ՂՈԼԱՄՀՈՍԵՅՆ ՍԱԵԴԻ / ԹԵԼԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ղոլամհոսեյն ՍԱԵԴԻԻ «ԹԵԼԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ» պիեսը տպագրվել է «Դրամատուրգիա» հանդեսի 2000 թ., թիվ 2-ում

 

 

Պիես մեկ գործողությամբ

Գործող անձինք

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ

ԱՇԱԿԵՐՏ

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ

ԳԵՐԱԶԱՆՑԻԿ

ԾՈՒՅԼԻԿ

ԳԵՐ ՄԱՐԴ

(Մրցանակների տնօրեն)

ԲԱՐՁՐԱՀԱՍԱԿ ՄԱՐԴ

(Պատիժների տեսուչ)

Երեք Գերազանցիկներ

 

Բեմում սև գրատախտակն է: Աշակերտը կանգնած է գրատախտակի մոտ: Կքած ուսերով, ծերունական դեմքով, երկար ցուցափայտը ձեռքին, անհեթեթ շարժումներով ներս է մտնում վերակացուն: Անառիթ ժպտում է: Կենսուրախ և ինքնավստահ է:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Այդպես, այդպես… կարծում եմ՝ քո հերթն է: Շատ բարի: Հուսով եմ, որ գերազանց կկարողանաս հանձնել քննությունն ու բոլորիս պարզերես կանես: Ջահել, կենսուրախ դեմքիցդ երևում է, որ հաջողությունդ աննախադեպ է լինելու, իսկ դա մեր երազանքն է՝ բոլորիդ ընդունվելն ու հաջողությունը, բոլորիդ երջանկությունն ու բախտավորությունը: Մենք ամեն մի երիտասարդի հաջողությունից անչափ ուրախանում ու ոգևորվում ենք, քանզի զգում ենք, որ մեր պայքարը զուր չի եղել, և մեր չարչարանքներն ապարդյուն չեն անցել: Լսող ականջն ու հնազանդ միտքը մեզ հետ են եղել: Եվ հակառակը, երբ մեկը կտրվում և տարաբախտության ու թշվառության դուռն է ընկնում, մեր սիրտն անասելիորեն ճմլվում է: Մղկտում ենք ու տառապում, թե ինչո՞ւ պետք է մի երիտասարդ իր ծաղկուն շրջանում ոտնահարվի: Ինչո՞ւ պետք է լավն ու վատը իրարից չզատի և իր ոսկյա անուրջները խորտակի: (Զսպելով հուզմունքը:) Մեր երազանքը յուրաքանչյուր երիտասարդի հաջողությունն է և դրան հասնելու համար ջանք չենք խնայի: Սակայն դեռ հնուց են ասել՝ ամեն ինչ իր չափանիշն ունի: Հնազանդ ու լսող աշակերտի նկատմամբ վստահությունն է մեր չափանիշը: Իսկ համառ, չլսող ու բութ աշակերտների նկատմամբ՝ խոր ատելությունը, որ ոչ մի կերպ չենք կարող թաքցնել: Այդուհանդերձ, աշխատում ենք նման աշակերտներին ուղղել, ճիշտ ուղի ցույց տալ և չվտարել: Մենք ընդունակներին ոգևորում ենք ու խրախուսում: Մրցանա՛կ… մրցանակնե՛ր ենք տալիս: Իսկ կտրվողների համար ի՞նչ կարող ենք անել պատժից ու սպառնալիքից բացի: Դե լավ, բարի, շատ բարի, հուսով եմ, որ դու ընդունակներից ես: Հուսով եմ, որ գերազանց, այսինքն՝ գերազանցապես կկարողանաս քննություն հանձնել: Այդուամենայնիվ, առաջնորդվելով մարդասիրության սկզբունքներով, մենք նախօրոք բոլորին ցույց ենք տալիս հաջողության ճանապարհը: Հաջողության համար մի քանի բան է հարկավոր: Նախ՝ ականջ: Այո, ականջ, այսինքն՝ լսել: Հաջողության առաջին գրավականը ականջն է: Պետք է ականջ դնել ու լավ լսել: Պետք է լսել անվերապահորեն: Երկրորդ՝ հնազանդվել: Հնազանդության դեպքում աչքի կարիք չի զգացվում: Աչքից կարելի է հրաժարվել և նույնիսկ փակ աչքերով քայլել: Այո, կուրորեն ավելի հեշտ է հնազանդվել: Բարի, շատ բարի: Հուսով եմ, որ դու այդպիսին կլինես: Հուսով եմ, որ գերազանց, գերազանցապես կկարողանաս հանձնել քննությունը: (Ուժեղ զանգահարության:) Շուտով կսկսվի:

ՁԱՅՆ հեռու տարածությունից — Պատրա՛ստ:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Պատրա՞ստ ես:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ի՞նչ…

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Ասում եմ՝ պատրա՞ստ ես:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Պատրա՞ստ… պատրա՞ստ: (Նայում է շուրջը:) Այսինքն՝ ի՞նչ:

Ձայներ — Պատրաստ, պատրաստ:

Լսվում են տարօրինակ ձայներ: Գլորվող տակառների ձայն, կցկտուր, ընդհատ հրամաններ, զինվորական քայլերգ, հռնդյուն, որն աստիճանաբար ուժգնանում է: Ուժեղ փայլատակում: Ամպրոպի պայթյունը վերջ է դնում մյուս բոլոր ձայներին:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (տագնապահար): Սկսվում է, արդեն սկսվում է:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ի՞նչն է սկսվում:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Գալիս են, զգույշ եղիր:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ովքե՞ր են գալիս:

