Գևորգ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ / ՔՈ ԱՆՈՒՆԸ ՍԵՐ է
«ԴՐԱՄԱՏՈՒՐԳԻԱ» ՀԱՆԴԵՍԻ ԱՐԽԻՎ
«ՔՈ ԱՆՈՒՆԸ ՍԵՐ Է» պիեսը տպագրվել է «Դրամատուրգիա» հանդեսի 2007 թ. թիվ 12-13-ում
Պիես երկու պատկերով
Գործող անձինք
ԱՂՋԻԿ
ՏՂԱՄԱՐԴ
ԱՌԱՋԻՆ ՊԱՏԿԵՐ
Բեմի կենտրոնում՝ դատարկ շրջանակ, որի մեջ կեցվածք է ընդունել աղջիկը: Շրջանակի առջև տղամարդն է, մի ձեռքում՝ վրձին, մյուսում՝ ներկապնակ: Ամեն վրձնահարվածից հետո աղջիկը նոր կեցվածք է ընդունում, և ամեն անգամ վերևից նոր նկար է իջնում՝ նույն կեցվածքի պատկերով: Նա պարի է հրավիրում աղջկան, սկսում են պտտվել նկարների շուրջը: Հասնելով վերջին նկարին՝ աղջիկը ծիծաղելով փլվում է աթոռակին:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ամենամեծ երջանկությունը ծնվելն է՝ ապրելը: Գոյության տարողունակությունը սիրո էներգիայով է համակարգվում: Ես նայում եմ քեզ, անվերջ նայում եմ ու հիանում: Քո գեղեցկության ներկայությունից շոշափելի է դառնում հոգուս մեջ երևակվող մեղքի գիտակցությունը:
ԱՂՋԻԿ — Քո ձայնը հոգիս պեղող վրձինն է: Զգում եմ, շոշափում դեմքիդ թրթիռն ու շունչը: Շուրջս իմ անունով քո նկարներն են, որոնք շատ են ինձ նման, և չեմ կասկածում՝ գեղեցիկ են նաև, որովհետև դու չէիր կարող ինձ՝ ինձ նման չնկարել, քանի որ դու բժիշկ ես, նկարելը քո սերն է, ոչ թե մասնագիտությունը…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Մարդն ինչ էլ անի, նրա ամենամարդկային արարքի մեջ կա նաև մեղքի մասնիկը: Գիտես՝ ես հաճախ ամաչում եմ քո ներկայությունից: Քո շնչառության ձայնն է կարծես ղեկավարում իմ շարժումները: Քո դյուրազգացությունը հաղորդվում է ինձ, և ես դառնում եմ անկառավարելի, անվերծանելի, նույնիսկ՝ ավելի անճարակ: Բայց ես կհաղթեմ ինձ: Ինչ գնով էլ լինի:
ԱՂՋԻԿ — Ես պատրաստ եմ, ամեն վայրկյան ու ակնթարթ պատրաստ եմ դիմավորելու այդ պահը, որովհետև հավատում եմ քո ձայնին…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Իսկ ես վախենում եմ, սարսափում…
ԱՂՋԻԿ — Ուզում եմ՝ լուսաբացն արթնանա արյանս մեջ: Դեմքիցս կախվեն լույսի ողկույզները, որ կարողանամ ավելի մտերմանալ քո մատներից ճառագող գույներին, որոնք ամեն ակնթարթ ծիածանվում են հոգուս երկնքում: Ուզում եմ տեսնել, շոշափել հոգուս երկինքները չափող նրանց թռիչքները:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ես պատրաստվում եմ…
Ես պատրաստվում եմ ամեն ակնթարթ, ամեն վայրկյան…
Դա պետք է լինի իմ կյանքի ամենամեծ սխրանքի պահը:
Ես պիտի քո աչքերով ինձ տեսնեմ,
գուցե պետք է լրացնեմ այն պակասը,
որ աշխարհի բազմաթիվ անիրավությունների մասն է կազմում:
ԱՂՋԻԿ — Ես հավատում եմ քեզ, քո նկարների ցոլքերը սուզվում են արյանս մեջ, նրանք հեռավոր առասպելների նման անմարելի են…
Կուզենայի, որ նկարներից մեկը կարողանայիր բառերի վերածել,
որ հոգուդ տվայտանքները տեսնելուց բացի,
հնարավոր լիներ նաև լսել:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ճակատագրիս բարձունքները ճեղքելով՝
ժպիտդ խոխոջալով լցվում է տառապանքիս լիճը,
արյանս մեջ է սուզվում սիրո ոգին,
ալեկոծվում են հիշողությանս բոլոր պարունակները,
հրեշտակի թևերով ալիքները բարձրանում են,
շրթունքներիդ ցոլանքներով հուլունքների վերածվում,
կախվում պարանոցիս:
Մատներդ մոմերի պես կախվում են ուսերիցս,
արցունքներդ կաթիլ-կաթիլ
հալվում են շրթունքներիս վրա,
ճակատագիրս ճեղքվում է ողբերգական ցնցումներից…
ԱՂՋԻԿ — Մի՞թե այդ բոլորը երփնագրված է մեկ դիմանկարի մեջ…
ՏՂԱՄԱՐԴ – Ես, հանձնված ճակատագրիս հրամայականին,
պարտված շշնջում եմ.
