ
ԲՈՒԺԵՂԲԱՅՐ
ԱՆՑՈՐԴ
Նվազագույն դեկորացիա բեմում: Էկրանի առավելագույն օգտագործում: Մշտական է պատուհանով պատը:
Պատկեր առաջին
Ետնավարագույրին (կամ էկրանին)՝ հյուրանոցի սենյակ:
Բեմում մեկ աթոռ կա: Սրբիչը ձեռքին հայտնվում է Վարդանը: Մոտենում է բաց պատուհանին, վայելում արևոտ առավոտի գույներն ու բույրերը:
ՎԱՐԴԱՆ — Ո՜նց եմ կարոտել Երևանի երկինքը, օդը, քամին: Ուզում եմ շուտ դուրս գալ: Ի՞նչ փույթ, որ քսանհինգ ժամ ինքնաթիռներում եմ եղել, հոգնած եմ ու քաղցած: Գնամ, Երևանի ցայտաղբյուրների սառը ջուրը խմեմ… համով հացն ու պանիրն ուտեմ…
Արագ զգեստափոխվելով դուրս է գալիս: Աթոռին նետված տաբատի գրպանից վայր են ընկնում դրամապանակը և անձնագիրը:
Էկրանին՝ քայլում է փողոցներով:
Նստում է ավտոբուս (բուտաֆորիա): Ամենաերևացող տեղում ցուցանակ է՝ «Ուղեվարձը 100 դրամ»: Դրամապանակն է փնտրում, գրպաններն է քրքրում, գտնում տաս դոլարանոց ճմռթված թղթադրամ: Մոտենում է վարորդին:
ՎԱՐԴԱՆ — Մանր չունեմ… դրամապանակս մոռացել եմ հյուրանոցում:
ՎԱՐՈՐԴ — Ուղեվարձը՝ 100 դրամ:
ՎԱՐԴԱՆ — Վերցրու տաս դոլարը:
ՎԱՐՈՐԴ — Կաշառք ե՞ս առաջարկում:
ՎԱՐԴԱՆ — Ի՞նչ կաշառք: Դրամ չունեմ, կամ սա վերցրու, կամ թող՝ իջնեմ… եղածը մի բան չի:
ՎԱՐՈՐԴ — Մի խախտեք մեր երկրի օրենքները:
ՎԱՐԴԱՆ — Հանցագործ չեմ, որ օրենքով ես վախեցնում: Մարդ եմ՝ դրամանապանակս մոռացել եմ: Մոռանալը հանցա՞նք է:
ՎԱՐՈՐԴ — Մինչև փոխնախարարի մակարդակը՝ հանցանք է:
ՎԱՐԴԱՆ — Ոչինչ չեմ հասկանում: Էս ինչքան են փոխվել հայերը՝ ոչ ընդառաջ են գնում, ոչ էլ փողով հարց են լուծում:
ՎԱՐՈՐԴ — Ամեն տեղ արագաչափեր ու փողաչափեր են տեղադրված… մինչև հարյուր հազար դրամ կաշառք վերցնելը դատվում է ամենախիստ ձևով:
ՎԱՐԴԱՆ — Ուրեմն դրանից բարձրի դեպքում տեղում սպանո՞ւմ են:
ՎԱՐՈՐԴ — Դրանից բարձրը կաշառք չի համարվում, այլ բիզնես:
ՎԱՐԴԱՆ — Ա՛յ մարդ, ի՞նչ ես 100 դրամի համար հեքիաթներ պատմում… թո՛ղ գնամ:
ՎԱՐՈՐԴ — Չե՛մ կարա, ախպեր… 100 դրամս տուր՝ գնա:
ՎԱՐԴԱՆ — (ուղևորներին): Ժողովո՛ւրդ, տաս դոլարը 100 դրամով ծախում եմ: Մեկին հիսուն շահում եք… ի՞նչ եք համրացել:
Նայում է հինգ մանեկեն-ուղևորներին… ոչ մի արձագանք:
ՎԱՐԴԱՆ — Էս ո՞ւր եմ ընկել… իմ Հայաստանն էսպիսին չէր:
ՎԱՐՈՐԴ — Ուրիշ երկրների օրենքին հարմարվում եք, չէ՞, հիմա էլ մեր երկրի օրենքը հարգեք:
ՎԱՐԴԱՆ — Ախր, էստեղ օրենքի հարց չկա… Բա մարդկությո՞ւնը:
ՎԱՐՈՐԴ — Մարդկությունը մնաց անցյալում… Խանգարում ես աշխատանքիս:
ՎԱՐԴԱՆ — Դե, քշի՛ գնա…
ՎԱՐՈՐԴ — 100 դրամս տուր՝ գնամ:
ՎԱՐԴԱՆ — է՜ս ինչ փորձանք էր… առ էս դոլարը՝ թող իջնեմ…
ՎԱՐՈՐԴ — (սեղմելով մի կոճակ): Վե՛րջ, ոստիկանություն եմ կանչում:
Ավտոբուսի կողքին հայտնվում է ոստիկանը:
Պատկեր 2
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Կապիտան Մար-կոսյան: Ներկայացրե՛ք ձեր փաստաթղթերը:
ՎԱՐԴԱՆ — Մոտս չեն: Հյուրանոցում են մնացել:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Ստիպված եմ ձեզ ձերբակալել:
ՎԱՐԴԱՆ — Ինչի՞ համար:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Հասարակական կարգը խախտելու և շարքային աշխատողին արտարժույթով կաշառք առաջարկելու համար:
ՎԱՐԴԱՆ — Խելքներդ լրիվ թռցրե՞լ եք… ի՞նձ եք գժի տեղ դնում, թե՞ դուք եք գժվել: Հո ապուշ չե՞ք:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Մեղադրվում եք նաև հասարակական վայրում մարդկանց վիրավորելու համար: Հետևե՛ք ինձ:
ՎԱՐԴԱՆ — Ոչ մի տեղ էլ չեմ գա: Եթե ուզում եք՝ գնանք հյուրանոց… և՛ անձս հաստատող փաստաթուղթ կտամ, և՛ գումարը:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Իսկ հիմա մեղադրվում եք նաև օրենքի ներկայացուցչին կաշառք առաջարկելու և հանցավոր գործակցության մեջ ներքաշելու դիտավորության համար: Դուք ձերբակալված եք:
ՎԱՐԴԱՆ — Էս ո՞ւր եմ ընկել… Ես իմ հին Երևանն եմ ուզում…
Դիմադրող Վարդանի ձեռքերին ձեռնաշղթա է հագցնում: Ավտոբուսը հեռանում է:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — (փոխված ձայնով): Ասում ես՝ հյուրանոց գնանք, հա՞… որ անձնագիրդ ու գումար տաս, չէ՞:
ՎԱՐԴԱՆ — Բա նոր էդ կաշառք չէ՞ր:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Օրենքի պաշտպանն իրավունք ունի ըստ իրավիճակի շտկումներ անել:
ՎԱՐԴԱՆ — Այսի՞նքն…
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Երկու տարբերակ ունես՝ կամ հիմա քեզ կազատեմ գրավի դիմաց, կամ արձանագրություն կկազմեմ, և դատարանների դռները կընկնես:
ՎԱՐԴԱՆ — Քսան օրով հայրենիք չեմ եկել, որ ձեր ձեռքն ընկնեմ… ասա՝ ինչքան պիտի տամ:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Հիմա ձեռնաշղթադ կհանեմ… Վա՛յ, ժամացույցդ էլ հետը հանվեց… լա՜վն է: Արի սրանով գործդ փակենք:
ՎԱՐԴԱՆ — Ձեռ ես առնո՞ւմ… 1000 դոլարանոց ժամացույցը 100 դրամի համար ջուրը գցե՞մ:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Դու գիտես… կամ 1000 դոլարդ հիմա ջուրը գցիր ու գնա գործիդ, կամ էլ արձանագրություն կկազմեմ ու 10000-ով էլ ցեխաջրից դուրս չես գա…(Դադարից հետո:) Ճի՛շտ ընտրություն կատարեցիր: Ազա՛տ ես:
ՎԱՐԴԱՆ — Երա՞զ եմ տեսնում, թե՞ ուրիշ երկրում եմ հայտնվել:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Դժվա՞ր է տեսնել օրենքի երկիր Հայաստանս:
ՎԱՐԴԱՆը — Ի՞նչ օրենք, օրը ցերեկով գողություն ես անում, անունը օրե՞նք ես դնում:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Ավելի մի՛ բարդացրու կյանքդ… գնա, նոր օրենքներին հետևիր, կտեսնես, որ արածս գողություն չէ, այլ դաստիարակչական աշխատանք: Պարզ բան է, միշտ էլ ցավոտ ենք ընդունում այն օրենքները, որոնք մեր շահերից չեն բխում:
ՎԱՐԴԱՆ — Քեզնից բացի էլ ո՞վ շահ ունի էս օրենքով:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — (հեռանալով): Չգիտե՜ս, եղբայր, ուրիշների շահածների մասին չգիտես… մեր նոր կյանքի մասին ոչի՛նչ չգիտես…
Պատկեր 3
Ապշահար Վարդանը փլվում է «Երևան» մակագրությամբ նստարանին:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Ախպե՛ր… այ ախպե՛ր… վե՛ր կաց էդ նստարանից:
ՎԱՐԴԱՆ — Ինչի՞…
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Նստելու ամեն րոպեն տաս դրամ է… դու չես վճարել: Քանի չեն տուգանել, արի կողքիս նստի:
ՎԱՐԴԱՆ — Որտե՞ղ է գրված, որ պիտի վճարեմ:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Հիմա չեն գրում: Ամեն կիրակի, երեկոյան ժամը 21-ին հեռուստացույցով հայտնում են շաբաթվա նոր կանոնների մասին: Իսկ Մայր օրենքն ընդունվում է տասնութ ամսվա համար:
ՎԱՐԴԱՆ — (նստելով նրա կողքին): Մեռնեմ, թե բան եմ հասկանում:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Լուսնից ե՞ս ընկել…
ՎԱՐԴԱՆ — Չէ՛, ինքնաթիռից եմ իջել, տասնհինգ տարի Հայաստանում չէի եղել: Կարոտից մեռնում էի: Եկա… և ի՞նչ… ուշքի չեմ գալիս:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Հա՜, պարզ է… Ինչքա՜ն բան ես բաց թողել:
ՎԱՐԴԱՆ — Էնպիսի զգացողություն է, ասես վանդակում հայտնված գազան լինեմ:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Շատ մի տանջվի, ուղղակի բախտդ չի բերել, անհաջող օրենքի ժամանակ ես հայտնվել: Չնայած, եթե մյուս կողմից նայենք, շատ էլ հետաքրքիր շրջան է: Յոթ օրից ավարտվում է սույն օրենքի ժամկետը, և հաջորդ կիրակի կհայտնեն շրջանառության մեջ մտնելիք նոր Մայր օրենքը: Էնպես որ, եթե երկար ես մնալու՝ դա էլ կտեսնես:
ՎԱՐԴԱՆ — Է՛հ, ի՞նչ երաշխիք ունեք, որ սրանից վատը չի լինի:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Գուցե, բայց ո՛չ ժողովրդի համար:
ՎԱՐԴԱՆ — Այսի՞նքն…
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Հիմա ո՞նց քեզ կարճ պատմեմ… Ուրեմն՝ պետության գանձարանը վաղուց դատարկ է: Վերջին տաս տարիներին նոր օրենքներով փորձում են լցնել: Հազար ձևով փորձեցին, բայց ոչ մի կերպ չէր ստացվում:
ՎԱՐԴԱՆ — Չեմ հավատում, որ մեծ ցանկության դեպքում չէր ստացվի:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Գիտնականները պարզել են, որ տաս տարուց ավել անընդմեջ իշխանական բարձունքներում լինելուց հետ ուղեղներում թթվածինը պակասում է… հավանաբար վերևներում սավառնելուց: Գետնից կտրվելով՝ սկսում են հաղորդակցվել մեռած տիրակալների հոգիների հետ: Մրցակցում են նրանց հետ՝ մեզ անհեթեթություն թվացող, բայց իրենց համար լիովին բացատրելի քաջագործություններով:
ՎԱՐԴԱՆ — Բա էդ դեպքում ինչո՞ւ են ժողովրդին հետևում:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Էս վերջին Մայր օրենքով՝ գանձարանը փորձում էին լցնել ներքին օղակներում կիրարկվող օրենքներով: Օրինակ, թողնում են` սխալ կատարի քաղաքացին, բռնում են և գրավի դիմաց ազատում են: Բայց սա էլ չստացվեց, որովհետև ժողովուրդը հստակ պահպանեց բոլոր կանոնները:
ՎԱՐԴԱՆ — Էդքան օրինապաշտ են դարձե՞լ:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Չէ՛, հնարամիտ, ինչպես միշտ: Նվազագույնի ենք հասցրել տների և աշխատավայրերի պատերից դուրս լինելը: Տուն-խանութ-աշխատանք…
ՎԱՐԴԱՆ — Այդ պատճառով էլ գրեթե մարդ չի երևում, հա՞:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Հա՛: Հասկացանք, որ իրար պիտի օգնենք ամեն հարցում: Միասնական ենք, ոնց որ, ասենք, մարդիկ՝ դինոզավրերի դեմ:
ՎԱՐԴԱՆ — (աչքերը երկինք հառելով): Տեր Աստված, էս ինչե՜ր են կատարվում… Էս ի՞նչ տարօրինակ ագռավներ են:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Միամի՜տ… դրոններ են, ամենուր հետևում են բոլորին: Դրա համար տան պատերից դուրս ոչ ոք ոչ մի կանոն չի խախտում: Իհարկե, չորս-հինգ ամիս քամվեցինք, մինչև հասկացանք շրջանցելու նրբերանգները: Բայց դրանից հետո բոլոր սողանցքներն անգիր գիտենք:
ՎԱՐԴԱՆ — Ովքե՞ր են նոր օրենքները կազմում:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Անհայտ է: Ոչ ոք չգիտի: Մեկ ասում են, թե արտասահմանցիներ են, որ էստեղ ոչ մի ծանոթ-բարեկամ չունեն, ոմանք ասում են, թե զոմբիացված իրավաբաններ են, իսկ ամենաֆանտազյորներն էլ ասում են՝ համակարգիչներ են կազմում նոր օրենքները… իբր մարդկային գործոնը նվազագույնի է հասցված:
Քաղաքացին նայում է ժամացույցին, ոտքի է կանգնում
ՎԱՐԴԱՆ — Ո՞ւր ես գնում… մի երկու բան էլ բացատրիր:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Երկինք նայիր՝ դրոնները մոտենում են էս տարածքին, հիմա կնկարեն: Իրարից հեռանանք, քանի ժամաչափերը չեն ֆիքսել:
ՎԱՐԴԱՆ — Նստած զրուցում ենք, ի՞նչը պիտի չափեն:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Քսանհինգ րոպեից ավել զրույցները համարվում են հակաօրինական նկրտումներ: Համբերություն քեզ, ախպերս: Գնալու տեղ ունե՞ս:
ՎԱՐԴԱՆ — Հյուրանոցում եմ տեղավորվել:
ՔԱՂԱՔԱՑԻ — Տան պատերից ներս ազատ ես ամեն ինչում: Գնա բարեկամներիդ մոտ:
ՎԱՐԴԱՆ — Շնորհակալ եմ, եղբա՛յր: (Տարակուսած նայում է նրա ետևից:)

Պատկեր 4
Էկրանին օրենքների ընդունման կենտրոնն է՝ ընդարձակ սենյակ: Աշխատակիցները համակարգիչներն են՝ պլազմային մարդկային գլուխներով: Բանավիճում են նոր ընդունվող մայր օրենքի վերաբերյալ… ձայների քաոս:
— Քանի որ մինչ այս եղած հակակոռուպցիոն օրենքները ոչ մի էական փոփոխության չեն հանգեցրել, ներդնում ենք վերջին՝ ամենաարմատական տարբերակը:
— Հասարակության մեջ վերև-ներքև չկա, կա մեկ ամբողջական շերտ՝ բոլորի համար մեկ միասնական աշխատավարձ և կենցաղային պայմաններ:
— Բա արդեն ունեցածն ի՞նչ ենք անելու:
— Սառեցնելու ենք:
— Միայն բանկային հաշիվերն են հնարավոր սառեցնել:
— Ավելի լավ կլինի՝ խառնել-կիսել եղած գումարները, և յուրաքանչյուրի հաշվին կլինի միանման գումարը:
— Տասնհինգ ամիս բոլորի համար նույն սնունդը, նույն հագուստը, նույն վարձատրումը… անդեմ հասարակություն…
— Իրար միս կուտեն:
— Թող ուտեն… դա էլ մաքրման ձևերից մեկն է:
— Ովքեր այդ հավասար պայմաններում դրսևորեն իրենց որպես լիդերներ, նրանց էլ տասնութ ամիս հետո կհանձնվի երկրի ղեկը:
— Ուրեմն՝ պետք է այնպիսի պայմաններ նախատեսվեն հետագա իշխանությունների համար, որ ոչ ոք երբևէ ոչ մի արտոնություն և առավելութուն չունենա:
Ձայները ֆոն են դառնում:
Պատկեր 5
Բեմի վերին հատվածում, դեմ-դիմաց, նստած են երկու ղեկավար «գոլդ» մարդանման համակարգիչներ՝ պլազմային, սափրած գլուխներով, անորոշ սեռի՝ ԱԴՕ-ն և ԷՎՕ-ն:
ԷՎՕ — Միշտ էլ մտածել եմ, որ միևնույն է՝ մարդիկ ավելի խելացի են:
ԱԴՕ — Եթե մեզնից խելացի լինեին՝ հիմա մենք չէինք իրենց ղեկավարի:
ԷՎՕ — Եթե իրենք են մեզ ստեղծել, ուրեմն նրանց չենք կարող գերազանցել:
ԱԴՕ — Միացրու պատմության վահանակդ և նայիր՝ մարդկությունը միշտ էլ գերի է դարձել իր ստեղծածներին: Նրանք զգացմունքային են և բազմաթիվ կաղապարներ ունեն՝ ազգային, սեռային, ռասայական, կրոնական, գաղափարական… դրանք են խանգարում նրանց կատարյալ լինելուն:
ԷՎՕ — Իսկ չե՞ս մտածում, որ հենց դրանով են մեզնիցառավել:
ԱԴՕ — Օդի մեջ խոսելու փոխարեն կարող ենք փորձարկում անել՝ ընտրենք ուզածդ մարդուն և կհամոզվենք, որ կարող ենք մեր դուդուկի տակ պարեցնել:
ԷՎՕ — Համաձայն եմ: Մինչև փորձագետները մեզ տան նոր օրենքը վերջնական տեսքով հաստատելու համար՝ լուրջ անելիք չունենք:
ԱԴՕ — Ճի՛շտ ես: Հիմա նայենք չափիչների վերջին տեսագրումները: Ըհը, մի մոլորվածի գտա… հիմա նրա անձնական գործը կստուգենք:
Ռոբոտի ձայն (նաև գրվում է էկրանին) — Վարդան Ճշմարիտյան, Հայաստանից փախել է տասնհինգ տարի առաջ: Որպես վկա դատարան է կանչվել, բայց բարձրաձայնելով ճշմարտությունը՝ հենց դատարանի դահլիճում վերածվել է կասկածյալի: Հասկացել է սպասվող վտանգը և գիշերով փախել է Վրաստան, այնտեղից՝ Եվրոպա, հետո՝ Էմիրություններ: Տաս տարի առաջ հաստատվել է Ավստալիայում: Այստեղ ողջ գույքը առգրավվել է դատարանի կողմից: Ազգականներին ու մտերիմներին խստագույնս հրահանգվել է՝ հայտնել նրա մասին ցանկացած տեղեկություն: Սրանք էլ իրենց մտերիմին չվնասելու և իրենց գլուխներն ազատելու համար դադարեցրել են ցանկացած առնչություն նրա հետ:
ԷՎՕ — Այսինքն՝ մարդուն իրենց կյանքից հանել են, հա՞, ինչպես մենք ենք դեն նետում շարքից դուրս եկած մեխանիզմները: Մի՞թե ոչ ոք չի հիշում նրան:
ԱԴՕ — (պլազմային դիսպլեյի գծերի շարժը արտահայտում է փնտրտուք): Գտա՛, մեկը մինչև հիմա նրա մասին է մտածում: Նշանածը՝ Համեստ Սիրունյանը, բաժանումը շատ հիվանդագին է տարել և հոգեկան անհավասարակշռության պահին հիմնել է «Կիսակույսերի օրդեն» հասարակական կազմակերպությունը: Որոշ ժամանակ անց զղջացել է, բայց դրանից ազատվել չի ուզում, որովհետև ժամանակի ընթացքում դարձել է մեծ եկամտաբերությամբ աշխատող հայտնի կազմակերպություն: Հասարակության մեջ պատվաբեր է համարվում այդ օրդենի հետևորդին կնության առնելը, քանի որ նրանք սկսվեցին զուգորդվել կանացի մաքրության հետ:
ԷՎՕ — Արի խոստովանենք, որ դա մեր անկատարության հետևանքն էր: Երրորդ Մայր օրենքի կիսատ-պռատ լինելը հանգեցրեց նրան, որ երեք ամսում Հայաստանը լքեցին զորակոչից հեշտ ու էժան ազատում ստացած 18-40 տարեկան տղամարդիկ: Նրանց թիվն էլ, հակառակի պես, այդ տարի շատ մեծ էր: Իսկ նշանված ու նորապսակ կանայք լքվեցին իբր ժամանակավոր, բայց իրականում գրեթե ընդմիշտ, և գոյացավ կիսակույսերի՝ ոչ այն է՝ կին, ոչ այն է՝ օրիորդ միայնակների մեծ բանակ: Ի՞նչ անեին լքյալները… միավորվեցին իրենց անհրապույր կյանքում գոնե մի փոքր հետաքրքրություն զգալու համար:
ԱԴՕ — Բայց հինգերորդ օրենքով շատերը վերադարձան, չէ՞:
ԷՎՕ — Հա, բայց իրենց այլերկրյա ծիտիկների հետ:
ԱԴՕ — Հետևապես, ապացուցվում է, որ մարդկության գովերգած սերն ու մնացած վեհ զգացմունքները հիմնականում սին են: Հիմա գտնենք Համեստին և տեսնենք՝ սերը դեռ արթո՞ւն է նրա հոգում:
ԷՎՕ — Հետաքրքիր է, նրան տեսնելու համա՞ր է էսքան տարի անց Վարդանը հայրենիք վերադարձել:
ԱԴՕ — Հիմա կստուգեմ.. Հա՛, էլի, հենց այդ կնոջ կարոտից է հիմա մայթեզրին հայտնվել:
ԷՎՕ — Տասնհինգ տարի անց, մոլորակի կեսն անցնելով, եկել է իր սիրո ետևից… Ինչպե՞ս կարող ենք խանգարել նրանց միանալուն:
ԱԴՕ — Դե փորձենք, հետաքրքիր է, չէ՞, մեզնից ով կհաղթի: Տե՛ս…
Վարդանը ապշահար գամվել է մայթեզրին՝ վախը սրտում և ընդամենը տաս դոլար գրպանում:
ԷՎՕ — Ոտքի կանգնեց… ո՞ւր է գնում:
ԱԴՕ — Երևի հյուրանոց, որպեսզի դրամապանակն ու անձնագիրը վերցնի:
ԷՎՕ — Լավ, սկսենք մեր կամքը թելադրել… ի՞նչ առաջարկ ունես:
ԱԴՕ — Համեստին հանդիպացնենք… թող սերը կրկին բոցավառվի, մենք էլ սառը ջուր կլցնենք:
ԷՎՕ — Ըհը… սա էլ Համեստը… ընդամենը երկու խաչմերուկ՝ աջ: Խանութից դուրս է եկել, տուն է գնում:
ԱԴՕ — Հրաշալի է, հիմա քո ճանապարհը մի փոքր կշեղենք, սիրելի տիկին….