Աստիճանաբար ուժգնացող կանոնավոր ու հատու ոտնաձայներ:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Խոսքերս չմոռանաս:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Խոսքե՞ր… ի՞նչ խոսքեր:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Ականջներդ լավ բաց արա:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ինչի՞ համար:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Հնազանդվելու:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Որ ի՞նչ լինի:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Հաղթանակ և հաջողություն:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ուրի՞շ:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Երջանկություն, բախտավորություն, բարեկեցիկ կյանք:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Այդքա՞նը:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Մրցանակ, մրցանակ, մրցանակ:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Որ ի՞նչ… ինչի՞ համար:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (ուզում է դուրս գնալ): Եկան: Պատրաստ եղիր:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ի՞նչ անեմ:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Զգաստ կանգնիր, հնազանդ եղիր: Համեստ ու կիրթ, կոկիկ, մաքուր:

Կոճակներդ կոճկիր: Կոշիկներդ մաքրիր: Օձիքդ ուղղիր:

Աշակերտը նայում է ինքն իրեն և, չկատարելով վերակացուի հրամանները, անտրամադիր ժպտում է:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Պատրաստ, գալիս են:

Վերակացուն շտապ դուրս է գալիս բեմից: Զանգի ձայն: Վեհորեն և ինքնագոհությամբ ներս է մտնում Ա ուսուցիչը:

Կրկին հնչում է գանգը: Աշակերտը հազում է:

Ձայներ — Հիս… սիս… սուս… լռություն, հանգիստ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (խոժոռված, աշակերտի վրա մատ է թափ տալիս): Ձա՛յնդ:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ի՞նչ:

Ձայներ — Լռի՛ր… մի՛ խոսիր… հանգի՛ստ կաց…

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Բացարձակ լռություն, քննությունը պաշտոնական է: Սկսում ենք:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Սկսենք:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ասացի՝ լռություն:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Շատ լավ:

Ձայներ — Հանգիստ կաց:

Կրկին հնչում է զանգը:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Գրիր:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (սկսում է գրել անկանոն, խառնափնթոր ձեռագրով, ծուռտիկ-մուռտիկ պատկերներ է նկարում, բարձրաձայն կարդում գրածը): Խնդիրը լուրջ է: Խնդիրը շատ լուրջ է: (Բարձրաձայն ծիծաղում է:) Ես քննության եմ ենթարկվում: Հա, հա, հա… Ինձ ասում են՝ հիս… սիս… սուս… լռություն… ես էլ գրում եմ հիս, սիս, սուս, լռություն:

Ձայներ — Լռություն, լռություն:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Վերջացրու:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Վերջացնե՞մ, ի՞նչը վերջացնեմ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Մաքրեք գրատախտակը: Խնդիրը լուրջ է: Սկսվում է:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Թող սկսվի:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Դու ինքնագլուխ չպետք է գրես: Մի՞թե այս մասին քեզ չեն ասել:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Իսկ ի՞նչ անեմ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Պետք է գրել այն, ինչ թելադրում են, հասկացա՞ր:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Հասկանա՞լ: (Ծիծաղում է:)

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Մի՛ ծիծաղիր:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (ցուցափայտը ձեռքին ներս է վազում: Աշակերտին): Խնդրում եմ կարգ պահպանել: Անկարգություն չանե՛ս: Մաքրիր գրատախտակը, մաքրի՛ր:

Վերակացուն մյուս կողմից դուրս է գնում: Զանգի ձայն, որին հաջորդում է բացարձակ լռությունը: Աշակերտը գրատախտակը մաքրել ու պատրաստ կանգնել է:

Ձայներ — Հ… ս…ը: Հ…սը: Հույսը:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Հույսը: (Կրկնում է:) Հ… ու… յ… ս… ը:

Աշակերտը լուռ կանգնած է:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (վազքով բեմ է մտնում): Գրի՛ր, գրի՛ր՝ հույսը:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Հո՞ւյսը: (Գրում է գրատախտակին:)

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Կեցցես, կեցցես: (Վազքով դուրս է գնում բեմի մյուս կողմով:)

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Շնորհակալություն, մերսի:

Ձայներ — Ի…ա…կ: Իմ…մի…փրկ…թյունը: Իմ միակ փրկությունն:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Իմ միակ փրկությունն: Իմ… միակ… փրկությունն:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (երկմտանքով): Իմ միակ փրկությո՞ւնն…

Ձայներ — (պաղատագին): Գրիր, գրիր… Իմ միակ փրկությունն: Իմ միակ փրկությունն:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (հեգնանքով արտասանում ու գրում է): Իմ միակ փրկությունն…

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Շնորհակալություն, ապրես, մերսի, լավ է:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (մի անկյունից երևում է գլուխը): Բրավո, բրավո: Կեցցես: (Ծափահարում է):

Ձայներ — Է… Է… Է…

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Է… Է… Է…

ԱՇԱԿԵՐՏ — Է՞:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Այո, է՛: Իմ միակ փրկությունն է՛:

Ձայներ — Է, է: Շատ հեշտ է, դյուրին է… Գրիր, է՛:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (հայտնվում է մի այլ անկյունից): Է: (Պաթոսով:) Հույսը իմ միակ փրկությունն է: (Հակառակ կողմից դուրս է գնում:)

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ոչ, այդպես չէ: Ես չեմ կարող:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Շատ հեշտ է: Է՛: Անչափ դյուրին է:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ոչ, հույսը իմ միակ փրկությունը չէ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Է:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ոչ, չէ՛:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Է՛:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Չէ՛:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ես ասում եմ՝ «է՛»:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ես ասում եմ՝ «Չէ՛»:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Դու պետք է գրես այն, ինչ ե՛ս եմ ասում:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Այն, ինչին չեմ հավատում, ես չեմ գրում:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Մի հակաճառիր:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Բա ի՞նչ անեմ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Հնազանդվիր, միայն հնազանդվիր:

Ձայներ — Հնազանդվիր, խնդրում ենք: Ինքդ քեզ մի դժբախտացրու: Գրիր «Է»:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (տագնապահար դուրս է թռչում մի անկյունից): Մի հապաղիր: Շուտ: Ժամանակը սպառվում է: Դու միայն գրիր: Բոլորը քեզ են սպասում: Այո, մի տառը գրիր: Մի սպասեցրու:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (գրում է գրատախտակին): Չէ: (Բարձրաձայն կարդում է:) Հույսը իմ միակ փրկությունը չէ՛:

Ձայներ — Է՛…

ԱՇԱԿԵՐՏ — Չէ՛, չէ՛:

Հնչում է գանգը: Բոլորը լուռ են:

Ձայներ — Հու… հա… տք: Հույսը… հավա: Հույսը հավատ է:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Հույսը հավատ է:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (ժպտալով հայտնվում է բեմում): Հույսը հավատ է: Աստված վկա՝ ճիշտ է: Սա է միակ ճշմարտությունը՝ հույսը հավատ է: (Բեմի հակառակ կողմից դուրս է գնում:)

ԱՇԱԿԵՐՏ — (լուրջ): Հույսը հավատ չէ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ինչո՞ւ ականջ չես դնում: Ուշադիր եղիր: (Վանկարկելով:) Հույ-սը հա-վատ — է:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Հավատ չէ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Հավատ է, հավատ է, հավատ է:

Ձայներ — Ուղղի՛ր, մաքրի՛ր: Գրիր՝ հավատ է, հավատ է:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Հավատ չէ:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (մի անկյունից երևում է գլուխը): Չհակաճառե՛ս: Մի՛ համառիր: Ինչ որ ասում են, ասա՝ այո: Ասա՝ ճիշտ է:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Գրիր այն, ինչ ասվում է:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Չեմ կարող:

Հնչում է գանգը: Բացարձակ լռություն:

Ձայներ — Ես… փա… քերով: Ես… փակ… չքերով: Ես փակ աչքերով:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ես փակ աչքերով:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (մի այլ անկյունից, պաղատագին): Ես փակ աչքերով: Ես փակ աչքերով:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (բարձրաձայն): Փակ աչքերով: Ես փակ աչքերով:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (գոհ դեմքով, բարձր կրկնում ու գրում է): Ես փակ աչքերով:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (տեղից ցատկելով): Կեցցե՛ս, կեցցե՛ս: Ապրե՛ս, ապրե՛ս:

Ձայներ — Բրավո… բրավո… ապրես… ապրես…

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Այո… ճիշտ է… ճիշտ է… Ես փակ աչքերով:

Ձայներ — …փա… ներով …փակ… անջներով: Փակ ականջներով:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Փակ ականջներով:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Փակ ականջներով: Գրիր՝ փակ ականջներով:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (կրկնում ու գրում է): Փակ ականջներով:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Կեցցես, կեցցես, գերազանց է:

Ձայներ — Ապրես, ապրես, բրավո:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Շատ լավ է: (Ոգևորված ցատկում է հարթակին ու գրկում աշակերտին:) Գերազա՛նց է: (Համբուրում է նրան:) Ուրախ եմ, ուրախ: (Մեծ քայլերով դուրս է գալիս բեմից:)

Հնչում է զանգը: Բացարձակ լռություն:

Ձայներ — Հ… ն: Հր… ան: Հրաման:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Հրաման:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (կրկնում ու գրում է): Հրաման:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ապրես, ապրես:

Ձայներ — Ապրես, ապրես:

Միահամուռ ծափահարություններ:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (անկյունից ցատկելով հարթակին, սեղմում է աշակերտի ձեռքը): Շնորհավորում եմ: Իսկապես շնորհավորում եմ: Բոլորիս պարզերես արիր:

Հնչում է զանգը: Բացարձակ լռություն:

Ձայներ — Կ…րեմ: Կկա…րեմ: Կկատարեմ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Կկատարեմ: (Վանկարկելով:) Կը-կա-տա-րեմ:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ի՞նչ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Այո, կը-կա-տա-րեմ: Ես փակ աչքերով, փակ ականջներով հրաման կկատարեմ:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (գլուխը երևում է մի անկյունից: Անհանգիստ է): Հեշտ է: Նախորդ գրածներիցդ շատ ավելի հեշտ է:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (մտամոլոր): Կկատարե՞մ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Այո, այո, ճիշտ այդպես՝ կկատարեմ:

Ձայները կրկնում են նախադասությունը:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ոչ… ոչ:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Մինչև հիմա շատ լավ ես գրել, ի՞նչ է եղել: Այս մի բառն էլ գրիր ու՝ վերջ: Հաջողությունն ապահոված է: Դու քննությունից պետք է հպարտ ու պարզերես դուրս գաս: Գրիր՝ կը-կա-տա-րեմ:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (բարձրաձայն): Չե՛մ կատարի:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (զայրագին): Ասացի՝ «Կկատարեմ»:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Չե՛մ կատարի:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Կկատարե՛մ:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ոչ, չեմ կատարի:

Ձայներ — Կկատարեմ: Կկատարեմ: Կկատարեմ:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (գրում է ու կրկնում): Չեմ կատարի:

Հնչում է զանգը: Բացարձակ լռություն:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Դու գիտե՞ս, թե այս ամենի վերջն ինչ է լինելու:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Թշվառ, խեղճ, տարաբախտ:

Ա ձայն — Համառելն անօգուտ է:

Բ ձայն — Ինքդ քեզ մի կործանիր:

Գ ձայն — Հնազանդվիր, հնազանդվիր:

Ձայներ — Թշվառ, տարաբախտ կդառնաս:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Դեռ փրկության ելք կա: Դեռ ժամանակ կա:

Ա ձայն — Նկատի ունեցիր, թե ի՞նչ է լինելու քո վերջը:

Բ ձայն — Զգոն ու խելամիտ եղիր:

Գ ձայն — Փորձիր հնազանդ լինել:

Զանգի ձայնը լռեցնում է բոլորին:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (աշակերտին): Կրկնվում է: Ուշադիր լսիր: Օգտվիր այս հնարավորությունից: Պատրա՛ստ: (Թելադրությունը կրկնում է:) Հույսը իմ միակ փրկությունն է… է: Կրկնում եմ: Է՛:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Է, է:

Ձայներ — Է, է, է:

Աշակերտը լսում ու հեգնական ժպտում է:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Հույսը հավատ է: Հավատ է, հավատ է:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Հավատ է, ոչ թե՝ հավատ չէ: Հավատա՛:

Ձայներ — Հավատ է, հավատա՛:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ես փակ աչքերով, փակ ականջներով հրաման կկատարեմ: Կկատարեմ: Հասկանո՞ւմ ես: Կկատարե՛մ: Այսքանը:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — «Չեմ»-ը ավելորդ է: Կկատարեմ, ոչ թե՝ չեմ կատարի:

Ձայներ — «Չեմ»-ը ավելորդ է: Ջնջիր:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (նայում է գրատախտակին): Ավելորդ չէ: Չեմ կատարի:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Վայ քեզ, վայ քո օրին:

Ձայներ — Կործանվեցիր, թշվառ, թշվառ, թշվառ:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Չհնազանդվեցի՞ր… շատ բարի:

Մի քանի անգամ լսվում է զանգի ձայնը: Բ և Գ ուսուցիչները մտնում են բեմ: Նրանք միանման դեմք ու արտաքին ունեն:

Բ և Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉՆԵՐ — Արդյո՞ւնքը:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ահավոր է:

Ուսուցիչները ետ ու առաջ են քայլում: Ուշադիր նայում են գրատախտակին: Աչքերին տարօրինակ ակնոց են դնում: Պտույտներ են կատարում գրատախտակի և աշակերտի շուրջը, զայրագին գրմռում են՝ ասես հարձակման են պատրաստվում:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ի՞նչ, ի՞նչ, ի՞նչ…

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ինչե՞ր ես գրել, հը՞…

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Պարոնա՛յք:

Ուսուցիչները կանոնավոր կանգնել են: Բոլորը զայրացած են:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (վերակացուին): Արդյունքը խիստ բացասական է:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (վերակացուին): Ցավալի է:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (վերակացուին): Այս խնդիրը մեզ խիստ զայրացնում է:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (մեկուսի): Եվ մտածելու առիթ տալիս:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (մեկուսի): Մեր գործն է բարդացնում:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Անպատվություն է, անպատվություն:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Սա վիրավորանք է «Թելադրության» էությանը, ոգուն:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Զրպարտություն է բոլորի հասցեին:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Զրպարտություն է կարգ ու կանոնին, վերադասին ու (իրեն մատնանշելով) վերակացուին:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Չհնազանդվելը անչափ լուրջ բան է:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Առավել ևս, եթե դիտավորյալ է:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Աններելի է իմացյալ սխալը:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Սխալվողը…

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Տարբերվում է նրանից…

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ով սխալն է ընտրում:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Առաջինին փրկություն կա:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Երկրորդին՝ ոչ մի:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Չգիտակցված սխալը…

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Եվ անհնազանդությունը…

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ներելի է:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Կարելի է դաստիարակել և…

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ուսուցանել ու պատրաստել…

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Թե ինչպես հնազանդ լինել…

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ինչպես հրաման կատարել:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Իսկ նրանք, ովքեր դիտավորյալ կերպով…

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Անհնազանդորեն…

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Դիմադրելու նպատակով…

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Հրաման չեն կատարում և…

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Չեն հնազանդվում և…

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Համառում են…

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Միայն երկու ելք ունեն:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Կամ չեն համառում և հրաժարվում են հակաճառելուց…

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Լսող են լինում…

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Եվ երջանիկ ու բարեկեցիկ կյանք են նվաճում…

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Եվ կամ…

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Եվ կամ…

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Եվ կամ…

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ճաշակում են համառության, անհնազանդության և դիմադրելու դառը պատիժը:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (ձեռքերը շփելով, պաղատագին): Պարոնայք, այսուհանդերձ, իմ աշակերտը պատկառազդու երիտասարդ է: Նրանից չպետք է հուսախաբ լինել: Նա դեռ չի ճաշակել կյանքի տաքն ու պաղը: Քաղցր կյանքի հաճույքն ու դառը կյանքի համը չի զգացել: Բայց ես վստահ եմ, որ նա շատ բարյացակամ, խելամիտ ու հեռատես է: Նրան ժամանակ տվեք: Ես հավատ ու վստահություն ունեմ, որ նա կհնազանդվի: Նայեք նրա դեմքին, որ վկայում է նրա անմեղության ու պարզության մասին: Ներեցեք, նա կուղղվի, դարձի կգա:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Հուսով եմ, որ այդպես կլինի:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Անշուշտ, այդպես է:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Մենք հնազանդ աշակերտի կարիք ունենք:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Վստահորեն այդպես է:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ծույլ ու անբան աշակերտի հարցերը, փչացած ատամի նման, անմիջապես պետք է լուծել:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Նա խորհուրդներով ու խրատներով կուղղվի:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (ինքնավստահ): Այո, իհարկե: Գուցե նա ընդհանրապես երջանկության ու դժբախտության, բարեկեցության ու թշվառության իմաստը չի ըմբռնում:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ- Ուրեմն այդ դեպքում պետք է…