— Հրեշտակ, գեղեցկությունդ Աստված է ստեղծել,
որպեսզի տեսնի իր թուլությունը…
ԱՂՋԻԿ — Չեմ ուզում դեմքս բանտարկել ստրկության շղթաներով,
քանի որ ես քեզ տեսնում եմ հոգուս աչքերով,
և աչքերս խավարի մեջ են,
դրսից նայելով վկա դառնալ չեն կարող,
ու անչափ հեշտ է որևէ մեկի ներկայությամբ ասել,
աղաղակել, որ աշխարհի չափ սիրում եմ քեզ…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Իսկ եթե շուտով, շատ շուտով
պատկերս հոգուդ մեջ այրվածքներ առաջացնի…
ԱՂՋԻԿ — Ինչե՞ր ես խոսում,
անմշակ բառեր մի նետիր լուսնոտված ջրհորի դեմքին,
ես տարիների, երկար տարիների սիրով եմ հավատում,
որ աչքերս վարագուրող սև վարագույրները
մատներդ կպոկեն դեմքիցս,
ու կբացվի լեռնային աղբյուրի ակը,
ուր ամեն գիշեր դու, միմիայն դու այցի պիտի գաս,
որ տաք շուրթերդ սուզես աղբյուր մեջ՝
հասնելով մինչև արյանս հատակը…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Աշխարհում ամեն ինչ հաղթահարելի է, գեղեցիկ:
Եթե կա մեկը, ում համար է արվում այդ բոլորը,
ում համար հնարավոր է անել անհնարինը, դու ես,
դու ինձ համար ավելին ես, քան անհնարինը,
քան… քան սերը: Քան…
Ներիր, ինչեր եմ խոսում,
բայց ինչո՞ւ չասել ճշմարտությունը:
Դու օրերով, ամիսներով դեմքիս շրջանակի մեջ ես հավաքել
իմ սարսափն ու երկչոտությունը, քո թափանցիկ ժպիտը,
մարդեղենությամբ շնչավորված ձայնը,
անթարգմանելի սպասումներ՝ ճշգրտված գալիքի պահանջներով:
Դեմքիցդ կախված շիկնած զամբյուղի մեջ
հատիկ-հատիկ լցված են տարիներիդ տվայտանքները:
Այնպես կուզենայի, որ ամեն ինչ լիներ ճշմարտության նման թափանցիկ,
մեր ապրումների շարժման օրինաչափությանը ներդաշնակ…
Մարդն ինքն է արարում, ստեղծում, կառուցում,
Անկասկած, Աստծո օրհնությամբ:
Ամենօրյա խոստումները՝ հանդիպելով պատասխանատվության պատնեշին,
դառնում են սինլքոր պղպջակներ…
Հավատա, սիրելիս, սերը ընթրիքի սեղանին փռված
զարդանախշերով սփռոց չէ,
ընչաքաղցների շրթունքներին՝ շառաչողող աղմուկ:
Առանց համարձակության չկա հայտնագործություն, չկա արարում,
իսկ ես, Տեր Աստված, վախկոտ եմ, երկչոտ, անհամարձակ…
ԱՂՋԻԿ — Ինչե՞ր ես խոսում, դու իմ միակ սիրելի…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Մի՞թե ես ընդամենը քեզ մոլորեցրել եմ քնաբեր խոստումներով,
որ ճարտարեմ անձնական փառասիրություն
և ամեն օր քեզ գովերգելով՝ ճարպկությամբ մեծարել եմ ինձ:
Վախը մահկանացուին հետևում է ամբողջ կյանքում,
վախը դիվահար թռչուն է՝
թույլերի ազատությունն է կտցահարում, ծերացնում վաղաժամ:
Ուրեմն՝ ես իմ տղամարդկային թուլություններին
կնոջ զգեստ եմ հագցրել
ու ինքնապաշտ աքաղաղի պես ծուղրուղու կանչել,
և դա եղել է սիրուց ծնված իմ բարոյականությունը:
Ամոթ քեզ, ամոթ, թուլամորթ, խեղճ հոգի…
Ոչ, ոչ…
ԱՂՋԻԿ — Ոչ, ոչ, այդպես չէ, դու քո ձայնով,
խոսքերով պահպանել ես իմ հավատը,
իմ կյանքը, ինձ… Իմ միակ սիրելի…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Բայց ես քո գոյության իմաստներով եմ ոգեշնչվել,
որովհետև դու հայտնվել ես հոգուս մեջ ամեն օր, ամեն վայրկյան,
քո գոյության լույսն իմ մեջ տառապանքի է փոխվել,
հույսս՝ դարձել խճճված կծիկ:
Ամեն ակնթարթում արթնացել ես
հոգուս օտարված մոլորակում,
ու ինձ հաճախ են հանդիպել նաև
հեղհեղուկ քամիներն ու թուլամորթ անձրևները,
ուր լույսը չի վերածվում հրդեհի, ոգեշնչության,
և հոգուս երկնքից վտարվում են աստղերը…
ԱՂՋԻԿ — Ոչ, ոչ, այդպես չէ, իմ միակ սիրելի…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ուզում եմ՝ երկրի ու երկնքի
հանդիպումից կայծակներ առաջանան,
աշխարհը բանաստեղծանա, ծառերն ու ծաղիկները
նոր գույների ծփանքներ հագնեն,
սիրուց արագանա հողի, անգամ քարի շնչառությունը,
ուզում եմ՝ աչքերդ բացվեն
ու հավերժորեն չմնան կարոտակիր մեղեդի՝
հավիտյանս վշտի խորհրդանշան,
ուր մարմնիդ ճոճքում՝ լուսիններից արցունքներ չգլորվեն,
արևային երազանքներդ չդառնան ընդամենը
կարմրամորթ ցլիկներ,
կրքից բառաչելով չընկնեն տեսիլքների ետևից…
Ուզում եմ՝ ներկան չկոչվի շնչավոր մեռել,
հուշը՝ դժոխքի դռան շան պես, չլուսնահաչի անբովանդակ…
Չգիտեմ՝ ինչքանով եմ մեղավոր, բայց պարտավոր եմ կրել
ինձ նմանների ցավից գոնե մի մասնիկ,
որ չմահանա սիրո ազատության խորհուրդը:
Ականջներիս մեջ, պատրանքներիս դաշտում
հնչում են թավջութակի զառամյալ մեղեդիներ,
ապա՝ գունդ-գունդ լերդանում:
Հեռացող օրերը ագռավների հայացքներից վիժած կսմիթներ են՝
հեծկլտում են դեմքիդ շրջանակում:
Կորուստների մեջ ժնգժնգում են
փետուրներից բաժանվող վայրկյանները,
մի՞թե թավջութակի թավ, ամենօրյա ողբերգությունը
չպետք է դառնա հիշողություն և հավիտյանս կոչվի իրականություն,
և գալիքը պետք է գլորվի մեռնող պատրանքների մեջ:
Ոչ, ոչ, զուր է, այո, այո, զուր է,
ժամանակն անձուկ սֆինքսի պես
լռության մոգությունը հարմարեցնում է
թափուր աչքերի խոռոչներին՝
կամենալով գալիքին խամաճիկային շարժումներ հագցնել…
Օ՜, Տեր իմ, աղաչում եմ, փրկիր ինձ,
մահվան պարն է հայտնվում դեմքիս խոռոչներում,
թեև ամեն վայրկյան նշմարվում է իմ մեջ փրկության հյուլեն,
և ես գիտեմ, անկասկած,
պետք է Աստծո միջնորդությամբ լույսը հաղթանակի,
գոյությունը պետք է ընդվզի անգոյության դեմ,
պետք է արեգակը տեսողության իր ծիլերը դուրս քաշի հողից:
Վաղն ևեթ ես կկատարեմ այդ դժվարին վիրահատությունը.