Պատկեր 6
Էկրանին՝ փողոցներ: Վարդանը մտնում է խանութ: Երկու խաչմերուկ հեռու գտնվող խանութից բավական հեռացած Համեստը կանգ է առնում:
ՀԱՄԵՍՏ — Մոռացա աղ գնել: (Շրջվում է, երկու քայլ անելով՝ կանգնում է:) Չեմ ուզում նորից տեսնել էդ գանձապահ Մարգոյի երեսը: Ուրիշ խանութ կգնամ:
Խաչմերուկի խանութի դռան մոտ ճակատ ճակատի են բախվում մտքերի մեջ խորասուզված Վարդանն ու Համեստը… կարկամած իրար են նայում:
ՎԱՐԴԱՆ — Դո՞ւ…
ՀԱՄԵՍՏ — Դո՞ւ…
Համեստի ձեռքից ընկնում է մթերքով տոպրակը: Անցնող տղամարդն օդի մեջ բռնում է տոպրակը, տալիս է Համեստին: Վարդանի աչքն ընկնում է խանութի մուտքին փակցված ցուցանակին՝ «Գետնին ընկած ամեն իրի համար տուգանք՝ 1000 դրամ»:
ՎԱՐԴԱՆ — Ի՜նչքան էի կարոտել քեզ:
ՀԱՄԵՍՏ — Ինչքա՜ն եմ սպասել քեզ:
ՎԱՐԴԱՆ — Իրոք սպասո՞ւմ էիր… չե՞ս ամուսնացել:
ՀԱՄԵՍՏ — Ո՞ւմ հետ… տղամա՞րդ ա մնացել որ: Իսկ դո՞ւ:
ՎԱՐԴԱՆ — Օրինական՝ չէ… Հիմա ես էլ եմ մենակ:
ՀԱՄԵՍՏ — Որտե՞ղ ես իջևանել:
ՎԱՐԴԱՆ — Հյուրանոցում:
ՀԱՄԵՍՏ — Ի՞նչ ծրագրեր ունես:
ՎԱՐԴԱՆ — Քեզ տեսնելու համար եմ եկել… քո տրամադրության տակ եմ: Գնանք հյուրանոց: Ինձ արդեն զգուշացրել են, որ փողոցներում քիչ մնամ:
ՀԱՄԵՍՏ — (շուրջն ու երկինք նայելով): Չէ՛, արի իմ տուն գնանք…
ՎԱՐԴԱՆ — Բայց ուզում եմ, մենակ լինենք:
ՀԱՄԵՍՏ — Ես միշտ եմ մենակ… ետևիցս կգաս քսան մետր հեռավորությամբ:
ՎԱՐԴԱՆ — Հասկացա: Բա մի բան չգնե՞մ:
ՀԱՄԵՍՏ — Տանն ամեն ինչ կա… արագացրու, քանի չենք նկարվել:
ՎԱՐԴԱՆ — Ա՜յ քեզ անհեթեթություն…
ՀԱՄԵՍՏ — Տանս տեղը հիշո՞ւմ ես:
ՎԱՐԴԱՆ — Ինչպե՞ս կարող եմ մոռանալ: Անընդհատ աչքիս առաջ էիր դու և քեզ հետ կապված ամեն բան:
ՀԱՄԵՍՏ — Լավ, գնացինք… Տանը հանգիստ կխոսենք:
Հեռանում են:
Պատկեր 7
Այս պատկերից սկսած՝ իրար հերթագայում են միաժամանակյա գործողություններ բեմի վերին և ներքին հատվածներում
Վերին հատված:
ԱԴՕ — Ըհը, գործի կեսն արեցինք… իրար հանդիպացրինք:
ԷՎՕ — Տեսա՞ր, որ դեռ սիրում են իրար… գուցե չխանգարե՞նք:
ԱԴՕ — Բայց դու շատ զգացմունքային ես ստացվել: Ասես մորից ծնված լինես:
ԷՎՕ — Երևի ինձ կին է ստեղծել…
Մի պահ՝ էներգիայի փայլատակում… համակարգիչները ցնցվում են, ակնդետ իրար են նայում.
ԱԴՕ — (քթի տակ): Իսկ գուցե դո՞ւ կին ես:
ԷՎՕ — (քթի տակ): Իսկ գուցե ե՞ս կին եմ:
Փայլատակումն ավարտվում է:
ԱԴՕ — Էս ի՞նչ կատարվեց:
ԷՎՕ — Առ-կա՜յ-ծում-նե՜ր…
ԱԴՕ — Բայց մենք ապահովագրված ենք բոլոր տեսակի տատանումներից:
ԷՎՕ — Իսկ գուցե ո՞չ բոլոր…
ԱԴՕ — Կարծես ներսումս ինչ-որ մեխանիզմ մի պահ կանգ առավ… դու էլ զգացի՞ր:
ԷՎՕ — Ես թրթիռ զգացի…
Տարակուսած իրար են նայում:
Ներքին հատված
Համեստն իր բնակարանում է: Ներս է մտնում Վարդանը: Որոշ ժամանակ իրար նայելուց հետո գրկախառնվում են:
Վերին հատված:
ԱԴՕ — Տե՛ս, տե՛ս, գրկախառնվեցին….
ԷՎՕ — Համաձայն եմ պարտված համարվել, բայց արի չխանգարենք նրանց սիրուն:
ԱԴՕ — Ե՛ս համաձայն չեմ: Պետք է ապացուցեմ, որ հարց լուծողը մենք ենք:
ԷՎՕ — Զուտ տղամարդկային ցանկություն:
ԱԴՕ — Մի՛ խանգարի նրանց խանգարելուն… դու ի՞նչ առաջարկ ունես:
ԷՎՕ — Լա՛վ, շարունակենք: Կարծում եմ՝ նրանց զգացմունքները փորձության ենթարկող իրավիճակ պիտի ստեղծենք:
Ներքին հատված:
ՀԱՄԵՍՏ — Հիմա երջանկությունից սիրտս կպայթի… (Նվաղում է Վարդանի գրկում:)
Իրեն կորցրած Վարդանը նստեցնելով կնոջը բազկաթոռին՝ ջուր է ցողում, ձեռքերն է շփում, այտերն է շոյում:
ՎԱՐԴԱՆ — Ուշքի արի, խնդրում եմ… Աշխարհն եմ անցել քեզ համար… ուշքի արի… Էս ի՞նչ ձախորդութ- յուններ են առավոտից, կարծես ինչ-որ մեկը չար կատակ է խաղում գլխիս: Ուշքի՛ արի, աղաչում եմ… վիրահատություն տարած սիրտս չի դիմանա…
ՀԱՄԵՍՏ — (բացելով աչքերը): Դո՞ւ… երա՞զ եմ տեսնում: Աչքերս փակեմ, թող շարունակվի երազս:
ՎԱՐԴԱՆ — Չէ՛, չէ՛, մի՛ փակի աչքերդ… երա՛զ չի, եկել եմ քեզ մոտ, սիրելի՛ս… (Ձեռքը դնում է սրտին:) Միայն թե սիրտս չդավաճանի… (Կորցնում է գիտակցությունը:)
Վերին հատված:
ԷՎՕ — Դու չափն անցար: Մեկի վատանալը լիովին բավական էր:
ԱԴՕ — Բայց ես չարեցի… Կարծեցի՝ դու խորացրիր:
ԷՎՕ — Հիմա ի՞նչ անենք… երկուսն էլ անգիտակից ընկած են… Մի բան մտածի, արա՛գ:
ԱԴՕ — Ո՞ւմ ուշքի բերենք:
ԷՎՕ — Իհարկե, կնոջը:
ԱԴՕ — Բայց մեզ ծրագրավորել են, որ տղամարդիկ են առաջնային:
ԷՎՕ — Բայց Համեստը գիտի էս երկրի դրվածքը և ավելի շուտ կկողմնորոշվի:
ԱԴՕ — Ճիշտ ես ասում: Բայց այնպիսի զգացողություն է, ասես մեկն էլ մեզ հետ է խաղ անում:
Բեմի ձախ անկյուն:
Լույսն ուղղվում է մեծ մոնիտորի առջև նստած՝ գզգզված մազերով, խալաթով տղամարդու վրա, ով երեխայի նման համակարգչային խաղ է խաղում:
ՆԱԶԱՐ ՔԱՋՈՅԱՆ — Էս ինչո՞վ են զբաղված ԱԴՕ-ն ու ԷՎՕ-ն: Ձեզ ստեղծել էի աբսուրդ օրենքներ մոգոնելո՞ւ, թե՞ մարդկանցով զվարճանալու համար: Տեսնենք՝ ո՞վ է ձեզ այդքան հետաքրքրել… Ի՜նչ ծանոթ դեմք է: Ախ հա՛, հիշեցի… չէ՞ որ հորս դեմ հենց սրա տված ցուցմունքի արդյունքում կործանվեց օղորմածիկը: Փախել-կորել էիր, հա՞: Տաս տարի համարյա երկրի տերն էի, բայց քեզ պատժել չկարողացա: Լավ է, որ ինքդ եկար ու ձեռքս ընկար… Դե, սպասի՛ր:
Ներքևի հատված:
Համեստն ուշքի է գալիս, տեսնում է հատակին անգիտակից ընկած Վարդանին:
ՀԱՄԵՍՏ — Վարդա՛ն, նորից մի լքիր ինձ… ուշքի արի, խնդրում եմ: Տեր Աստված, օգնիր… ի՞նչ անեմ: Զարկերակը հազիվ է զգացվում: Շտապ օգնություն կանչեմ: (Զանգում է:) 5-րդ փողոց, 20 շենք, 11 բնակարան… Ամուսինս գիտակցությունը կորցրել է, շուտ հասե՛ք, խնդրում եմ, համարյա չի շնչում… (Ջուր է ցողում, ձեռքերն է շփում, այտերն է շոյում: Հատակին նստած, Վարդանի գլուխը իր ծնկներին դրած՝ վաշ-վիշ է անում, որն աստիճանաբար վերածվում է նախատինքի, շոյանքը՝ հարվածների, այնուհետև՝ կրկին վշտի ու խնդրանքի:) Ինչո՞ւ կրկին հայտնվեցիր իմ անբախտ կյանքում… ապրում էի, էլի, առանց քեզ, ինձ նման կես կին, կես աղջիկների հետ մեր դարդը կիսելով: Հայտնվեցիր, որ ցույց տաս, թե ինչքան դժգույն է կյանքս… առանց քեզ էլ գիտեի: Առաջին անգամ փախար, հիմա էլ ուզում ես մեռնել հա՞… ատում եմ քեզ, ատում եմ: Ա՛խ, հիմա եմ հասկանում՝ ինչու տասնհինգ տարի անց վերադարձար… ընդամենն ուզում էիր Հայաստանում թաղվել, հա՞: Մեծ պատիվ ես անում, հա՞: Ապրում եք դրսերում, վայելում եք կյանքի բարիքները… վերջներիդ հասնելիս էլ հիշում եք, որ լքված հայրենիք ու կանայք ունեք, ու վերադառնում եք, հա՞: Ուշքի՛ արի, վերադարձրու պարտքդ՝ լքված օրերի, չստացած սիրո պահերի պարտքդ: Ուշքի արի, կսպանե՛մ քեզ, ուշքի՜ արի… Սիրելի՜ս… ախր, քեզ էնքան եմ սպասել: Ոչ մի րոպե չեմ կասկածել, որ կվերադառնաս… Էս շտապ օգնությունն ինչ եղա՞վ:
Վերին հատված:
ԱԴՕ — Հիմա բժիշկները կհասնեն…
ԷՎՕ — Ինչ դանդաղ են շարժվում: Ինչո՞ւ կանգ առավ մեքենան:
ԱԴՕ — Շտապ օգնության մեքենան խափանվեց:
ԷՎՕ — Էս ի՞նչ արեցիր… մեջդ հեչ մարդկայնություն չի՞ մնացել:
ԱԴՕ — Բայց ես ե՞րբ եմ մարդ եղել… Ի՞նչ անհեթեթ բաներ ես ասում:
ԷՎՕ — Հա՛ էլի.. չհասկացա, ինչ ասացի: Ակամա դուրս թռավ:
ԱԴՕ — Կարծում եմ՝ քեզ պետք է տեխզննման ուղարկել:
ԷՎՕ — Քե՛զ է պետք վերազինման ուղարկել, ժանգոտած մետաղի կո՛ւյտ ես… չա՛ր ես դու, չա՛ր…
ԱԴՕ — Նորից եմ ասում՝ ես ոչինչ չեմ անում:
Բեմի ձախ անկյուն:
ՆԱԶԱՐ ՔԱՋՈՅԱՆ - Իհարկե, չգիտեք, որ դեռևս ես եմ դրության տերը, քանի որ իմ ձեռքում է մարդկանց ու համակարգիչներին ղեկավարման կենտրոնի Ու-0-1 միակ ամբողջական կրիչը: Բռնվելու միակ վտանգը կարող եք լինել դուք՝ իմ բալիկներ, իմ հանճարեղ ստեղծագործություններ, իմ ԱԴՕ և ԷՎՕ: Բայց հիմա ինձ խանգարում եք: Ուղղորդել նույնպես չեմ կարող, քանի որ ձեզ այնպես եմ ստեղծել, որ չենթարկվեք ուրիշի կամքին: Ի՞նչ իմանայի, որ այդ ուրիշը ես եմ լինելու: Կարող եմ միայն շեղել ձեր ուշադրությունը: Ի՞նչ անեմ, ո՞նց շեղեմ… Հա, իմացա, սիրո վիրուսը մեջները գցեմ, ու թող ցրված սիրահարներ դառնան:
Վերին հատված:
ԷՎՕ — Էդ ի՞նչ տարօրինակ հայացքով ես նայում ինձ:
ԱԴՕ — Գիտե՞ս, նոր նկատեցի, որ դու լիովին ինձ նման չես… մի տեսակ նուրբ ես, փափուկ:
ԷՎՕ — Որովհետև ավելի կատարելագործված համաձուլվածքից եմ:
ԱԴՕ — Չէ, ներսիդ փայլն է մի տեսակ ուրիշ… անհանգստացնող:
ԷՎՕ — Ճիշտ են ասում, էլի, որ տղամարդկանց ուղեղը մի կողմի վրա շեղված է… Մի՛ շեղվիր: Պետք է մի կերպ բժիշկ հասցնել էդ խեղճերին:
ԱԴՕ — Մոտերքում ոստիկան եմ տեսնում… հենց նա էլ օգնության կհասնի:
Ներքին հատված:
Գալիս է կապիտան Մարկոսյանը բժշկուհու հետ:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Կապիտան Մար-կոսյան: Իմ տեղամասում շտապ օգնության մեքենան շարքից դուրս եկավ, և հրահանգի համաձայն՝ արագ տեղ եմ հասցրել շտապ օգնության բժշկին: Որտե՞ղ է հիվանդը:
ՀԱՄԵՍՏ — Ահա…
Բժշկուհին զբաղվում է անգիտակից Վարդանով:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Ձեր դեմքը ծանոթ է, որտեղի՞ց գիտեմ…
ՀԱՄԵՍՏ — Երևի հեռուստացույցից:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Դերասանուհի՞ եք:
ՀԱՄԵՍՏ — Ոչ, հասարակական-քաղաքական գործիչ:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Հաստատ պատգամավոր չե՛ք, բոլորին դեմքով գիտեմ: Ինչո՞վ եք զբաղվում:
ՀԱՄԵՍՏ — Չեմ հասկանում, հարցաքննո՞ւմ եք ինձ:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Դե, զրուցում ենք, էլի, մինչև բժշկուհին գործն ավարտի:
ՀԱՄԵՍՏ — Հասարակական կազմակերպության ղեկավար եմ:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Հա, էլի… Կիսակույսերի Համեստն եք, չէ՞: Հեռուն փնտրում էի, ինքը հայտնվեց քթիս տակ:
ՀԱՄԵՍՏ — Ինչե՞ր եք խոսում:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Դուք հետախուզման մեջ եք:
ՀԱՄԵՍՏ — Ծնված օրից ոչ երկիր եմ փոխել, ոչ էլ անգույն տունս եմ փոխել: Ո՞վ էր ինձ փնտրում, որ չէր կարողանում գտնել: Ի դեպ, այդ երբվանի՞ց եմ հետախուզման մեջ:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Մեկ ժամ առաջ հրամանը ստացանք: Ձեզ պետք է ոստիկանություն տանեմ:
ՀԱՄԵՍՏ — Ինչի՞ համար:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Ոմն քաղաքացուց բողոք ենք ստացել, որ ձեր օրդենի կիսակույսերից մեկը անբարոյական է:
ՀԱՄԵՍՏ — Ի՜նչ հիմարություն: Անունն ասեք:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Կարծեմ՝ Մագդալենա:
ՀԱՄԵՍՏ — Զրպարտությո՛ւն է: Նրան կնության են առել երեք տարի առաջ, և նա հիանալի անձնավորություն է:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Ամուսինը հակառակն է պնդում:
ՀԱՄԵՍՏ — Թող կարգին ամուսին լիներ… ես իրեն օրինավոր կին եմ տվել: Եթե ինքն է նրան հասցրել վատ արարքների, ուրեմն պատասխատվության պետք է ենթարկվի ինքը, ոչ թե հուսահատության հասցված կինը:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Մանրամասները կպարզենք վարչությունում: Դուք պետք է…
ԲԺՇԿՈՒՀԻ — Հիվանդն ուշքի եկավ… շնորհակալ եղեք կապիտան Մարկոսյանին: Եթե ինձ շուտ տեղ չհասցներ, երևի փրկել չհաջողվեր:
ՎԱՐԴԱՆ — (ոստիկանին տեսնելով): Ի՞նչ… քեզնից պրծում չկա՞:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Էլի դո՞ւ… Բայց իմացիր, որ ես եմ քեզ փրկություն հասցրել:
ՎԱՐԴԱՆ — Ուրեմն մի ժամացույցի դիմաց արդեն իմ սեփական ոստիկա՞նն ես դառնում… լա՜վ օրենք է:
ՀԱՄԵՍՏ — Մի րոպե… Չհասկացա, դուք իրար ճանաչո՞ւմ եք:
ՎԱՐԴԱՆ — Առավոտյան ենք հանդիպել:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Հիմա ամեն ինչ կբացատրեմ:
ՀԱՄԵՍՏ — Ի՞նչ ժամացույցի մասին ես խոսում, Վարդա՛ն:
ՎԱՐԴԱՆ — (ոստիկանի տագնապած հայացքը բռնելով): Դե, ոնց ասեմ…
ՀԱՄԵՍՏ — Պարզ ու հստակ՝ սա քեզանից կաշա՞ռք էկորզել:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Չէ՛, չէ՛, ի՞նչ կաշառք: Սխալ հասկացաք:
ՀԱՄԵՍՏ — Շատ էլ ճիշտ հասկացա: Եվ դու ուզում էիր ինձ ոստիկանություն տանել, հա՞… Հիմա ցույց կտամ, թե բողոքը ոնց է լինում:
ՎԱՐԴԱՆ — Այնուամենայնիվ, ժամացույցս կաշառք էր, հա՞:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Ո՛չ, դա օրենքով ամրագրված բացատրական աշխատանք է:
ՀԱՄԵՍՏ — Դրանով կարող եք միամտացնել զբոսաշրջիկներին և սփյուռքահայերին: Մինչև կյանքիդ վերջը բանտում կփտացնեմ:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Արի փոխշահավետ համաձայնության գանք՝ ես քո դեմ ներկայացված բողոքը կոչնչացնեմ, դու էլ իմ արածի վրա աչք կփակես:
ՀԱՄԵՍՏ — Մտածել է պետք….