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Նախատինքի ու գովեստի…

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Լավի ու վատի արդյունքն իմանա:

Մի քանի անգամ հնչում է զանգը: Մրցանակների տնօրենը խայտաբղետ, գունավոր շորեր հագած, ձեռքի սայլակով, որի շուրջը բազում փուչիկներ է ամրացված, ուրախ ու զվարթ, լիարյուն ու կուշտ դեմքով և ապուշ կենսախնդությամբ ներս է մտնում: Անընդհատ վեր-վեր է ցատկում, ժպտում ու տարօրինակ շարժումներ կատարում: Մերթ շրթհարմոն է նվագում, մերթ՝ շեփոր:

ՄՐՑԱՆԱԿՆԵՐԻ ՏՆՕՐԵՆ — (փչում է շեփորը): Ես եկա: (Ծիծաղում ու շրթհարմոն է նվագում:)

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Օ՛հ… պա՜հ… եկա՛վ, մրցանա՛կը եկավ, մրցանակնե՛րը եկան: (Արմունկով խփում է աշակերտի կողին:) Աչքերդ բաց, նայիր:

Ձայներ — Մրցանակներ, մրցանակներ, պահ, պահ…

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Սա մրցանակների մի փոքրիկ մասն է ընդամենը, հասկանո՞ւմ ես:

Մրցանակների անօրենը շեփոր է Փչում: Բոլորը լառ են:

ՄՐՑԱՆԱԿՆԵՐԻ ՏՆՕՐԵՆ — (մի մեծ

խնձոր է նետում Ա ուսուցչին): Սա ի՞նչ է:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Օ՜հ… ինչ միրգ է: (Կծում ու նետում է Բ ուսուցչին:)

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (կծում է խնձորը): Պահ, պահ, ինչ համ ու հոտ ունի: (Խնձորը նետում է Գ ուսուցչին:)

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (կծում է): Հյութեղ է խեղդվելու աստիճան: (Խնձորը նետում է Մրցանակների Տնօրենին:)

ՄՐՑԱՆԱԿՆԵՐԻ ՏՆՕՐԵՆ — (կծում է խնձորն ու նետում սարի մեջ:) Սա մի խնձոր էր: Ձայներ — Երանի՜ ձեզ, ինչպիսի՜ մրգեր: ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Բերանիս ջուրը գնաց: (U- շակերտին.) Հը, դո՞ւ ինչ կասես: Քո բերանի ջուրը չգնա՞ց: Ուտել չե՞ս ուզում: ՄՐՑԱՆԱԿՆԵՐԻ ՏՆՕՐԵՆ — (շեփոր փչելով): Սա մի հագուստ է:

Սայլակի միջից դուրս է հանում պաշտոնական զգեստ ու ցիլինդր հագցրած մի խրտվիլակ: Վերակացուն մոտենում ու վերցնում է խրտվիլակը:

Ձայներ- Օհ, պահ, պահ…

Վերակացուն քայլում է ուսուցիչների սաջևով:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Օե, ինչպիսի՜ շքեղ շորեր: Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Վայել է մեծամեծներին:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Սազական է նրանց, ովքեր բարի վերջ ունեն:

Բոլորը միասին — Պատվական է, հարգանք ներշնչող:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (կանգնած է աշակերտի ա֊ ոաջ): Կարված է քո չափսերով ու քեզ սազական: Համաձայնվիր, ընդունիր:

Աշակերտն անտարբեր նայում է: Դեմքը ոչինչ չի արտահայտում: Վերակացուն խրտվիլակը հանձնում է Մրցանակների Տնօրենին:         Նա

խրտվիլակը դնում է սայլակի մեջ:

ՄՐՑԱՆԱԿՆԵՐԻ ՏՆՕՐԵՆ — (շեփոր է փչում): Իսկ սա… (Սայլակի միջից հայտնվում է մի երիտասարդ պոռնիկ: Պոռնիկի մի ձեռքը Վերակացուն է բոնում, մյուսը’ Մրցանակների Տնօրենը: Նրանք նազանքով քայլում են ուսուցիչների աոջևով): Իսկ սա մի կին է:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ի՜նչ սիրունիկն է:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ի՜նչ բարեձև, հիանալի մարմին ունի:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Երանի՜ նրան, ով այս գանձին կտիրանա:

Կինը կրքոտ հայացքով նայում է բոլորին: Կանգնում են աշակերտի ա- ռաջ:

ՄՐՑԱՆԱԿՆԵՐԻ Տ Ն Î ՐԵՆ — Քաղցր է ու քնքուշ:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Անչափ սիրելի: ՄՐՑԱՆԱԿՆԵՐԻ Տ Ն Î Ր ԵՆ — Ցանկալի մի կին:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Լավ երգում է:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Գերազանց պարում:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Բերկրանքի ու վայելքի անսպառ աղբյուր:

Ձայներ — Ինչպիսի՜ աչքեր… Ի՜նչ շրթունքներ ու բերան… Ի՜նչ բոյ ու բուսաթ… ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ ֊Մի հայացքով բոլորին կգե-

րի-

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ ֊Կգերեվարի…

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Խեղճ սիրահարին հալումաշ կանի…

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ- Եվ, վերջապես, կնվիրի բերկրանք ու վայելք:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ ֊Ընդունի՜ր:

Ձայներ — Ընդունիր, ընդունիր, ընդունիր:

Աշակերտն անտարբեր է: Վերակացուն և Մրցանակների Տնօրենը կնոջը տեղավորում են սայլակի մեջ:

ՄՐՑԱՆԱԿՆԵՐԻ ՏՆՕՐԵՆ — (փչում է

[Верхний колонтитул страницы RTF: }164         ՊԻԵՍՆԵՐ

 

[Верхний колонтитул страницы RTF: }ՂՈԼԱԼՈՈՍԵՅՆ ՍԱԵԴԻ. ԹԵԼԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ 165

 

[Верхний колонтитул страницы RTF: }ՂՈԼԱՄՅՈՍԵՅՆ ՍԱԵԴԻ. ԹԵԼԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ 163

 

շեփորը): Իսկ սա… (ՍայՓ միջից դուրս է բերում ոսկեփայլ մի գիրք:) Սա ի՞նչ է, հ՞ը: (Ծիծաղում է:) Սա երաշխավորագիր է:

Գիրքը պահում է յուրաքանչյուր ու- սուցչի, վերակացոփ և աշակերտի աչքերի առաջ:

IX ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (երբ Մրցանակների Տնօրենը իր դիմացն է): Ցմահ…

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (երբ Մրցանակների Տնօրենը իր դիմացն է): Կյանքի երաշխիք…

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (երբ Մրցանակների Տնօրենը իր դիմացն է): Անցյալ, ներկա, ապագա: ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (աշակերտ)ւճվ՛ Տեսնո՞ւմ ես, ո՜նց է փայլում, ո՜նց է ճառագում:

Ձայներ — Ընդունիր, ընդունիր, ընդունիր: ՄՐՑԱՆԱԿՆԵՐԻ ՏՆՕՐԵՆ — Հետաքրքիր չի՞, դուրդ չի՞ գալիս: (Աշակերտը լուռ է և անտարբեր:) Դե լավ, լավ, որ այդպես է, ավելի լավ բան ունեմ’ շլացուցիչ, պայծառ ու անհավատալի:

Սրցանակնհրի Տնօրենը շտապ մոտենում է սայլին: Բոլորն անհամբեր ծիկրակում են: Մրցանակների Տնօրենը, անկապ ու միալար շրթհարմոն նվազելով, սարից դուրս է հանում շքանշանների արկղը: Ուսուցիչները և Վերակացուն խոնարհվում են: Ծափահարության ու բացականչության ձայներ են լսվում:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Բոլոր փառքերը, բոլոր փառքերը:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Մեծարանք, փառք, պատիվ:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Բոլոր մեծերի ու ընտրյալների զարդը:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (առաջ վազելով’ վերցնում է արկղը և ցույց øøôè բոլորին): Մեծարանք, փառք, հավերժություն: (Շքանշանների արկղը մոտեցնում է աշակերտին:) Ո՞ր մեկն ես ընտրում, հ՞ը…

Ձայներ — Բոլորը, բոլորը, բոլորը: ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Բոլո՞րը, իսկապե՞ս բոլորը: ԱՇԱԿԵՐՏ -Ոչմեկը:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Դու հրաժարվո՞ւմ ես այս բոլորից: Հա՞…

Մրցանակների Տնօրենը արկղը դնում է սայլի մեջ: Բոլորն ապշած նայում են աշակերտին: Հնչում է զանգը: Մրցանակների Տնօրենը դարս է գնում:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Շատ բարի, շարունակում ենք:

Հնչում է զանգը: Պատիժների Տեսուչը’ բարձրահասակ, թուխ ու սարսափազդու դիմագծերով, հնոտիներ հագած, մի քանի կացին ու թուր ի- րեն ամրացրած’ գալիս կանգնում է բեմի կենտրոնում ու կանթում է ձեռքերը: Հետո պտույտներ է կատարում գրատախտակի շուրջը: Մոտենում է սայլակին ու այնտեղից մի մտրակ է հանում: Մտրակը մի ուսուցչից փոխանցվում է մյուսին: Պատիժների Տեսուչը վերցնում է մտրակը և մի քանի անգամ ուժեղ հարվածում է գետնին: Յուրաքանչյուր հարվածից հետո լսվում է ինչ-որ խմբակային հառաչների ձայն: Հետո սայլակի միջից’յաթաղանի հետ միասին, դուրս է հանում ինչ-որ մեկի գլխատված պատկերն ու ցույց տափս ուսուցիչներին, վերակացուին և աշակերտին: Աշակերտը հեգնական ժպտում է: Պատիժների Տեսուչը մոտենում է սայլակին և այս անգամ մի հրացան է հանում ու տափս է Ա ուսուցչին: Ա ուսուցիչը ստուգում է հրացանը, ծնկում ու աշակերտին նշանառության տակ վերցնում: Նույն ձևով հրացանը Բ ուսուցչից Գ ուսուցչին է հասնում: Պատիժների Տեսուչը վերցնում է հրացանն ու ետ-ետ գնալով’ մոտենում սայլակին: Բոլորի հայացքը աշակերտի կողմն է: Հնչում է զանգը: Պատիժների Տեսուչը դուրս է գնում: Այս ամ- բողջը կատարվում է բացարձակ լռության մեջ:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Այս բոլորը չազդե՞ց քո վրա: Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Քեզ մտորելու առիթ չտվե՞ց:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Դեռ որոշումդ անփոփո՞խ

Է

/Չ

, այո :