ինչն ինձ է ճակատագրված, իրավունք չունեմ այլակերպելու:
Ականջներիս մեջ Նազովրեցու ձայնն եմ լսում.
— Եղիցի լույս… Եղիցի լույս…
Հերթով գրկում է նկարները, պտտվում է. դա պար չէ, անկապ շարժումներ էլ չեն: Ամեն նկարի հանդեպ յուրօրինակ վերաբերմունք է ցուցաբերում: Վերջում գրկում է աղջկան, մի պտույտ անելուց հետո կանգնում նրա առջև, ինչպես գեղարվեստական նկարի:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Դեմքիդ մեջ մանկական զարմանք կա, նազանքներիդ մեջ՝ խորհրդավոր սարսափ…
ԱՂՋԻԿ — Իմ միակ սիրելի, ես հավատում եմ քեզ…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Դու ինքդ ես քեզ փրկելու,
քո հավատը փրկելու է և ինձ,
սերն է աշխարհի հավիտենության շարժիչը:
ԱՂՋԻԿ — Զգացմունքների ճնշման տակ բառերը կորցնում են իմաստները:
Ուզում եմ գտնել, հայտնագործել, որտե՞ղ են այն բառերը,
որոնք արժանի են… Որոնք…
Ուզում եմ ասել, շշնջալ այն բառերը,
աշխարհի ամենալավ բառերը,
որոնք միայն ու միայն քեզ համար կարող եմ ասել…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Քո անունը սեր է… Քո անունը սեր է…
Ասա ինձ աշխարհի ամենալավ բառերը:
ԱՂՋԻԿ — Ես տասնվեց տարեկան եմ…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Քո անունը սեր է… (Պտտվում, պարում է նրա շուրջը ):
Մյութոսից ծնված առասպելահատիկ,
հեթանոս աստվածների մեհյան,
սիրո անդավաճան երդում,
երազանքներիս դռները գարդարող երփնագիր,
արցունքներիցս սերված ողբերգ,
տառապանքներիս բոցից անթեղված համբույր…
ԱՂՋԻԿ — Ես տասնվեց տարեկան եմ…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Թարթիչներիդ սև պարաններից
հոգիս ես կախաղանել,
արևային ծամերիդ ածելիներից
ճոճվում են արնոտված անուրջներս,
դեմքիցդ ցայտող կայծակները՝
սրտիս մեջ մեխված դաշույն…
Քո անունը սեր է… Քո անունը սեր է… (Պտտվում, պարում է նրա շուրջը):
ԱՂՋԻԿ — Ես տասնվեց տարեկան եմ…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Պատկերիդ բույրը խնկի պես ծխում է իմ մեջ,
շուրթերդ դարձել են իմ սիրո ու մահվան վարագույրը,
մատներդ՝ կրծքիս ծաղկող հակինթե հուլունքներ,
ձայնիդ թրթիռը՝ հոգեփրկիչ մանանա,
հոգուս մեջ հավերժացող բրաբիոն ծաղիկ,
Պառնասի գագաթին ճախրող ոգեղենիկ աղավնի…
ԱՂՋԻԿ — Ես տասնվեց տարեկան եմ…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Քո անունը սեր է… Քո անունը սեր է… (Դուրս է նետվում բեմից):
ԱՂՋԻԿ — Սեր իմ, կողքիցս ո՞ւր հեռացար,
սիրում եմ աշխարհի չափ բարի արցունքոտ ձայնդ՝
շարականի նման ինքն իր մեջ թաքնվող,
երգեհոնի ֆուգայաշերտ մելոսից կճաքի իմ սիրո առաստաղը:
Սրնգի արծաթե սվսվոցով հյուսված գիշերային սերենադը
աղոթքի պես անդիմակ է, երանելի, անմիջական…
Իմ միակ սիրելի, որտե՞ղ ես,
ակնթարթում կարոտս ժայռանում է,
հերիք է, հերիք՝ հոգիս ապակե պատերի մեջ մնա մեկուսացած,
թեկուզ մահվան գնով ուզում եմ տեսնել քո դեմքը,
զբոսնել պատկերիդ մարգերի մեջ,
քաղել շուրթերիդ սփռված լուսաբացի առաջին համբույրը…
Ուզում եմ լուսատտիկի պես այրվել,
իմ սիրով լուսավորել աշխարհի մի փոքրիկ անկյուն,
և այդ անկյունն, ուզում եմ՝ քո հոգին լինի, քո սիրտը,
միշտ քո կողքին լինեմ զեփյուռի պես շոյող,
ոչ թե սանձարձակ փոթորկի նման ավերակող,
գեղեցկությանդ առջև ծունկի իջնել, կոչվել պարտված,
ոչ թե ինքնահավան սամումի վարքով ոտնատակ տալ ամեն ինչ…
Միակս, սիրելիս, դու ես իմ փրկության լույսը,
դու ես միայն հասկանում ինձ, որ միօրինակությունից հոգնել եմ,
ամեն օր արթնանում եմ նույն օրվա պարկուճում,
ամեն օր փորձում եմ պատռել կրկնությամբ պատյանված արձանս:
Երբ դու կողքիս չես, ես կրկնակի մենակ եմ,
որովհետև ծայրեծայր խլանում են դիմանկարները,
նրանց միջից անհետանում են անտես լույսերի այն ցոլքերը,
որոնք իմ ու քո միջև հրեշտակային թևերով միջնորդներն են՝