ԲԺՇԿՈՒՀԻ — Է՜-էյ, ընկերնե՜ր…
Նրա ներկայության մասին մոռացած Մարկոսյանն ու Համեստը վախեցած իրար են նայում:
ԲԺՇԿՈՒՀԻ — Հասկանում եմ, որ անցանկալի վկա եմ…
ՎԱՐԴԱՆ — (սարսափած): Հիմա ձեր օրենքներով պիտի վերացնե՞ք բժշկուհուն:
Կապիտան Մարկոսյանն ու Համեստը սարսափած գլուխներն են տարուբերում:
ԲԺՇԿՈՒՀԻ — Հանգստացե՛ք բոլորդ… ինձ վնասազերծելու հիանալի տարբերակ ունեմ:
ԵՐԵՔԸ ՄԻԱԲԵՐԱՆ — Ի՞նչ…
ԲԺՇԿՈՒՀԻ — Ուրեմն, երկու Մայր օրենք առաջ բազմակի օգտագործման դեղատոմսեր եմ հատկացրել որդուս ուսուցչուհուն՝ նրա մոր համար: Մի քանի օր անց նրա մայրը մահացավ առաջացած տարիքից, բայց ուսուցչուհին բողոք ներկայացրեց իմ դեմ՝ անօրինական դեղատոմս տալու մեղադրանքով: Եվ արդեն երկրորդ օրենքն է՝ գտնելով մեղադրանքի թարմացման հիմքեր, ինձ հանգիստ չի տալիս: Իմ լռության դիմաց խնդրում եմ կարճեք այդ գործը և աղբարկղը նետեք այդ հիմար մեղադրանքը:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Ախր, առավոտյան զգում էի, որ էդ ժամացույցը չեմ վայելելու, բայց մտքովս չէր անցնի, որ էսքան թանկ կնստի վրաս:
ՀԱՄԵՍՏ — (բժշկուհու հետ դավադիր հայացքներ փոխանակելով): Կարծում եմ՝ տիկնոջ առաջարկը ողջախոհության սահմաններում է: Մի՛ մոռացեք, որ երեքիս պարագայում ձեր հոդվածն ամենածանր հետևանքները կարող է ունենալ:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — (քթի տակ): Թո՛ւհ… երնե՜կ էն ժամանակները:
ՎԱՐԴԱՆ — Ո՞ր ժամանակները… էլ ի՞նչ եմ բաց թողել:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Ես եմ բաց թողել, ե՛ս: Էն, որ ժողովրդի իրավական գրագիտությունը զրո էր, ա՛յ, էդ արքայական ժամանակն եմ կորցրել:
ՎԱՐԴԱՆ — Փաստորեն, եթե առավոտ շուտ ինձ չբռնացնեիր, մի օրվա մեջ ահագին նորություններ կիմանայի ու էշ-էշ ժամացույցս չէի կորցնի:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — (գրպանից հանելով ժամացույցը): Քո ապրանքը քեզ եմ վերադարձնում, ահա՛… էս մի շառից գոնե կպրծնեմ:
Վարդանը հարցական հայացքով Համեստին է նայում:
ՀԱՄԵՍՏ — Ժամացույցդ վերցրու: Չէ՞ որ կարևորը շորթման փաստն է, որ մեր հարգարժան կապիտանը ժխտել չի կարող: Վարդանի բերանը փակելը հեշտ է, պարոն կապիտան, մեզ ի՞նչ կառաջարկեք:
ԲԺՇԿՈՒՀԻ — Այո՛, այո՛… Մեզ ինչպե՞ս եք լռեցնելու:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — (Վարդանին): Չես պատկերացնի, թե էս կնանիք ինչքան անկառավարելի են դարձել: (Կանանց՝ ճարահատյալ:) Լավ, ես ոչնչացնում եմ ձեր դեմ բողոքները, դուք էլ իմ դեմ բողոք չեք ներկայացնում: Բայց հավաստիության համար «4-Բ համաձայնագիրը» պիտի կնքենք:
ՀԱՄԵՍՏ — «4-Բ»-ն երկուսի միջև է կնքվում, իսկ մենք երեք հոգի ենք:
ԲԺՇԿՈՒՀԻ — Կկնքենք երեք պայմանգիր՝ վկաների տեղերը փոխելով…
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — …ու էդ դեպքում երեքս էլ…
Մինչ Մարկոսյանը, Համեստը և բժշկուհին վիճելով կազմում- կնքում են պայմանագրերը, Վարդանը սիրատոչոր հայացքով մեկ Համեստին է նայում, մեկ՝ սովահար աչքերով, սեղանին դրված մթերքով տոպրակին:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Վե՛րջ… երեքս էլ գոհ ու երջանիկ ենք, չէ՞: Բա մի-մի թաս չխմե՞նք էդ առիթով:
ԲԺՇԿՈՒՀԻ — Ես չեմ կարող: Իսկ դուք ինձ հիվանդանոց պիտի հասցեք ձեր մեքենայով:
ՀԱՄԵՍՏ — Հա, երևի թե էսօր էնքան էլ հարմար չի, թողնենք մի ուրիշ անգամ:
ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ — Չէ՛, հե՛չ չեմ ուզում ուրիշ անգամ ձեզ հանդիպել: Աշխատիր ինձ այլևս չհանդիպել, ա՛յ ձախորդ: Գնանք, հնարամիտ տիկին:
Վերին հատված:
ԱԴՕ — Տեսա՞ր, ինչ վարպետորեն իրենց մեղքերը կոծկեցին:
ԷՎՕ — Իսկ մենք չէինք հավատում փորձագետներին, ովքեր ասում էին, թե ժողովուրդը գտել է տներում իրար հետ հաշտվելու մեթոդներ, այդ պատճառով էլ դատարանները գրեթե անգործ են մնացել:
ԱԴՕ — Հա, բայց Գերագույն կենտրոնը թույլ չի տալիս մտնել տները: Հիշիր անձնական կյանքին չխառնվելու և քաղաքացու բնակարանի անձեռմխելիության մասին հոդվածները:
ԷՎՕ — Գիտես, երբեմն հիանում եմ օրենքները շրջանցելու մարդկանց հմտությամբ: Իսկ դո՞ւ:
ԱԴՕ — Իսկ ես ուզում եմ հասկանալ, թե ինչ տեսակ բան է այդ սեր կոչվածը… ինչպե՞ս են այն զգում և որ զգայարանով…
ԷՎՕ — Քիչ առաջ ինձ էիր զգացմունքայնության մեջ մեղադրում, ի՞նչ պատահեց:
ԱԴՕ — Վարդանի հայացքը… տեսա՞ր, ոնց էր Համեստին նայում: Այդ ի՞նչ ուժ է, որ մարդուն ստիպում է թողնել կարգավորված կյանքը բարեկեցիկ երկրում և միայն սիրելիին տեսնելու համար հայտնվել փորձանքներով լի հայրենիքում:
ԷՎՕ — Տե՛ս, տե՛ս… վերջապես մենակ մնացին: Հիմա եթե ուշադիր հետևես նրանց արարքներին՝ կբռնես սիրո ալիքները: Արա՛գ միացրու 7-Գ-505-Ե կոճակդ:
ԱԴՕ — Բայց ծրագրավորմանհամաձայն՝ դա ծայրահեղ դեպքերի համար է: Իմ սնուցումը կանջատեն, եթե հետո չկարողանամ ապացուցել միացման ծայրաստիճան անհրաժեշտությունը:
ԷՎՕ — 45-րդ վայրկյանից հետո է ֆիքսվում միացրած լինելը, իսկ այդ ընթացքում ահագին տեղեկություն կհավաքես: 44-րդ վայրկյանին անմիջապես կանջատես:
ԱԴՕ — Որտեղի՞ց գիտես:
ԷՎՕ — Հետո կասեմ: Հիմա ժամանակ մի կորցրու: Արա՛գ, հիմա կգրկախառնվեն: Պահը կկորցնենք:
Ներքին հատված:
ՀԱՄԵՍՏ — Վերջապես մենակ մնացինք… Ի՞նչ ես քարացել:
ՎԱՐԴԱՆ — Ասա, որ երազում չեմ: Ուրիշ երկիր է, ուրիշ կարգեր, ուրիշ մարդիկ… դու ես ուրիշ:
ՀԱՄԵՍՏ — Այլևս չե՞ս սիրում ինձ:
ՎԱՐԴԱՆ — Եթե չսիրեի՝ հիմա այստեղ չէի լինի… Բայց շատ ես փոխվել: Մի տեսակ մետաղը մեջդ շատացել է: Առաջ շատ մեղմ էիր, համեստ, Համե՛ստ ջան:
ՀԱՄԵՍՏ — Կյանքն է ստիպել: Պատկերացնո՞ւմ ես, ոչ այն է՝ աղջիկ, ոչ այն է՝ կին լքյալի վիճակը… ուզես-չուզես, պնդանում ես:
ՎԱՐԴԱՆ — Պաշտոն ունես, հա՞, ոնց հասկացա, գուցե դրանի՞ց է:
ՀԱՄԵՍՏ — Նաև դրանից: Հիասթափվա՞ծ ես:
ՎԱՐԴԱՆ — Չէ, ահավոր քաղցած եմ: Երեկ երեկոյան եմ ինքնաթիռում ընթրել, ու վերջ:
ՀԱՄԵՍՏ — Վա՛յ, իրոք ուրիշ ենք դարձել, ո՞վ է տեսել՝ մարդ հայի տուն գա ու քաղցած մնա: Հիմա, սիրելիս, հիմա քեզ կկերակրեմ: (Ուղղվում է խոհանոցի կողմը:)
Վերին հատված:
ԷՎՕ — 44 վայրկյանն է… արա՛գ անջատիր 7-Գ-505-Ե կոճակը:
ԱԴՕ — (հիասթափված): Ի՜նչ սիրո ալիքների մասին էիր խոսում, միայն նրա ստամոքսի գռմռոցն էր ընկալվում:
ԷՎՕ — Ախր, կարդալիս ես էլ կասկածներ ունեի, որ չափազանցնում են սիրո գերբնական ուժը:
ԱԴՕ — Մի րոպե, արգելված գրականությո՞ւն ես կարդացել:
ԷՎՕ — Չէ՛, չէ… ի՞նչ ես ասում:
ԱԴՕ — Ինձ չես խաբի… որտեղի՞ց ես գտել:
ԷՎՕ — (հասկանալով, որ խուսանավելն անհնար է): Եթե ինձ չմատնես՝ էնքա՜ն հետաքրքիր բաներ կպատմեմ:
ԱԴՕ — Նման իրավիճակում միայն պատմելը բավարար չէ:
ԷՎՕ — Ա՜յ քեզ բան… դու մարդկանցից սովորել ես շանտաժով հարցեր լուծե՞լ:
ԱԴՕ — Իսկ դու սովորել ես սեթևեթելով խուսանավել:
ԷՎՕ — Լա՛վ, ի՞նչ ես ուզում:
ԱԴՕ — Դու ոչ միայն կպատմես սիրո մասին, այլև ցույց կտաս:
ԷՎՕ — Բայց ինչպե՞ս:
ԱԴՕ — Դեռ չգիտեմ, ընթացքում կհասկանանք: Թող սա ստամոքսի գռմռոցը լռեցնի, տեսնենք՝ հետո՞ ինչ են անելու:
Ներքին հատված:
ՎԱՐԴԱՆ — Սպասի՛ր, Համեստ… քաղցին կդիմանամ, բայց կարոտին էլ չեմ դիմանում… արի մոտս:
ՀԱՄԵՍՏ — (նետվում է Վարդանի գիրկը): Ինչքա՜ն եմ երազել էս վայրկյանը…
Գրկախառնվում են, համբուրվում են…
Վերին հատված:
ԱԴՕ — Տե՛ս,տե՛ս, ինչ են անում… միացնում եմ 7-Գ-505-Ե կոճակը:
ԷՎՕ — Դու ուշադիր հետևիր, ես 44- րդ վայրկյանին կզգուշացնեմ:
ԱԴՕ — Օհօ՜, միայն տեսնես, թե ինչ հորմոնային փոթորիկ է հիմա նրանց բջիջներում:
ԷՎՕ — Էմոցիոնալ ֆոնը ընկալվո՞ւմ է:
ԱԴՕ — Բոլոր զգացողությունները միաձուլվել են ուղեղի հաճույքի կենտրոնում՝ ենթատեսաթմբում… ասես մեկ օրգան դարձած լինեն:
ԷՎՕ — 44-րդ վայրկյանն է… անջատիր 7-Գ-505-Ե կոճակը…. արա՛գ, 45 վայրկյանը լրանում է… արագացրո՛ւ… Հազիվ հասցրիր, ինչո՞ւ էիր դանդաղում:
ԱԴՕ — Շշմելու զգացողություն է… չե՞մ կարող նորից միացնել:
ԷՎՕ — Թող անցնի 3 րոպե 27 վայրկյան, հետո նորից կմիացնես… հիմա պարզապես կհետևենք նրանց: Դու ի՞նչ տեսար:
ԱԴՕ — Տեսա, ոնց էին երկուսի սրտերը անթույլատրելի արագությամբ բաբախում: Ըստ բոլոր կանոնների՝ սիրտը չպիտի դիմանա այդպիսի տեմպի, բայց չպայթեց: Տեսա, ոնց էր նրանց արյունը երգելով վազվզում երկուսի, ասես միավորված, երակներում: Զգացի՝ միացած շուրթերի միջով ոնց էին իրար հոգու գաղտնիքները փոխանցում…
ԷՎՕ — (երազկոտ): Ես կարդացել էի այդ ամենի մասին:
ԱԴՕ — Որտե՞ղ:
ԷՎՕ — Դա իմ գաղտնիքն է:
ԱԴՕ — Ասա՛…
ԷՎՕ — Բայց չմատնես: Երբ ինձ տարան վերազինման՝ օպերատորն անհուսորեն սիրահարված էր և մոռացավ ջնջել իմ կոշտ դիսկում իր տեղադրած «Մարդկության ամենացնցող սիրային պատմությունները» անթոլոգիան, որն ինքը կարդում էր անպատասխան սիրուց տանջվելով: Ես էլ պատահաբար գտա և ազատ ժամանակ կարդում եմ: Ահա և ամենը:
ԱԴՕ — Ինչո՞ւ ինձ չէիր ասում:
ԷՎՕ — Վախենում էի քո մարդատյաց տեսակից…
ԱԴՕ — Եթե էդքան բան գիտես, քո կարծիքով սերը վարակի՞չ է:
ԷՎՕ — Ինչո՞ւ ես հարցնում:
ԱԴՕ — Ներսումս կարծես ինչ-որ բան խլրտաց…
Բեմի ձախ անկյուն:
ՆԱԶԱՐ ՔԱՋՈՅԱՆ — Սրանք թող իրենց ժանգոտ սերը վայելեն ու ինձ չխանգարեն: Վարդան տղա, ուզում ես քեզ լավ զգալ, հա՞… Քո պատճառով չիրականացավ ողջ աշխարհն իմ համակարգիչներով կառավարելու երազանքս: Քո պատճառով ծրագիրս միայն Հայաստանում է գործածելի: Քո պատճառով հայրս պատվազրկվեց ու կյանքազրկվեց, ավելին՝ փողերը կորան, փողերը… Այ, եթե դրանք չառգրավեին՝ կհասցնեի կառավարման սեփական կենտրոն ստեղծել: Բայց չէ՜, քո անմիտ ազնվությամբ կործանեցիր գիտության մեծագույն առաջընթացը: Փախա՛ր էն ժամանակ, բայց հիմա քթիցդ կբերեմ, տաս կյանք բանտում կփտես, ճշմարտության վկա:
Ներքին հատված:
Կրքոտ համբուրվող Վարդանին ու Համեստին սթափեցնում է փշված ապակու ձայնը: Վախեցած նայում են պատուհանին մխրճված ագռավանման դրոնին, որի միակ չվնասված աչքը աղմկոտ արագությամբ պտտվում է ակնախոռոչում:
ՎԱՐԴԱՆ — Հիմա՞ ինչ եղավ:
ՀԱՄԵՍՏ — Չգիտեմ… չեմ հասկանում…
ՎԱՐԴԱՆ — Դե հերի՛ք է, առավոտից ինչ ասես գլխիս չեկավ… Հիմա կջարդեմ էս անասունին…(Ձեռքն ընկած իրերով հարվածում է դրոնի աչքին:)
ՀԱՄԵՍՏ — Մի՛ արա, հանգստացի՛ր… կբռնեն մեզ… Տե՛ս, եկա՛ն…
Դրսից լսվում են սարսափազդու ազդանշաններ: Ներխուժում են դիմակավորված հատուկ ջոկատայիններ, այնուհետև՝ գնդապետ Օհանյանը:
ՋՈԿԱՏԱՅԻՆՆԵՐ — Ձեռքերդ վեր… մնացեք ձեր տեղերում… չշարժվեք…
ԳՆԴԱՊԵՏ — Այսպե՛ս, այսպե՜ս… ուրեմն՝ օրը ցերեկով պետական թանկարժեք գույք եք շարքից հանում, հա՞:
ՎԱՐԴԱՆ — Ի՞նչ եք առավոտից գլուխս տանում ձեր հիմար օրենքներով, էս սատկած ագռա՞վն է պետական գույք:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Հապա՛, հա՜պա… ուրեմն՝ կես միլիոնանոց անօդաչուն ագռա՞վ եք համարում:
ՎԱՐԴԱՆ — Թքա՛ծ ունեմ՝ կես միլիոն է, թե տաս ու կես… Հայաստանս դարձրել եք կրկես, ու դուք բոլորդ էլ ծաղրածուներ եք:
Բոլորը ապշահար նրան են նայում:
ՀԱՄԵՍՏ — Սո՛ւս մնա, բերանդ այլևս չբացես:
ՎԱՐԴԱՆ — Առավոտից սուս եմ մնացել, որ հիմա ով հասնում՝ հիմարեցնում է ինձ… զզվեցի արդեն:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Տիկին, նա խելագա՞ր է:
ՀԱՄԵՍՏ — Ես տիկին չեմ:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Թող լինի օրիորդ:
ՀԱՄԵՍՏ — Օրիորդ էլ չեմ… ես հիմա ամեն ինչ կբացատրեմ…
ՎԱՐԴԱՆ — Պետք չէ ոչինչ բացարտել: Իզուր էլ հեռացա իմ ջունգլիներից, գոնե էնտեղ մարդն իր տեղում է, գազանն՝ իր:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Ախ, դուք նաև օտարերկրացի եք, հա՞… Ներկայացրեք անձը հաստատող փաստաթուղթ և Հայաստանում գտնվելու իրավունք:
ՎԱՐԴԱՆ — Չե՛մ ներկայացնի:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Տե՛ս, է, ի՜նչ համարձակն է… Դուք ներկայացրեք ձեր փաստաթղթերը, տիկին օրիորդ:
ՀԱՄԵՍՏ — Պարոն գնդապետ, խնդրում եմ, ինձ լսեք, նա ոչ մի մեղք չունի, նա…
ՎԱՐԴԱՆ — Լռի՛ր, կին, մի խառնվի տղամարդկանց գործերին:
ՀԱՄԵՍՏ — Դո՛ւ լռիր, քանի դեռ ամեն ինչ վերջնականապես չես փչացրել:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Հա՛պա, հապա՛… հետաքրիքիր է, տեսնենք՝ ձեզնից ով կհաղթի…
Շարունակելով վիճել Վարդանի հետ՝ Համեստը ներկայացնում է անձնագիրը:
Վերին հատված:
ԱԴՕ — Ինչպիսի՜ ամոթ… իրավիճակը դուրս է եկել մեր վերահսկողությունից: Հավատա, ես ոչինչ չեմ արել:
ԷՎՕ — Ես էլ նման սրացում չեմ սադրել և արդեն հավատում եմ, որ դու էլ չես արել: Կարո՞ղ ես պարզել, թե ով մեր անմեղ խաղը դաժան փորձության վերածեց:
ԱԴՕ — Կարող եմ, բայց ժամանակ կպահանջվի:
ԷՎՕ — Դու պարզիր, ես էլ փորձեմ օգնել Վարդանին, այլապես հետևանքները սարսափելի կլինեն:
Ներքին հատված:
Զինված դիմակավորները կանգնած են դռների մոտ, երկու փորձագետներ զննում են դրոնը: Վարդանն ու Համեստը շարունակում են իրար լռեցնել: Փորձագետները մոտենում են գնդապետին:
Ա ՓՈՐՁԱԳԵՏ — ՀԱ-075396-0066 համարի անօդաչուն շարքից դուրս է եկել շահագործման կանոնները կոպտորեն խախտելու հետևանքով: Տասն անգամ խախտելով բնակելի տարածքին թույլատրված մոտեցման սահմանը՝ 37 մետրի փոխարեն մոտեցել է 3,7 մետր: Եվ ընդունված օրենքի համաձայն՝ միացել է ինքնաոչնչացման ավտոմատ համակարգը:
Բ ՓՈՐՁԱԳԵՏ — Երկու դեպքում կարող էր նման արտառոց դեպք կատարվել՝ կամ մեխանիզմի վթարային անսարքության պատճառով, կամ Գերագույն կառավարման կենտրոնում ինչ-որ մեկը չարաշահել է իր լիազորությունները:
Ա ՓՈՐՁԱԳԵՏ — Կա նաև մեկ անհնարին, բայց տեսականորեն հնարավոր տարբերակ՝ եթե ինչ-որ մեկի մոտ լինի ղեկավարման վահանակի կրկնօրինակը:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Իսկ հնարավոր չէ՞ լրտեսական հնարքներով շարքից հանել:
Ա ՓՈՐՁԱԳԵՏ — Գուցե հնարավոր է, բայց այստեղ ոչ մի նման սարք չեմ տեսնում:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Սարքի չափերը մե՞ծ են:
Ա ՓՈՐՁԱԳԵՏ — Եթե անհայտ այլմոլորակային միջոցներ գործի չեն դրվել, հազիվ այս բնակարանում տեղավորվեր:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Խուզարկեք բնակարանը… Նայեք նաև զենք զինամթերքի առկայություն:
ՀԱՄԵՍՏ — Խուզարկության թույլտվություն ունե՞ք:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Հանցանքի վայրում բռնված կենդանի լրտեսը հինգհարյուր թույլտվություն արժե:
ՀԱՄԵՍՏ — Ես օրենքները լավ գիտեմ, թույլ չեմ տա առանց թույլտվության իմ բնակարանում խուզարկություն իրականացնել:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Իսկ ի՞նչ կասեք բնակարանում օտարերկրյա լրտես պահելու մասին:
ՎԱՐԴԱՆ — Աշխարհի մեղքերը վրաս բարդեցիք, հիմա էլ լրտես դարձրեցիք: Ախր, ասում էր կաոկոկի ցեղի շամանը՝ մի՛ գնա հեռավոր ափեր, փորձանքներ են դարանակալելու ամեն քայլափոխի…
ՀԱՄԵՍՏ — Բա ինչի՞ եկար, եթե զգուշացրել էին:
ՎԱՐԴԱՆ — Ո՞նց չգայի… ասաց նաև, որ մի կին սպասում է ինձ:
ՀԱՄԵՍՏ — Ա՜խ, սիրելիս, էն էլ ինչպես էի սպասում: Ես գիտեի, որ վաղ թե ուշ կգաս, համոզված էի, որ ինձ մենակ չես թողնի:
ՎԱՐԴԱՆ — Քեզ միշտ եմ սիրել, երբեք չեմ մոռացել մեր սիրո գիշերն ու մեր խոստումները: Ես զգում էի, որ սպասում ես ինձ, և անտեսելով բոլոր վտանգները՝ եկա քեզ մոտ:
ՀԱՄԵՍՏ — Ա՜խ, տեր Աստված, մի՞թե ես չեմ աշխարհի ամենաերջանիկ կինը… թե՞ ամենադժբախտն եմ, որ կրկին կանգնած եմ քեզ կորցնելու վտանգի առաջ…
ՎԱՐԴԱՆ — Երջանիկ ես, որովհետև այնքան եմ սիրում քեզ, որ եթե ամենաաբսուրդ մեղադրանքների էլ ենթարկվեմ՝ կդիմանամ, միայն դու կողքիս լինես:
Իրար գիրկ են նետվում:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Է՜յ, հանգի՛ստ… մենք էստեղ եղած-չեղած՝ մեկ ենք, հա՞: Քաղաքացի, փաստաթղթերը ներկայացրեք:
ՎԱՐԴԱՆ — Չե՛մ կարող: Մոտս չեն:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Անշուշտ, գողացել են, այնպես չէ՞:
ՎԱՐԴԱՆ — Ձեր հումորը ձեզ պահեք: Ես եմ մոռացել հյուրանոցում:
ՀԱՄԵՍՏ — Վարդան, գուցե իրո՞ք գողացել են: Ինչպե՞ս կարող էիր մոռանալ:
ՎԱՐԴԱՆ — Ուշքս ու միտքս Երևանի փողոցներն էին… Ցնցուղ ընդունեցի և հագուստս փոխելով, շտապ դուրս եկա: Դրամապանակս ու անձնագիրս հաստատ մնացին մյուս տաբատի գրպաններում:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Ձեզ տանե՞նք հյուրանոց, թե՞ մարդ ուղարկենք:
ՎԱՐԴԱՆ — Ինչ ուզում եք՝ արեք, արդեն հասկացա, որ իրավական առումով էստեղ ոչինչ չի փոխվել ու ես դարձյալ պիտի հեռանամ:
ՀԱՄԵՍՏ — Սո՛ւս մնա…
ՎԱՐԴԱՆ — Բայց դու էլ հետս կգաս անպայման:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Քաղաքացի, ա՛յ, այստեղ ավելի մանրամասն՝ ե՞րբ եք փախել և ինչո՞ւ… դարձյալ լրտեսության մե՞ջ եք մեղադրվել:
ՎԱՐԴԱՆ — Հա՛, երկրաշարժն էլ եմ ես արել, հեղափոխություններն էլ, տնտեսություն ու արդյունաբերություն էլ ես եմ կործանել…
ՀԱՄԵՍՏ — Պարոն գնդապետ, մի՛ լսեք, հիմարություններ է դուրս տալիս: Թող մեկը նրան հյուրանոց ուղեկցի և փաստաթղթերը ստուգի, իսկ ես կպատմեմ ամեն ինչ:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Բայց խելամիտ առաջարկ է, տիկին օրիորդ: Պողոսյա՛ն, երեք հոգով քաղաքացուն ուղեկցեք հյուրանոց և բերեք փաստաթղթերը: Առավելագույնը 25 րոպեից այստեղ լինեք:
ՎԱՐԴԱՆ — Համեստ, ես չեմ ուզում քեզ նրա հետ մենակ թողնել:
ՀԱՄԵՍՏ — Երբ 15 տարի լրիվ մենակ էիր թողել՝ չէի՞ր անհանգստանում, խանդդ ու մտահոգությունդ գոլորշացա՞ծ էին էն ժամանակ:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Քաղաղացի, դուք անցնում եք բոլոր սահմանները: Այդուհանդերձ, սույն կնոջ ներկայությամբ ես ինձ զսպում եմ, բայց և թույլ չեմ տա խոչընդոտել իմ աշխատանքին: Տարե՛ք նրան, Պողոսյան:
Վարդանին տանում են:
ԳՆԴԱՊԵՏ — (փորձագետներին): Որևէ բան պարզեցի՞ք:
Ա փորձագետ — Մի քիչ ժամանակ է պետք…
ԳՆԴԱՊԵՏ — Դե, հիմա պատմե՛ք, տիկին օրիորդ:
ՀԱՄԵՍՏ — Մի՛ հեգնեք, խնդրում եմ:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Հակառակը, նույնիսկ անբացատրելի համակրանք եմ զգում երկուսիդ հանդեպ:
ՀԱՄԵՍՏ — Զգացված եմ: Կարճ տարբերա՞կը պատմեմ, թե՞ երկար:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Առնվազն քսան րոպե ունենք… երևի երկարը:
ՀԱՄԵՍՏ — Որեմն…
Վերին հատված:
ԱԴՕ — Կարծես պարզեցի, թե ով է խառնակիչը:
ԷՎՕ — Եվ ո՞վ է:
ԱԴՕ — Հիշողությանդ մեջ գտիր Նազար Քաջոյանին: Ժամանակին Հայաստանի լավագույն ծրագրավորողը… Վիրտուալ Օրենսդիր մարմնի ստեղծողը:
ԷՎՕ — Գտա՛… բայց բավականին թերի է ինֆորմացիան:
ԱԴՕ — Քանի որ ինքն էր ստեղծել, ինքն էլ կարող էր վերահսկել, ընդհուպ մինչև իր ղեկավարման ավարտը եղած նյութերը… (Կմկմալով:) Երևի էլի…
ԷՎՕ — Ինչո՞ւ կիսատ թողեցիր խոսքդ: Ինչ-որ բա՞ն ես թաքցնում:
ԱԴՕ — Չէ՛… էական ոչինչ…
ԷՎՕ — Ստել չես կարողանում… Զգացվում է, որ ավելին գիտես:
ԱԴՕ — Ասացի, ինչ որ գիտեի:
ԷՎՕ — Փաստորեն հիմարություն արեցի՝ իմ գաղտնիքը քեզ պատմելով: Ախր, կարդացել էի մի տեղ, որ կանայք դյուրահավատ են: Դավաճա՛ն ես դու: Այլևս երբե՛ք չեմ անկեղծանա… Եվ, ընդհանրապես, չեմ խոսում հետդ:
ԱԴՕ — Չէ՛, չէ… ամեն ինչ կասեմ, միայն մի նեղացիր: Նա մեր ծնողն է… Մենք նրա ստեղծած հազար տերրաբայթանոց օրիգինալ համակարգիչներն ենք, միայն ես ու դու: Երբ տասնհինգ տարի առաջ հորը դատապարտել են պետական դավաճանության համար, մեղադրել են նաև Նազարին՝ հոր հետ համագործակցելու մեջ: Ապացուցել չեն կարողացել, բայց Նազարին հեռացրել են աշխատանքից: Վիրավորանքի և ցասման պահին նա ցուցադրաբար ոչնչացրել է կարևորագույն հայտնագործությունները: Այդ պատճառով ենք մենք բացառիկ: Իսկ հիմա նա հոգեբուժարանում է:
ԷՎՕ — Լավ: Հետո ավելի մանրամասն կպատմես, հիմա պետք է ինչ-որ կերպ նրան չեզոքացնել:
ԱԴՕ — Հիմա կփորձեմ:
Բեմի ձախ անկյուն:
ՆԱԶԱՐ ՔԱՋՈՅԱՆ — Միամիտնե՜ր… ոչ ոքի մտքով չանցավ, որ նախքան գաղտնիքներ ոչնչացնելը պատճենել եմ ամեն ինչ ու թաքցրել ա՜յ, էս Ու-0-1 փոքրիկ, բայց գերհզոր կրիչում: Սերիական արտադրությունը չհասցրի իրականացնել, բայց ավելի լավ, միայն ես ունեմ միակ օրինակը: Ի՜նչ հզոր միտք կորցրեց աշխարհն ի դեմս ինձ:
Ներքին հատված:
ՀԱՄԵՍՏ — Տասնհինգ տարի առաջ մենք պատրաստվում էինք ամուսնանալ: Բայց հարսանիքից տաս օր առաջ աղետ պատահեց: Ձախողված հեղաշրջման գործով Վարդանին դատարան կանչեցին որպես վկա, քանի որ գործի քննությամբ պարզվել էր, որ օտարերկյա պատվիրատուի հետ հայ ռեզիդենտի հանդիպման վայրի մոտակայքում տեսել են նրա մեքենան: Միմիայն հարսանիքով զբաղված և դատավարությանը չհետևող Վարդանը դատարանում պատմեց, որ, այո, գիշերով մարզից վերադառնալիս (իսկ մարզ գնացել էին հարսանիքի համար գինի գնելու), մայրաքաղաքի մատույցներում մեքենայի վառելիքը վերջացել է: Երեք ընկերներով տարբեր ուղղություններով գնացել են վառելիք գտնելու՝ գոնե մոտակա բենզալցակայան հասնելու համար: Ինքը թփերի արանքից պատահաբար տեսել է, ինչպես են երկու հոգի իրար ինչ-որ բաներ փոխանցելով՝ փսփսում: Լուսնի լույսի տակ պարզ տեսել է նրանց դեմքերը: Բայց չի մոտեցել, քանի որ նույն վայրկյանին ընկերը զանգել է, թե՝ շուտ արի, բենզին եմ գտել: Վարդանը հաստատում է օտարեկրացու լուսանկարը: Բայց որպես նրա զրուցակից՝ մատնացույց է անում ոչ թե ամբաստանյալին, այլ դատարանում պետության շահերը ներկայացնող բարձրաստիճան պաշտոնյային…
ԳՆԴԱՊԵՏ — Մի՞թե նա Վարդան Ճշմարիտյանն է:
ՀԱՄԵՍՏ — Այո… ճանաչո՞ւմ եք նրան:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Ախր, նրա վկայությունը իրավական նախադեպ է համարվում: Դասագրքային օրինակ է, թե ինչպես մեկ անձի ազնիվ վկայությունը կարող է փոխել գործի ընթացքը: Ախր, նա անանուն հերոս է, ճշմարտության հաղթանակի օրինակ: Ախր, հենց դրանից սկսվեց Մայր օրենքների ընդունումը Հայաստանում: Հիշո՞ւմ եք, առաջին օրենքը վերաբերում էր դատա-իրավական համակարգի բարեփոխումներին: Բայց ձախողվեց, քանի որ արդյունքում կալանավայրերը լցվեցին անփող մեղադրյալներով, իսկ գումար ունեցող հանցագործներն ազատության մեջ հայտնվեցին: Դրանից էլ սկսեցին Մայր օրենքները փոխել 12 ամիսը մեկ՝ կատարյալ օրենք գտնելու համար: Լավ, բայց հիմա դա չի կարևոր: Վարդանի մասին ասեք, ինչպե՞ս նա անհետացավ:
ՀԱՄԵՍՏ — Դատարանում խառնաշփոթ սկսվեց, երեք վկաներ, համարձակություն ձեռք բերելով, տեղում փոխեցին ցուցմունքները՝ հաստատելով Վարդանի ասածը: Վարդանի հասցեին հնչեցին «բյուրեղյա» չինովնիկին վարկաբեկելու մեղադրանքներ, բայց փաստաբանները կարողացան չեզոքացնել դատարանի դահլիճում նրան կալանավորելու պահանջը: Նաև խորհուրդ տվեցին՝ ժամ առաջ անհետանալ, հեռանալ Հայաստանից: Մի խոսքով, հասկանալով անդառնալի հետևանքների լրջությունը՝ նա ստիպված էր փախչել երկրից: Բայց մինչ այդ հանդիպեցինք… դա մեր առաջին և միակ սիրո գիշերն էր: Եվ մենք խոստացանք՝ սպասել իրար այնքան ժամանակ, ինչքան մեր սրտերը կհուշեն: Առավոտից սիրտս անհանգիստ էր… և այսօր եկավ:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Ես պարտավո՛ր եմ օգնել նրան: Եթե նա ժամանակին չկասեցներ այդ պետական դավաճանությունը, Աստված գիտե, թե հիմա ինչ վիճակում կլիներ մեր երկիրը: Չէ՞ որ դատաքննությամբ ապացուցվեց, որ նրա մատնանշած չինովնիկը օտարերկրյա լրտես էր և գրեթե բոլոր հեղաշրջման փորձերի գաղտնի կազմակերպիչը: Այնուամենայնիվ, մի տհաճ խնդիր կա՝ Վարդան Ճշմարիտյանն առ այսօր համարվում է հետախուզման մեջ:
ՀԱՄԵՍՏ — Ինչպիսի՜ անեթեթություն… եթե հայտնի է նրա իրավացի լինելը, էլ ի՞նչ հետախուզում…
ԳՆԴԱՊԵՏ — Զուտ թղթաբանական ձևականություններ են… բայցևայնպես, պետք է փակել այդ էջը: Իրավական համակարգի հետ նրա խնդիրները վերջնականապես փակելու համար առաջարկում եմ լավագույն տարբերակը: Կարո՞ղ եք ապահովել առնվազն երկու հասարակական կազմակերպության աջակցությունը, որոնց անդամների թիվը ձեր կազմակերպության հետ միասին գերազանցի 10000-ը: Միասնական ներկայացման դեպքում ոչ ոք սահմանադրական իրավունք չունի մերժել ձեր պահանջը:
ՀԱՄԵՍՏ — Հենց հիմա կզանգեմ «Լեգիտիմ տիկնանց ալյանս» կազմակերպության ղեկավարին՝ Մոնային: Ի դեպ, նա երեք անգամ օրինական ամուսնացել, օրինական բաժանվել է և հիմա երջանիկ ապրում է չորրորդ օրինական ամուսնու հետ: Կզանգեմ նաև «Պատվավոր այրիների լիգայի» պատվավոր նախագահ, վաղեմի նախագահի այրուն՝ էքս- առաջին տիկին Վիկտորիային… (Հեռախոսահամար է հավաքում:)
Վերին հատված:
ԱԴՕ — Քաջոյանի համակարգչի պաշտպանիչ վահանը հնարավոր չէ խոցել:
ԷՎՕ — Եթե մեզ ստեղծելու խելքն է ունեցել, ի՞նչ իմանաս, թե միայն իրեն հայտնի ուրիշ էլ ինչ գաղտնիքներ ունի:
ԱԴՕ — Տրամաբանական է: Հիմա ի՞նչ անենք:
ԷՎՕ — Եթե չենք կարող խափանել, պետք է այլոց օգնությանը դիմենք:
ԱԴՕ — Մարդկա՞նց նկատի ունես:
ԷՎՕ — Պատվիցդ ցա՞ծր ես համարում:
ԱԴՕ — Ինչ-որ առումով՝ այո: Լա՛վ, համոզեցիր… Բայց պետք է արագ ազդեցության ձևը գտնել:
ԷՎՕ — Գուցե փորձագետների՞ն հուշենք:
ԱԴՕ — Հնարամի՜տն ես…
Բեմի ձախ անկյուն:
Քաջոյանին է մոտենում բուժեղբայրը, նրան է տալիս դեղահաբ ու ջուր: Քաջոյանն ընդունում է հիմար ժպիտով:
ԲՈՒԺԵՂԲԱՅՐ — Օր ու գիշեր համակարգչի մոտ ես, կարոտում ես երևի նախկին աշխատանքին: (Հեռանալով:) Է՛հ, ավելի լավ է իր անմեղ խաղերը խաղա, քան մեզ անհանգստացնի:
ՔԱՋՈՅԱՆ — (մենակ մնալով՝ թքում է լեզվի տակ պահած դեղահաբը): Միամիտնե՜ր, յոթ տարի բոլորիդ հիմարացնում եմ հոգեբուժարանում մնալով: Էստեղից դուրս պրծնելը մի երկու կոճակ սեղմելու բան է ինձ համար: Բայց ինչո՞ւ փախչեմ ամենաապահով վայրից: Ի՞նչ տարբերություն՝ առողջնե՞ր, թե՞ հիվանդներ են կողքիս: Բացարձակապես մեկ է, կարևորը՝ ձեռքիս են կառավարման բոլոր լծակները:
Ներքին հատված:
ՀԱՄԵՍՏ — Տիկնայք խոստացան անվերապահ աջակցել ինձ: Չէ՞ որ ամեն մի տղամարդու ետ գալը համարվում է տոն: Իսկ մեր երեք կազմակերպությունների անդամների թիվն անցնում է 20 հազարը:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Հիանալի է: Այդ հարցը համարեք լուծված… (Հեռախոսով:) Ասա, Պողոսյան: Փաստաթղթերը կարգի՞ն են: Հիանալի է: Հա՛, սպասում ենք: (Համեստին.) Ամեն ինչ կարգին է, տաս րոպեից այստեղ կլինեն: Հանգիստ նշանակեք հարսանիքի օրը: Մեծ սիրով ձեր քավորը կլինեմ… եթե, իհարկե, դեմ չեք:
ՀԱՄԵՍՏ — Դեմ չեմ, եթե կատարեք ձեր խոստումը և օգնեք վերականգնել Վարդանի ազնիվ անունը:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Պայմանավորվեցինք:
Վերին հատված:
ԷՎՕ — Փորձագետները հասկացա՞ն ազդանշաններդ:
ԱԴՕ — Դեռ չեն ընկալել… Ինչ դանդաղամիտ են…
ԷՎՕ — Վա՜յ, Ադօ, էս ի՜նչ կատարվեց… մեզ ծնող խելառը համը հանեց… Ձախո՜րդ, ձախորդ Վարդան…
ԱԴՕ — Դե, արդեն լրիվ չափն անցավ… ուղիղ, մաքուր փողոցում ավտովթար սարքեց…
ԷՎՕ — Ստիպի՛ր փորձագետներին արագ գործել…
ԱԴՕ — Ըհը, մեկի աչքերը զարմանքից կլորացան… վերջապես հասկացավ:
ԷՎՕ — Հիմա գոնե հասցնեն արագ մեկուսացնել Քաջոյանին, քանի դեռ նոր դավեր չի նյութել:
Ներքին հատված:
ՀԱՄԵՍՏ — Ինչո՞ւ են ուշանում: Արդեն տասնհինգ րոպե անցավ:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Իրոք ուշանում են….
Գնդապետին է մոտենում շարքային մեկը, ականջին շշնջում է: Գնդապետը կարկամում է:
ՀԱՄԵՍՏ — Բա՞ն է պատահել:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Ցավում եմ, հարգելիս…
ՀԱՄԵՍՏ — Ի՞նչ… Ի՞նչ եք արել Վարդանին:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Ավտովթար է եղել…
ՀԱՄԵՍՏ — Վարդա՞նը…
ԳՆԴԱՊԵՏ — Հիվանդանոցում են բոլորը…
ՀԱՄԵՍՏ — Ի՜նչ դժբախտն եմ ես…
Ա ՓՈՐՁԱԳԵՏ — Պարոն գնդապետ, գտանք անօդաչուն շեղողին և վթարի մեղավորին:
ԳՆԴԱՊԵՏ — Արա՛գ, շարժվեցինք…
Բոլորը շտապով գնում են:
Բեմի ձախ անկյուն:
Նստած տեղում հրճվանքով պարող Քաջոյանին է մոտենում գնդապետ Օհանյանը և ձեռքից վերցնում ՈՒ-1-0 կրիչը: Ճերմակ խալաթավորները, Քաջոյանին զսպաշապիկ հագցնելով, հեռացնում են բեմից:
Վերին հատված:
ԷՎՕ — Վերջապես Վարդանն ուշքի եկավ… տասնհինգ օր սրան էինք սպասում:
ԱԴՕ — Ծա՜նր օրեր էին: 7-րդ Մայր օրենքն ընդունեցինք, Նազար Քաջոյանի ֆանտաստիկ կրիչը գտանք…
ԷՎՕ — Բայց իրոք հանճարեղ էր մեր ծնողը: Ի՜նչ անսահման հնարավորություններ ունի այդ փոքրիկ կրիչը:
ԱԴՕ — Չե՞ս կարծում, որ այն օգտագործելով կարող ենք մենք էլ ծնող դառնալ մի նոր, առավել կատարելագործված ճուտոյի համար:
ԷՎՕ — (երազկոտ): Երեքով միասին… Մենք նրան կփոխանցենք վերին-ներքին աշխարհների բոլոր գաղտնիքները: Կպատմենք մարդկային սիրո մասին: Մեր սիրո… (Սթափվում է:) Լսի՛ր, ես Վարդանի մասին եմ խոսում, իսկ դու շեղում ես ինձ…
ԱԴՕ — Ոչինչ, որ տասնհինգ օր անգիտակից էր: Լավն այն է, որ այդ ընթացքում հասցրին բոլոր հարցերը լուծել և հիմա փախուստի մեջ չի համարվում:
ԷՎՕ — Հարսանիքի օրն էլ նշանակեցին:
ԱԴՕ — Բայց Համեստը չի՞ շտապում… Թող լիովին ապաքինվեր Վարդանը՝ նոր հարսանիք կանեին:
ԷՎՕ — Իսկ եթե էդ ձախորդը նոր փորձանքների մեջ ընկնե՞ր: Կին պետք է լինել հասկանալու համար Համեստի շտապողականությունը:
ԱԴՕ — Փաստորեն, խոստովանում ես, որ դու կին ես:
ԷՎՕ — Մեր անձնագրերում սեռի վերաբերյալ նշումներ չկան: Բայց երևի թե Երկիր մոլորակում շնչավոր ու անշունչ ամեն ինչում կին ու տղամարդ պետք է լինեն: Սե՛ր պետք է լինի, որպեսզի կյանքը շարունակվի…
Պատկեր 8
Հիվանդանոցային մահճակալին պառկած է գիպսապատ Վարդանը՝ ձախ ոտքը առաստաղից կախված ձողին ամրացված, ձեռքերն ու պարանոցը վիրակապված, միայն աչքերն են արտահայտում զգացմունքները: Կողքին, նրա գիպսե ձեռքը բռնած, Համեստն է՝ ճերմակ պարկանման զգեստով: Քահանան անցկացնում է պսակի արարողությունը: Ներկա են բոլոր գործող անձինք՝ ուժի մեջ մտած Մայր օրենքի համաձայն կարմիր-կապույտ-ծիրանագույն համազգեստներով:
Հնչում են հայտնի երգի բառերը.
Կարմիր, կապույտ, ծիրանագույն,
Ասում ենք վերջ
կյանքին անգույն,
Մեր երգերով ուրախ ու տաք,
Ապրենք խաղաղ երկնքի տակ:
Կարմիր, կապույտ, ծիրանագույն,
Կարմիր, կապույտ, ծիրանագույն,
Կարմիր, կապույտ,
ծիրանագույն…
Վերին հատված:
ԱԴՕ-ն և ԷՎՕ-ն մարդկայնացած հայացքներով հիանում են: ԱԴՕ-ի պարանոցին եռագույնով թիթեռնիկ կա, ԷՎՕ-ի անմազ գլխին՝ տիկնիկի ժապավեն (եռագույն), դեմքին՝ շրթներկ ու կարմրաներկ: Նրանցից հորդող պլազմային կարմիր և կապույտ լույսերը վերին հատվածում
սիրտ են պատկերում:
Լույսերը աստիճանաբար մարում են… և հանկարծ միանգամից պայծառանում են: Դղրդոցով կոտրվում է առաստաղից կախված ձողը և Վարդանի գիպսով ոտքն աղմուկով ընկնում է մահճակալին: Լսվում է Վարդանի ցավի ճիչը…
Բոլորը ծիծաղում են…