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (միջնորդելով, նույն բարյացակամությամբ): Սակայն, պարոնայք, այս բոլորը տարանջատված է: Նա այս բոլորը դեռևս չի տեսել իրական լույսի տակ:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ ֊Ես հասկացա ձեր միտքը: Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ես նույնպես:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Այո, իհարկե, մի գերազանցիկ է հարկավոր:

Հնչում է զանգը: Ներս է մանում բարետես, պճնված ու կիրթ շարժուններով Գերազանցիկը: Ուսուցիչները

շարվում հն ու խոնարհվում: Վերակացուն աթոռ է բհրում գերազանցիկի համար: Գերազանցիկն անցնում է աշակերտի մոտով, ժըպտում նը- րան ու նստում է աթոռին: Վերակացուն և ուսուցիչները, ձեոքները կան- թած, կանգնում են նրա երկու կողմերում:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (աշակերտին): Ուշադիր ե- ղիր:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (գերազանցիկին): Ասացեք, ձերդ մեծություն, դուք գո՞հ եք ձեր կյանքից: ԳԵՐԱԶԱՆՑԻԿ — Օհ, այո՜:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Որևէ բանի կարիք չե՞ք զգում:

ԳԵՐԱԶԱՆՑԻԿ ֊Բացարձակապես:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ինչպե՞ս է անցնում ձեր կյանքը:

ԳԵՐԱԶԱՆՑԻԿ — Վերելքով ու նվաճումներով:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (աշակերտին’ մեղմ ձայնով): Լսո՞ւմ ես:

U ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Առավոտյան ինչպե՞ս եք արթնանում:

ԳԵՐԱԶԱՆՑԻԿ — Առույգ և հուսավառ:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Գիշերը ինչպե՞ս եք քնում: ԳԵՐԱԶԱՆՑԻԿ — Հաճույքների ծովում սուզված:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Խնդրում ենք պատմել, թե ինչպե՞ս եք հասել այդ ամենին: ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (աշակերտին): Ուշադիր լսիր:

Ձայներ — (շշուկով): Ուշադիր, ուշադիր: Գերազանցիկ… Օ՜հ, այո՜:

ԳԵՐԱԶԱՆՑԻԿ — (կանգնում է, ձգվում): Ողջ կյանքում ես միշտ հնազանդ եմ եղել և ա- ռաջնորդվել եմ մեծերի խորհուրդներով ու խրատներով: Դեռ մանկուց սովորել եմ լսող լինել: Հայրիկն ու մայրիկը ինձանից միշտ գոհ են եղել: Հասուն ժամանակ նույնպես ծայրահեղությունների մեջ չեմ ընկել և հետևել եմ խոր- հուրդներին: Հետագայում ինչ որ ինձ ասել են’ ականջիս օղ եմ արել ու երբեք, երբեք չեմ շեղվել ուղիղ ճանապարհից: Եվ այսպես հասել եմ բաղ- ձալի ճշմարտության:

Ուսուցիչներ — Բրավո, բրավո… (Ծափահարում են:)

Աճեն կողմից ուրախության աղմուկ, աղաղակ է լսվում: Գերազանցիկը խոնարհվում ու ցանկանում է գնալ: Բոլորը նրան ուղեկցում են:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — (աշակերտին): Իսկ հիմա կտեսնես մի ծույլ անբանի: Ուշադիր եղիր:

Լսվում է զանգի ձայնը: Ներս է մտնում ծույլ աշակերտը’ բոկոտն, թշվաո տեսքով: Ձեռքերը մեջքին շղթայակապ են: Նման է վիրավոր գազանի:    Պատիժների Տեսուչը

մտրակով հետևում է նրան:

Ձայներ — Նայիր, լա վ նայիր: ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Ինչպիսի՜ թշվառություն, ինչպիսի’ արտաքին:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (Պատիժների Տեսուչին): Ո՞ւր ես տանում: Կանգնեցրու կենտրոնում: ՊԱՏԻԺՆԵՐԻ ՏԵՍՈՒՉ — Հեյ, կանգնիր, հենց այստեղ կանգնիր: (Մտրակով սպաոնալով’ նրան կանգնեցնում է կենտրոնում:)

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ի՞նչ ես արել, ինչո՞ւ ես այս օրը ընկել:

Ծույւը լռում է:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ինչո՞ւ ես լռում:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Կարծում եմ՝ խոսել չգիտի: ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Ոչ, ձերդ մեծություն, նա ընդհանրապես լեզու չունի:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Բերանդ բաց’ տեսնեմ:

Ծույլը մռնչում է:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Բացեք բերանը:

Սի քանիսը, բռնելով ծույփ գլուխն ու ծնոտը, բացում են բերանը:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Այո, լեզու չունի:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Լեզուն քոքից պոկել հն, տեղը երևում է:

Ծույլին քարշ տալով մոտեցնում են աշակերտին:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Տեսնո՞ւմ ես, տեսնո՞ւմ ես:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ահա՜ թշվառության դեմքը: Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Սա էլ’ վերջն ու վախճանը:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (ցույց տալով ծույփ բերանը): Սա էլ’ համառության ու անհնազանդության արդյունքը:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Վերջապես խրատվել կարելի՞ է, թե՞ ոչ:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (Պատիժների Տեսուչին): Տարեք:

Ծույլ աշակերտին մտրակի հարվածների տակ դուրս են տանում: Ուսուցիչները միասին — Ընտրություն կատարիր:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ընտրությո՞ւն:

Ուսուցիչներ — Ընտրություն, այո, ընտրութ- յո՜ւն:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ինչի՞ ընտրություն:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Վերջնական ընտրություն:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Վերջնակա՞ն:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Այո, վերջնական ընտրություն: Այն իմաստով, թե որ կողմում ես:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (ցույց տալով աջ ու ձախ կողմերը): Այս կողմո՞ւմ ես, թե’ այն:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Այսինքն’ ո՞ր ճանապարհն ես ընտրում:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ստիպված եմ այս երկու ճանապարհներից որևէ մե՞կն ընտրել:

Բոլորը միասին ֊Անպայման: ԱՇԱԿԵՐՏ — (ցույց տալով աջ կողմը): Եթե այս կողմը չընտրեմ, ի՞նչ կլինի: Ուսուցիչներ — (միաձայն): Խստորեն

կպատժվես:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (ցույց տալով հակառակ կողմը): Իսկ եթե ա՞յս կողմը ընտրեմ:

Բոլորը միասին — Մրցանակ, երջանկություն, վայելք, ընդմիշտ, հավերժորեն: ԱՇԱԿԵՐՏ — Իսկ եթե ոչ մի կողմն էլ չընտրե՞մ

Ուսուցիչներ — Դա անհնար է: ԱՇԱԿԵՐՏ — Անպայման պետք է այս երկու ճանապարհներից որևէ մե՞կն ընտրեմ:

Բոլորը միասին — Այո, այո: ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Խևյքդ գլուխդ հավաքիր: Ա- փեղցփեղ բաներ դուրս մի տուր: Համառությունից ձեռք քաշիր: Խղճա քեզ: Խղճա բոլորիս: Անկապ հարցեր մի տուր: Սա ճակատագրական պահ է քեզ համար: Քեզ մի կործանիր: ԱՇԱԿԵՐՏ — Հնազանդվել, հնազանդվել, հնազանդվել:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (հաստատուն ձայնով): Շատ բարի:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Ուրեմն, համաձայն ե՞ս, որ թելադրությունը կրկնվի:

ԱՇԱԿԵՐՏ — Ինչի՞ համար:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Որպեսզի ուղղես սխալներդ:

ԱՇԱԿԵՐՏ ֊Սխա՞լ:

Ուսուցիչներ — Այո, սխալ:

ԱՇԱԿԵՐՏ — (ծիծաղելով): Ե՞ս:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — (լուրջ ու հաստատակամ տոնով): Պատրաստ ե՞ս, թե՞ ոչ:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Անմիջապես պատասխա- նիր:

Գ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Մի հապաղիր: Այո՞, թե՞ ոչ: ԱՇԱԿԵՐՏ ֊Ոչ:

ՎԵՐԱԿԱՑՈՒ — Ի՞նչ… Ո՞չ: Կատակում է, պարոնայք: Լուրջ չընդունեք: Այս երիտասարդը անչափ հումորով, ասող-խոսող տղա է: Անշուշտ, նպատակը «Այո» էր: (ժպտում է աշակերտին:) Լսիր’ ինչ եմ ասում: Հարկավոր չէ, որ ուղղես սխալներդ: Այսինքն’ ամեն ինչ սկզբից սկսվի, ու թելադրությունը նորից կրկնվի: Քեզ համար բացարձակապես դժվար չէ, դու միայն ասա «այո»,

և գործն ավարտված է:

Ա ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Համաձա՞յն ես: ԱՇԱԿԵՐՏ -Ոչ:

Բ ՈՒՍՈՒՑԻՉ — Միայն ասա’ այո: ԱՇԱԿԵՐՏ -Ոչ:

Գ ՈՒՍՈ ՒՑԻՉ — Եթե քեզ համար դժվար է այո ասելը, մի’ ասա, միայն գլխով արա: ԱՇԱԿԵՐՏ ֊Ոչ:

Բոլորը միասին ֊Այո…

ԱՇԱԿԵՐՏ ֊Ոչ, ոչ, ոչ…

Բարձր զանգահարություն: Բոլորը լռում են: Ուսուցիչները ետ-ետ են գնում ա դիրքավորվում: Վերակացուն մի անկյունում իրեն կարգի է բերում: Ուժեղ հռնդյունին հաջորդում է լռությունը: Լսվում է շրթհարմոնի ձայն: Քիչ անց Մրցանակների Տնօրենը, ուրախ ու առույգ, իր սայլակով ներս է մանում: Կարում- անցնում է բեմը և կանգնում ձախ անկյունում: Լռություն: Կրկին հնչում է զանգը: Երեք գերազանցիկներ՝ նույն դեմքով ու արտաքինով, ներս են մանում: Վերակացուն և երեք ուսուցիչները խոնարհվում ու ժպտում են: Գերազանցիկները խոնարհում են գլուխները: Մրցանակների Տնօրենը առաջին գերազանցիկին մի հրացան է տալիս: Գերազանցիկը զինվորական շարժուձևերով ետդարձ է կատարում ու կանգնում շարքի վերջում: Սրցանակների Տնօրենը երկրորդ գերազանցիկին տափս է ևս մի հրացան: Նա կանգնում է մեջտեղում: Մրցանակների Տնօրենը երրորդ գերազանցիկին ևս մի հրացան է տափս: Գերազանցիկը կանգնում է շարքի վերջում: Գերազանցիկները մեջքով կանգնում են դեպի հանդիսատեսը: Հնչում է զանգը: Գերազանցիկները պատրաստվում են: Հնչում է զանգը: Գերազանցիկները շարք են կազմում: Հնչում է զանգը: Գերազանցիկները ծնկում են: Հըն- չում է գանգը: Գերազանցիկները կրակում են: Ծուխ: Աշակերտը խոցված ընկնում է գրատախտակի տակ ա գալարվում հոգեվարքի մեջ:

Պարսկերենից թարգմանեց ԷԴՈԻԱՐԴ ՀԱԽՎԵՐԴՅԱՆԸ