սիրո երջանկության պատգամախոսները…
(Շոշափելով փնտրում է):
Մարմնիդ բույրով, շնչառությանդ հետքերով փնտրում եմ քեզ,
գիտեմ՝ դու գտնվում ես իմ սիրո ձգողական դաշտում
և լսում ես սրտիս տրոփյունները…
Սիրելիս, որտե՞ղ ես, ես վախենում եմ, սարսափում,
ես վախենում եմ՝ կարոտից սերս հոգեվարք ապրի,
մի՞թե չես լսում ձայնս, միակս, անգինս…
Փնտրելով՝ հակառակ կողմից դուրս է գնում: Գալիս է Տղամարդը:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ի՞նչ անեմ…
Պետք չէ այլևս ուշացնել, ինչ լինելու է, պետք է լինի…
Շարժման մեջ է նորոգվում ժամանակը,
բայց սա միտք է և ոչ թե ապրում:
Հողը նոր օրերի հետապնդումից է ծլարձակում
և իր գոյության հերթական ճիչն արձակում:
Արարիչը նորանում է ծառերի, տերևների, օդի բաղադրության մեջ,
աշխարհը դուրս է մղվում շարունակական բնազդներից…
Ես պետք է կատարեմ այդ վիրահատությունը,
թեև համարյա չկա հույսի չնչին կաթիլ…
Ոչ, ոչ, Աստված տեսնում է բոլորը,
իսկ ինչո՞ւ է ինձ ներշնչում, նորանոր լիցքեր հաղորդում…
Այո, ես պարտավոր եմ կատարել այդ վիրահատությունը,
հավատում եմ, հրաշքը կկատարվի, ու նա կտեսնի…
Իսկ եթե ամբողջովին մարեն հույսերը,
ու փակվեն բոլոր ճանապարհները,
ի՞նչ եմ պատասխանելու նրան,
ինչո՞վ եմ մխիթարելու, ինչո՞վ…
Այդ պահին ես իմ աչքին կերևակվեմ որպես մարդասպան, դահիճ,
եկեղեցու գմբեթը պատնեշող կապույտ սառցաբեկոր,
չարիքի պատվիրան՝ դժոխային ճանկերով գալարվող…
Ոչ, ոչ, լուսաբացը կարթնանա Տերունական աղոթքի մեջ,
նա պիտի տեսնի, այո, պիտի տեսնի,
ես հենց այսօր պարտավոր եմ կատարել այդ վիրահատությունը…
(Փնտրում է աղջկան):
Վաղը կարող է անհուսալի ուշ լինել,
ես էլ չկարողանամ այլևս պեղել ոչինչ,
իրավունք չունենամ մոտենալու հավերժորեն փակված
աչքերի պատուհաններին…
Հրեշտակների շղթայված թևերը հենց այսօր պիտի արձակեմ,
որ դեմքի միջով դրախտի թռչունները ճախրեն դեպի ինձ,
որ պատկերը քրիստոնեական նվագարանի նման
վերագտնի ձայնանիշերի կորուսյալ խազերը:
Ալեկոծված հոգուցս աչքերդ պետք է մագնիսական լիցքեր ստանան…
Հենց այսօր՝ լուսաբացին, ես կկատարեմ այդ վիրահատությունը…
Որտե՞ղ ես, աստվածային էակ,
թող աշխարհն իմանա՝ այսօր լուսաբացին
կկայանա իմ գոյության առաքելությունը,
այլևս սարսափը մարդադեմ բացիլներ արտադրելու իրավունք չունի…
Սիրելիս, ո՞վ է հայտնագործել քո ձյունաբույր մարմինը,
որից արձակվող ցոլքերով այգաբացին պետք է մաքրվեմ մեղքերից:
Խենթացած շրթունքներով կկախվեմ հայացքիդ ճյուղերից,
աչքերիդ բույրով կլվացվեմ, որ անմահանամ…
Գալիս է Աղջիկը:
ԱՂՋԻԿ — Որտե՞ղ ես, ձայնդ եմ լսում,
ձայնիդ հետքերով որոնում էի քեզ…
Հավատա, հողի մայրացած պահին են
գարունների միջով թևում ծիծեռնակները,
անձրևների ոգեշնչման սարսափից
ծաղիկների պես ծաղկում են կույսերի կրծքերը,
նրանց երկունքով է մեռոնոտվում աշխարհը:
Երազանքները հագնում են օրորոցային մեղեդի,
խոտերի ու թփերի խմբերգը՝ ծննդի ղողանջներից կախված,
պատռում է վաղորդյան մշուշի սաղարթները,
սիրահարների աչքերը լվացվում են լույսի շափյուղաներով,
առաքյալների կրնկի տակ փշրվում են սատանաների եղունգները,
Աստված հայտնվում է սիրահարների ոգեղեն կեցվածքներում…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Այսօր առավոտյան պատրաստվիր վիրահատման,
հոգուս ծովում փայլատակում է
լուսնեղջյուր թուր-կայծակին…
Աղջիկը փլվում է հատակին:
ԵՐԿՐՈՐԴ ՊԱՏԿԵՐ
Բժիշկ-նկարչի արվեստանոցը: Տղամարդը՝ հուզախռով, փռված է բազմոցին:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Տիրոջ օգնությամբ ես արեցի այն, ինչ կարող էի:
Ինձ թվում է՝ բարի հրեշտակներն են այժմ
պտտվում նրա գլխավերևում…
Բայց ես վախենում եմ, շատ եմ վախենում,
չեմ համարձակվում բացել աչքերը:
Տեր, քիչ էլ ուժ ու զորություն տուր ինձ,
Տեր, դու տեսար, դու վկա եղար ամեն ինչին:
Ամեն ինչ եղավ այնպես, ինչպես ես ուզում էի,
համոզված եմ՝ նա պետք է տեսնի,
բայց սարսափում եմ բացել աչքերը:
Արդյո՞ք իրարամերժ ապրումներից ծնված արցունքներս
կշնչավորվեն շնչավորությանդ ջերմությունից,
շուրթերդ՝ տերև-տերև կբոցավառվե՞ն
հայացքիդ լույսի խտությունից,
շղթայված հրեշտակները կարձակվե՞ն,
փետուրե նազանքներով կառաքվե՞ն երկինք…
Տեր Աստված, չեմ համարձակվում բացել աչքերը…
Ես հավատում եմ՝ տեսնելու ես,
աչքերդ ձեռագործելու են երազանքներիս գորգերը,
գուցե այդ պահից ծաղկելու է քո կյանքի սիրո ժամանակը,
և բոլոր տարիների կարոտներդ պետք է վերադառնան սիրո մեջ,
ոչ թե կոչվեն կորստաբեր արցունքներ:
Փեթակից մեղուն նետվում է արեգակի շրթունքների մեջ,
ես սարսափում եմ բացել փեթակի դռները,
որ քո կյանքի հավերժական սիրո ճանապարհն արարվի…
Ոչ, ոչ, Աստված է տնօրինում ամենքին, ամեն ինչ…
Ես հավատացած եմ՝ Տերը հոգիս դժոխք չի ուղարկի:
Ուզում եմ՝ այս պահին անձուկ, անձայն տառապանքներս
դառնան սիրո երկխոսություններ,
ուզում եմ՝ դեմքիդ գծագրվի մեր սիրո ադաջիոն:
Աչքերդ՝ նորածինների բարուրների պես, ուզում եմ, ժայթքեն
աստվածային երկունքների միջից,
քո հայացքի բույրից ուզում եմ՝ ձնծաղիկներ արթնանան,
և անունդ փայլ արձակի հոգուս բոլոր տարածքներում:
Վախից ու սարսափից ահաբեկվում եմ,
երբեք չեմ ուզում, չեմ ուզում՝
աչքերդ հավերժորեն դառնան բանտի դռներ,
և հոգիս ցմահ դատապարտված լինի տանջանքների:
Ես տեսնում եմ, ահա, ահա, ես տեսնում եմ՝
լույսը թռչկոտում է դեմքիդ մարգարտե մարգերի մեջ,
լռության խուլ մաշկը ճաքում է,
տխրությունդ՝ ծիծեռնակի տեսիլքներ հագած,
ցայտում է լույսի մակերեսին,
դեմքիդ սփռված զգացումներիդ առվակներն արթնանում են,
հայտնագործվում նոր օրվա զարթոնքի մեջ,
ուսերդ թափահարում են կարապե թևերը,
որ փետուրների արանքից գույնզգույն խայտանքներով
արեգակի ողկույզները կախվեն լուսաբացի պատուհաններից…
Դու տեսնում ես, ես հավատում եմ, դու տեսնում ես,
աչքերիդ ծաղիկների բուրմունքն ուզում եմ վայելել,
հայացքիդ շիկնանքից ուզում եմ ջերմանալ:
Դու տեսնում ես, քո հայացքով արար աշխարհն է ժպտում ինձ:
Վաղորդյան սաղարթը ճեղքելով՝ պայթում է հայացքդ,
դու տեսնում ես, դու տեսնում ես…
Լույսերը փունջ-փունջ շիկնում են դեմքիդ վրա՝
ղողանջ արձակելով,
աշխարհ մոլորակը ցնցվում է ոտքերիդ տակ,
ծիծեռնակները ճախրում են եթերացած արյանդ միջով,
արնոտված անցյալդ կախվում է երազանքներիդ ճյուղերից,
սիրոտված երկնքում ծիածանվում են հայացքիդ փնջերը,
արյանս գնդիկներից ժայթքում են աչքերդ,
դու տեսնում ես…
Ո՞ւր ես, իմ անմահական դրախտային փերի,
որտե՞ղ ես, իմ անգին հրեշտակ,
ծիծեռնակները սավառնում են սիրո միջով դեպի ազատություն,
հայացքիդ ծաղիկները հագնում են հրեշտակային կերպարանքներ,
շուրթերիդ վրա կաթիլ-կաթիլ բոցավառվում է հրճվանքը,
աշխարհը ծայրեծայր մանկանում է սիրո մեջ,
որտե՞ղ ես,
որտե՞ղ ես, իմ միակ, անկրկնելի… Աննման…
Դուրս է նետվում: Դրսից լսվում է աղջկա ձայնը:
ԱՂՋԿԱ ՁԱՅՆԸ — Ես այս աշխարհ եկա՝
Մանկան պես արդար էր հայացքս,
Կամեցա անճրագ չմնալ,
Կարապի թևերով ջահեր գործեցի՝
Դեմքիս մեջ պատկերդ թռչկոտեց –
Ո՞վ մաղեց արյունդ հացիս մեջ,
Ո՞վ քաղեց շուրթերիս աղոթքը
Ու կոչեց սիրո ծիածան…
Տղամարդը բեմ է բերում վիրակապված աչքերով Աղջկան, նստեցնում բեմի կենտրոնում:
ԱՂՋԻԿ — (շշնջալով):
Իմ սերը պարգև էր երկնքից,
Արդար էր, հանց հասկը ցորենի,
Ծովից լույս կխմեր,
Արևի սիրուց կէրվեր,
Աչքերը՝ հավատքի տաճարներ
Դռները կբանար սրտիս դեմ,
Մատներդ՝ մոմեր, կախվել էին
Դեմքիս խավարած երկնքում…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Այլևս չեմ դիմանում,
եղիր զգոն, համբերատար,
հանում եմ վիրակապը…
(Քանդում է վիրակապը):
Բաց արա աչքերդ, բաց արա,
որ տեսնել կարողանամ ճակատագիրս…
ԱՂՋԻԿ — Վախենում եմ, սարսափում…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Բայց չէ՞ որ մենք միասին հավատում էինք,
բաց արա աչքերդ…
ԱՂՋԻԿ — Մի՞թե նա ծնվել էր վայելելու այն ամենը,
ինչը տեսնում էր,
նզովելու այն ամենը, ինչը չէր տեսնում…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Բաց արա աչքերդ, աղաչում եմ…
Աղջիկը բացում է աչքերն ու ճչում:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ի՞նչ պատահեց, խոսիր, խոսիր,
որևէ բան տեսնո՞ւմ ես…
ԱՂՋԻԿ — Աստված, Աստված, ես տեսնում եմ…
Մի՞թե կարելի է այսպես էլ ապրել…
Ո՞վ եք դուք… այս նկարները…
Իսկ ո՞ւր է նա՝
կապույտ աչքերով, դեղին մազերով տղան…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ես աշխարհի ամենաերջանիկն եմ, ամենաերջանիկ բժիշկը…
ԱՂՋԻԿ — Ուրեմն, այդ դո՞ւք եք, բժիշկ, իսկ ո՞ւր է նկարիչը,
այն կապույտ-կապույտ երազանքներով տղան…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Երջանկությունից ուզում եմ գոռալ, ճչալ,
ուզում եմ՝ ամբողջ աշխարհն իմանա,
որ դու տեսնում ես, որ դու…
ԱՂՋԻԿ — Քիչ առաջ հոգուս մեջ թաքցրած այնքան բաներ կային,
հիմա բոլորը կարծես դուրս եկան ջրի երես,
լուսավորվեց ամեն ինչ, բայց անհետացավ ամենակարևորը՝
կապույտ աչքերով, դեղին մազերով տղան…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Որտեղի՞ց գիտես, որ նա կապույտ աչքեր ուներ…
ԱՂՋԻԿ — Նա երկնային բարությամբ էր նայում ինձ,
նա աչքերով էր նկարում իմ դիմանկարը, ոչ թե ձեռքերով, վրձնով,
նա աչքերիս վրայից հայացքով պոկեց խավարի վարագույրը…
Խնդրում եմ, բժիշկ, շատ եմ խնդրում,
որտե՞ղ է նա, կանչիր նրան այստեղ…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Հանգստացիր, անպայման կկանչեմ…
ԱՂՋԻԿ — Նրա աչքերը չէին կարող նկարել այս նկարները,
սրանք ուրիշ են, կապույտ աչքերն այսպես չեն տեսնում աշխարհը,
նա իմ հոգու մեջ նկարեց իր սերը և հետո՝ աչքերը…
Բժիշկ, չէ՞ որ դու խոստացար կանչել նրան…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Իհարկե… իհարկե…
ԱՂՋԻԿ — Ես իմ սիրո հիշողության մեջ թաքնված սպասում էի,
նա հայտնվեց աչքերիս մեջ, ինձ տեսողություն ընծայեց,
որ ես կարողանամ հոգուս մեջ պահպանել
նրա կապույտ աչքի թրթիռները…
Հեյ, որտե՞ղ ես, ես քեզ սիրում եմ…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ուր որ է՝ նա կգա, հանգստացիր…
(Ինքնիրեն): Ահա թե ինչ…
Վիրահատման ժամանակ,
գուցե տեսողության առաջին պահին,
ցանցաթաղանթի մեջ դաջվել է
ամեն ինչից անտեղյակ երիտասարդը,
կապուտաչյա, դեղին մազերով իմ օգնականը…
Վշտանալու իրավունք չունեմ,
Իհարկե, քսանհինգ տարեկանին ավելի հաճելի է նայել,
քան քառասունվեց տարեկան ինձ պես ծերակույտին…
Բայց մի՞թե ես մեղավոր եմ,
որ տարիներով սիրել եմ ու սիրում եմ նրան…
Ուրեմն՝ նա կարող էր ինձ սիրել միայն այն ժամանակ,
երբ կույր էր, չէր տեսնում…
Ահա թե ինչու էր կապուտաչյան այսօր ամբողջ օրը
աղջկա առողջությունից հարցնում…
ԱՂՋԻԿ — (հերթով դիտում է նկարները):
Ինչ տխուր է, երբ նկարը քեզ նայել չի կարողանում:
Չէ, չէ, չէ, կապուտաչյան չէր կարող այսպես նկարել,
այս նկարներն ինձ դուր չեն գալիս,
նրանց մեջ խղճահարություն կա:
Այս նկարները տխուր են,
թաղման ներկայանալիք պատկերներ են հիշեցնում…
Կապուտաչյան դեմքիցս պոկեց խավարի վարագույրը,
նա ուզում էր, որ ես ապրեմ,
նա ինձ անհայացք նկարել չէր կարող…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Իհարկե, իհարկե, սիրելիս,
ինձ համար ամենակարևորն այն է,
որ դու ապրում ես,
որ դու տեսնում ես…
(Առանձին): Դառն է ճշմարտությունը…
Դու այն ժամանակ էիր սիրում ինձ,
դու այնժամ էիր միայն իմը, երբ չէիր տեսնում:
Դու հիմա կարողանում ես ընտրել աչքերով,
երբեք չես կարող ենթարկվել
մտքով հորինած ճշմարտությունների,
որոնք անցողիկ հիշողությամբ զարդարում են անցյալի մյութոսը:
Չէ՞ որ դու տասնվեց տարեկան ես,
զգացումներդ քեզ ամեն վայրկյան մաքրում են
սիրո խաչ ձեռագործում…
(Բարձր): Ես ինձ աշխարհի ամենաերջանիկն եմ զգում,
որ դու տեսնում ես…
(Ինքնիրեն): Թեև աշխարհի
ամենադժբախտն եմ, որ կորցրի քեզ…
ԱՂՋԻԿ — Մազերիդ շեկ հրդեհների մեջ
աչքերդ փայլուն հակինթներ են,
որոնք այրվելով ածխանում են՝
դառնալով կրակի մունջ անցյալը,
ձեռք բերելով անթարգմանելի մոգություն,
որոնց ձգողական դաշտում
թպրտում է վիրավորված սիրո
արցունքների մեջ լերդացող ֆենոմենը…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ինչե՜ր է խոսում, Աստված իմ…
ԱՂՋԻԿ — Ո՞ւր է կապուտաչյան,
շեկ ծամերով իմ երազանքը,
ինչո՞ւ խռովեց ինձնից…
ՏՂԱՄԱՐԴ — (ինքնիրեն):
Տարիներով ընկալել էր ինձ լսողության զգայարանով…
ի՜նչ զարմանալի է աշխարհը,
ինձ վերաբերվում է որպես
ընդամենը մի բարի ծանոթի…
Հայտնի իմաստուններից մեկն ասել է,
որ կանայք շատ են նման կատվի
և երբեք ընտանի չեն դառնում,
կինն ամեն պահի ունակ է
տարօրինակ և անկառավարելի արարմունքներ կատարել,
գուցե հենց դրանով է նա հետաքրքիր ու զարմանալի…
ԱՂՋԻԿ — Բժիշկ, խնդրում եմ, ինձ ճիշտ հասկացիր,
այս նկարները հալածում են ինձ,
այս նկարների աչքերը խավարից են ինձ նայում,
այս նկարներն անցյալի հայացք ունեն,
շարունակ անցյալը հիշելը ծուլացնում է ինձ,
շատ կցանկանայի, որ այդ նկարները տարվեին մի տեղ,
որոնց երբեք չհանդիպեի…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Իհարկե, հենց վաղը կկատարեմ քո ցանկությունը…
ԱՂՋԻԿ — Ինձ թվում է՝ ինչ-որ մեկն արգելում է
կապուտաչյային այստեղ գալ,
գուցե այդպե՞ս է պետք,
չէ՞ որ ես առաջին անգամ եմ տեսնում,
դեռ պետք է սովորեմ տեսնելով ապրել…
Գուցե մեղավոր եմ, որ կապուտաչյան լքեց ինձ,
Բայց, բժիշկ, աչքերիս մեջ նրա դեմքն է,
նրա շեկլիկ փրփուր մազերը…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ապրիր, ինչպես քեզ հաճելի է…
ԱՂՋԻԿ — Աչքերիս մեջ պատկերդ
մատաղացու գառան անմեղություն ունի,
սիրո համար չեն մատաղվում,
սիրո կերպարանքով մի պճնիր անցյալը,
խեղճի համար անհնար է տառապել,
իսկ առանց տառապանքի չի արարվի հրճվանքը սիրո,
բառերի քանակով անհնար է կշռել տարիների սերը…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ապրիր այնպես, ինչպես ցանկանում ես…
ԱՂՋԻԿ — Բայց ես մարդ եմ, չէ՞, շնչավոր արարած…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ես քեզ օգնեցի,
որ վերադառնաս քո սերնդակիցների մոտ…
ԱՂՋԻԿ — Ես չգիտեի, որ կա աշխարհում
կապուտաչյա գանգրահեր այդ տղան…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ես էլ այնքան-այնքան բան չգիտեի…
ԱՂՋԻԿ — Դու այդքան տարիներ ես ապրել,
պարտավոր էիր իմանալ:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Երբ սիրում ես, շատ ու շատ բաներ կան,
որոնց հետ հաշվի չես նստում:
ԱՂՋԻԿ — Իսկ մի՞թե սերը մոռացվում է,
այն հնարավո՞ր է մոռանալ…
Կապուտաչյա տղան ինձ հանգիստ չի տալիս…
ՏՂԱՄԱՐԴ — (առանձին): Ինձ նույնպես…
ԱՂՋԻԿ — Արեգակի պես փայլփլուն էին նրա շեկ մազերը…
ՏՂԱՄԱՐԴ — (առանձին): Սիրտս կտոր- կտոր է լինում, ես կխելագարվեմ:
ԱՂՋԻԿ — Ո՞վ է նկարել այս նկարները…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Նկարչի սիրո արտահայտությունն է…
ԱՂՋԻԿ — Ինչո՞ւ իմ սիրտը, դեմքը, հոգուս երկինքը կապույտ չէ…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Չգիտեմ, չգիտեմ, ես ոչինչ չգիտեմ… (Դուրս է նետվում):
ԱՂՋԻԿ — (մոտենում է նկարներին): Դուք երբեք
չեք կարող սպասել կապուտաչյա տղային,
ինչո՞ւ են այդքան ձեր աչքերն անսեր ու զգուշավոր,
կապուտաչյա տղան այդպիսի աչքեր սիրել չէր կարող…
Հե՜յ, որտե՞ղ ես, երազների իմ ասպետ,
մի՞թե դու պատրանք ես և գոյություն չունես,
բայց դու պոկեցիր աչքերիս իջած մութ վարագույրները,
աչքերիդ միջից արցունքներդ կաթիլ-կաթիլ ընկան դեմքիս,
սուզվեցին արյանս մեջ…
Կապուտաչյա իմ սեր…
Իսկ հիմա դու թաքնվում ես, փախչում ես ինձնից,
ես ուզում եմ գտնել քեզ… (Դուրս է նետվում):
ՏՂԱՄԱՐԴ — (դրսից):
Տեսողությունը բացեց
Իմ հոգու ողբերգության դուռը,
Աստված նրա հետ է,
այժմ նրան առաջնորդում է աստվածային լույսը…
(Բեմ է ընկնում խարխլված տեսքով):
Դայանոսն իր հայրական տարօրինակությամբ
կանչեց իր հնազանդ քառասուն աղջիկներին,
որոնք օր ու գիշեր ամուսնական անկողին էին երազում,
ազատություն տվեց, որ փեսացուներ ընտրեն:
Ցանկության տենչը նրանց դարձրել էր վրիժառու:
Ակնթարթում հոշեցին արուների անտարբերությունը,
սեռական մոլագարությունը մերժվածների
չարի ծաղիկներ սերմանեցին օձակերպ մարմիններում:
Ի՜նչ իմանային, որ զգացմունքի ծառից
առաջինն Ադամն էր պտուղ կերել
իր կողից քերել, հանել Եվային՝
ընդամենը ձանձրույթը փարատելու համար…
ԱՂՋԿԱ ՁԱՅՆ — (դրսից):
Ո՞ւր է իմ կապուտաչյա Ադամը,
ես փնտրում եմ նրան…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Եվ Դայանոսի աղջիկները
էգ կարիճների բնազդներով
հարձակվեցին փեսացուների վրա, և հետևանքն այն եղավ,
որ հավերժորեն դատապարտվեցին ջուր կրելու
և ընչաքաղցության փոսը լցնելու…
ԱՂՋԿԱ ՁԱՅՆ — (դրսից):
Ո՞ւր է իմ կապուտաչյա Ադամը,
վերադարձրեք ինձ նրան…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Կանայք են իրավունքների կրողները…
Թեև ոչ մի կարիճ Զիգմունդ Ֆրոյդ չի կարդացել,
բայց սեռական հանդիպումից հետո
էգն ուտում է իր որձին,
ինչպես ասուպներ կան,
որ կուլ են տալիս իրենցից փոքրերին,
գերտերությունները՝ մանր պետություններին…
ԱՂՋԻԿ — Տվեք ինձ իմ կապուտաչյա Ադամին,
նա է իմ հոգու միակ տիրակալը…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ահա, ահա, ես քեզ հանձնում եմ քեզ,
այլևս անկարող եմ նայել քո աչքերին…
(Հարձակվում է նկարների վրա, դանակով ծակոտում աղջկա աչքերը):
Խելագար, այդ ի՞նչ արեցիր…
Ցավից գալարվելով ընկնում է հատակին: Հայտնվում է Աղջիկը:
ԱՂՋԻԿ — Դա եղավ հենց այնպես,
Չգիտեմ՝ երբ, չգիտեմ՝ ո՞վ մի մենավոր աղջկա համար
օր ու գիշեր հեքիաթներ էր մոգոնում,
աղջիկը տրված էր հեքիաթին ու չէր տեսնում ոչինչ:
Մի օրն էլ արթնացավ, տեսավ կապուտաչյա մի տղայի,
ճախրեց դեպի նա ու երբ չհասավ, սիրուց ծիծեռնակ դարձավ:
Դա եղավ հենց այնպես, աոաջին սերը կուտ գնաց…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Քեզ կորցրի
տառապանքս ճանաչելու համար,
դեմքիցդ հոսող ազնվությունը արգելում է շնչառությունս…
ԱՂՋԻԿ — (ինքնամոռաց):
Դա եղավ հենց այնպես, հենց այնպես,
մենք իրար սիրում էինք…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Քեզ կորցրի՝
սիրո տառապանքին չդիմանալու ճիչը թաքցնելու համար,
որպեսզի իմ ամենօրյա կորստից չամաչեմ,
որպեսզի անիծեմ քո գեղեցկությունը,
անիծեմ այն ամենը, ինչը քոնն է,
որովհետև քեզ սիրելու ժամանակ կորցնում էի այն,
ինչ ինձ հեքիաթ էր թվացել…
ԱՂՋԻԿ — Դա եղավ հենց այնպես, հենց այնպես,
մենք իրար սիրում էինք…
ՏՂԱՄԱՐԴ — Քեզ կորցրի, որպեսզի գտնեմ
տառապանքներիս գեղեցկությունը,
քեզ կորցրի… Քեզ կորցրի…
ԱՂՋԻԿ — Դա եղավ հենց այնպես, հենց այնպես,
մենք իրար սիրում էինք…
ՏՂԱՄԱՐԴ — (հեռախոսի համար է հավաքում): Ալո, ալո, դո՞ւ ես, նա սպասում է քեզ, այո, իմ արվեստանոցում… (Ձեռքից ընկնում է լսափողը): Քեզ կորցրի, որպեսզի գտնեմ տառապանքներիս գեղեցկությունը… (Օրորվելով հեռանում է):
ԱՂՋԻԿ — Այս ի՞նչ է կատարվում…
Մի՞թե աշխարհը խավարում է աչքիս,
ի՞նչ է կատարվում ինձ հետ…
(Նկատում է կուրացված նկարները):
Կապուտաչյա, կապուտաչյա, ո՞վ քեզ կուրացրեց:
Մի՞թե սիրելու համար պետք է կույր լինել…
Հեկեկալով փռվում է նկարների առաջ:
