ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆ և Վիգեն ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ / «ՇՈՒՆՆ ՈՒ ԿԱՏՈՒՆ»
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻ և Վիգեն ՍՏԵՓԱՆՅԱՆԻ «ՇՈՒՆՆ ՈՒ ԿԱՏՈՒՆ» պիեսը տպագրվել է «Դրամատուրգիա» հանդեսի 2001-2002 թթ., թիվ 4-5-ում
Այն, որ թատերագիրն առաջին մասնագիտությունն է, կարծում եմ, փաստ է բոլորի համար։ Սակայն որ բեմադրիչները օր ու գիշեր փնտրում են լավ հայկական պիես ու միշտ չէ, որ գտնում են, դա էլ, ցավոք, անհերքելի փաստ է։ Երևի դա է հիմնական պատճառ դառնում, որ դերասաններն ու բեմադրիչները գրիչ են վերցնում և սկսում գրել։ Ի դեպ, նկատեմ, որ գրական ժանրերից թերևս միայն թատերագրությունն է, որ առանց թատրոնի, առանց բեմադրիչի և դերասանների մնում է անավարտ, քանի որ, ինչպես ասել է մեծ բեմադրիչներից մեկը. «Պիեսը ծնվում է թատրոնում»։ Ինչևէ, ես էլ, հատկապես Բեյրութում գտնվելով, մնացի առանց լավ թատերագրության։ Իսկ սփյուռքի պարագայում հայկական գործ խաղալը, հայապահպանության հարցը հետապնդելը իսկապես կարևորագույն խնդիր է։
Փրկությունը եկավ Հովհ. Թումանյանի հեքիաթների և բալլադների կողմից, որոնք բազմիցս բեմադրվեցին, այս անգամ՝ արևմտահայերենով։ Լիբանանի Համազգայինի «Արեգ» մանկապատանեկան թատերախումբը բեմադրեց «Կաթիլ մը մեղրը»։ Հիմա աշխատում է «Բարեկենդանի», «Անխելք մարդը» և «Կիկոսի մահը» հեքիաթների բեմադրության վրա։ Անշուշտ, թատերգությունները գրվել են արևմտահայերեն, ինչն ինքնին հասկանալի է ու բնական, և, ինչու չէ, գուցե այդ հանգամանքը առիթ դառնա սփյուռքի ուրիշ թատերախմբերի համար՝ բեմադրելու հանճարեղ Թումանյան, մեր ազգային արվեստը ներկայացնելով նաև օտար հանդիսատեսին։
Ի դեպ, հայկական թատերագրությունը սփյուռքում էլ մեծ պրոբլեմ է։
Վիգեն ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ
ՅՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆԵԱՆ
Վիգէն ՍՏԵՓԱՆԵԱՆ
ՇՈՒՆՆ ՈՒ ԿԱՏՈՒՆ
Մանկապատանեկան թատերախաղ 1 արարով
Գործող անձինք
Ա ԱԳՌԱՒ և Բ ԱԳՌԱՒ — հեքիաթասացներ
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — շուն
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՈ — կատու
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — շուն
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ – չղջիկ
Գյուղական պատկեր։ Կեդրոնը ծառ մը՝ վրան մեծ կանաչ տերեւներ։ Հեռուն երեւցող ճամբայ։ Աջ անկիւնը խանութ, վրան ցուցանակ՝ «Master cat»։ Ձախ անկիւնը աղքատ խրճիթ, վրան ցուցանակ՝ «Վարպետ Քուչի»։ Երաժշտութիւն… Բեմ կուգան ագռաւները։
ԱԳՌԱՒ — Կըռ-կըռ…
ԱԳՌԱՒ — Կըռ-կըռ…
Ա եւ Բ ԱԳՌԱՒՆԵՐ — Բարի տեսանք։
Ա ԱԳՌԱՒ — Այսօր ալ մենք ձեզի եկանք։
Բ ԱԳՌԱՒ — Անշուշտ որ դուք մեզի գիտեք…
Ա ԱԳՌԱՒ — Հանրահռչակ ագռաւ ենք մենք…
Բ ԱԳՌԱՒ — Ինչե՜ր տեսած ենք, ալ չըսենք…
Ա ԱԳՌԱՒ — Ինչե՜ր լսած ենք՝ չյիշենք…
Բ ԱԳՌԱՒ — Բայց պատմութիւնն այս իմաստուն,
Թէ ի՛նչ ըրին շունն ու կատուն…
Ա ԱԳՌԱՒ — Պէտք է անշուշտ այսօր պատմել…
Կ՛ուզե՞ք մեր ձայնը վայելել։
Բ ԱԳՌԱՒ — Եթէ կ՛ուզեք…
Ա եւ Բ ԱԳՌԱՒՆԵՐ — Կըռ-կըռ, կըռ-կըռ,
Մենք պատմութիւնը մեր սկսանք։
Ա ԱԳՌԱՒ — Ժամանակին կատուն ճոն էր,
Լաւ է չըսեմ, ինչե՜ր ուներ…
Հեռուեն կը լսուի ինքնաշարժի շչակին ձայնը։
ԱԳՌԱՒ — Կարծեմ Ուստա Փիսօն եկաւ…
Չխանգարենք… քալէ, ագռաւ։
Ագռաւները կ՛երթան։ Բեմ կու գայ Ուստա Փիսօն, ետեւեն Թիկնապահ Մուճին։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Մկօ՛… Մկօ՛…
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — (պատուհանէն)։ Հոս եմ, աղա…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Հոս եմ, կ՛ըսէ…
Ա՛յ, խաբեբայ…
Մեկ ժամ եղաւ քեզ կը կանչեմ,
Այնպես չընես դուրս վռնտեմ։
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Ես վերն էի, կար կ՛ընեի,
Շուտ վար իջայ…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Ձա՛յնդ, լկտի։
Նամա՞կ կամ լո՞ւր…
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Բան մը չկայ…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Մէկը հարցո՞ւց…
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ – Ո՛չ, իմ աղա…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Գնա գործիդ… չղջիկ անբան։
Մկօն կ՛երթայ։
(Թիկնապահին.) Զիս հարցնեն, այսօր — չկամ։
Ուստա Փիսօն խանութ կը մտնէ, թիկնապահը կը կենայ դռան առջեւ։
Ա ԱԳՌԱՒ — (անկիւնէն)։ Տեսա՞ք Կատուն…
Շատ լաւ, հիմա՜…
Բ ԱԳՌԱՒ — (միւս անկիւնէն)։ Հիմա ալ Շունը
մեր կու գայ։
Ա ԱԳՌԱՒ — Ժամանակին Կատուն ճոն էր…
Բ ԱԳՌԱՒ — Շունն ալ գլխին գդակ չունէր…
Օր մըն ալ… առտու… տունէն ելաւ…
Ա ԱԳՌԱՒ – Եւ գառնուկի մորթը գտաւ։
Ագռաւները կ՛երթան, իր տունէն կ՛ելլէ Քեռի Քուչին եւ քանի մը քայլ առջեւ կու գայ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ա՜յ քեզի բախտ… մորթ… գառնուկի…
Է՜հ, ի՞նչ ընեմ… պահեմ ինծի՞…
Շապիկ կարեմ… չէ, չի բաւեր,
Տաբատ ձեւեմ… չի վայելեր…
Հա՜, հասկցայ… կարեմ գլխարկ,
Մեծ, գեղեցիկ… եւ գլուխս տաք։
Տանիմ շուտով եւ տամ կատուին։
Գլխարկներու մեծ վարպետին…
Կարծեմ խանութն ալ հոս է… Է՜հ…
(Թիկնապահին.)
Բարեւ, տղայ,
Ուստան հոս չէ՞…
(Թիկնապահը չի պատասխաներ։)
Քեզի ըսինք, բարեւ, տղայ…
(Պոռալով։)
Ականջդ խո՞ւլ է…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ – Մի՛ պոռար։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Հապա ինչո՞ւ ձայն չես հաներ…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — Քեզի ի՞նչ, շո՛ւն… ասոր նայէ։
Վարպետը հոս չէ՛… չե՞ս տեսներ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Իսկ ե՞րբ կու գայ…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — Ես չեմ գիտեր։
Այսօր — չկամ, ըսավ, ելավ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ուրեմն հո՞ս է…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — Ո՞վ ըսավ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Լաւ, որ այդպես է, կը սպասեմ…
(Տեղ մը կը նստէ եւ երկար կը նայե Մուճիին։)
Տղա՞յ… հապա դարձիր տեսնեմ,
Դուն մեր գիւղի շուն Մուճին չե՞ս,
Վայ, անիրա՜ւ, վա՛յ, աներե՜ս…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — Որո՞ւն կ՛ըսես։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Քե՛զ, անպատկառ։
Այդ երբուընէ՞ զիս չես ճանչնար։
Զիս շուն կ՛ըսես, իսկ դուն շուն չե՞ս…
Դուն շան լակոտ ես, թէ կ՛ուզես։
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — Լաւ, մի՛ պոռար… ես շուն էի,
Պաշտօն ստացայ թիկնապահի…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ասոր նայէ… պաշտօ՜ն ստացաւ,
Ազգ-բարեկամ իսկույն մոռցաւ,
Ինչ որ կ՛ըսեմ, յիշէ, հաճիս,
Թէ շուն ծնար, շուն կը սատկիս։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍ0 — (պատուհանէն)։
Աս ի՞նչ աղմուկ է…
Ի՞նչ կայ հոս։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Վա՛յ… Բարի լոյս,
Ուստա Փիսօ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Քեռի Քուչի՛, հոգիդ սիրեմ,
Այդ ե՞րբ եկար…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Իջիր ըսեմ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Հիմա կու գամ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Տեսա՞ր, Մուճի։
Պատիւ, յարգանք… խօսիլ սորվիր։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — (խանութէն ելլելով)։
Քեռի Քուչի՜… դուն ո՞ւր ես, հա՜…
Քեզ կարօտցանք, Աստուած վկայ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Բարի տեսանք, Ուստա Փիսօ,
Ինչպե՞ս ես, լա՞ւ ես…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Փառք Աստուծոյ։
Է՜հ, դո՞ւն ինչպէս ես։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ի՞նչ ըսեմ,
Օր ու գիշեր, հա՜ կը վազեմ,
Շան կեանքը ի՞նչ է…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Է՜հ, Քեռի…
Հիմա անանկ է…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Լաւ, մոռցիր։
Այս մորթը առ եւ ինձ համար,
Գդակ կարէ, գլխուս յարմար։
Վարձքիդ համար դուն մի՛ վախնար,
Բայց տես, յանկարծ շատ չուշանայ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Կեցիր, հիմա ո՞ւր կը վազես,
Հազար տարի տեսած չեմ քեզ,
Նստինք, խոսինք, սուրճ մը առնենք…
(Թիկնապահին.)
Տղայ, սուրճ մը եփե՝ խմենք…
Մուճին կ՛երթայ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Չէ, շնորհակալ եմ, չեմ ուզեր,
Ես այդ սուրճէն համ չեմ առներ,
Ձգէ երթամ, հասնիմ գործիս,
Դուն ալ սկսէ… եղա՞ւ… հաճիս։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Աչքիս վրայ, Քեռի Քուչի,
Գդակ է պարզ, քուրք մը հո չի,
Քու թանկագին խաթեր համար,
Ուրբաթ օրը եկուր եւ տար։
Դրամի մասին աւելորդ է,
Մեր մեջ խօսիլն ալ ամօթ է,
Ի՜նչ մեծ բան է, այ հեր օրհնած,
Եղած-չեղած, գդակի վարձ։
Թիկնապահ Մուճին սուրճ մը կը բերե։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Է՜հ, լաւ, երթամ… բարով մնաս։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Նայէ, ուրբաթ առտու կուգաս…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ – Հապա սո՞ւրճը, Քեռի Քուչի…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ինքդ խմէ, անպետք Մուճի… (Կ՛երթայ։)
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — (խնդալով)։ Խմէ, խմէ…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — Բայց…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Ձայնդ, բո՛ւթ։
Մորթը բռնէ, մտիր խանութ։
Ուստա Փիսօն եւ Թիկնապահ Մուճին կը մտնեն խանութ, բեմ կու գան Ագռաւները։
Ա ԱԳՌԱՒ — Շունը գդակը ապսպրեց,
Եւ իր ճամբան ուրախ քալեց։
Բ ԱԳՌԱՒ — Անցան օրերը եւ… կըռ-կըռ,
Շուտով ուրբաթ օրը եկաւ։
Ա ԱԳՌԱՒ — Առտու կանուխ, Քեռի Քուչին,
Բ ԱԳՌԱՒ — Կանգնեց Ուստա Կատուի շեմին։
Մահակը թափահարելով բեմ կու գայ Քեռի Քուչին։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Է՜յ-֊հէ՜յ, ելէք, արեւն ելաւ,
Քեռի Քուչին ձեր քով եկաւ։
Ուստա Փիսօ, ո՞ւր ես, վարպետ…
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — (պատուհանէն)։ Քիչ մը կամաց պոռա, տգէ՛տ,
Վարպետը հոս չէ, դեռ չեկաւ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Իսկ ե՞րբ կուգայ… բան մը չըսա՞ւ։
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Ես ի՞նչ գիտնամ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Դուն ո՞վ ես, տօ։
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Վարպետ դերձակ, չղջիկ Մկօ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Է՜հ լաւ, գլխարկս կարեցի՞ր։
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Նորէ՜ն սկսաւ… չլսեցի՞ր։
Սպասէ մինչեւ վարպետը գայ։
(Խնդալով։)
Գուցէ եւ քու գլխարկդ տայ։
(Կերթայ։)
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ինչո՞ւ գուցէ… այ քեզ փորձանք,
Հիմա սպասե՞նք, թէ՞ տուն երթանք…
Կը լսուի ինքնաշարժի ձայնը։
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — (պատուհանէն)։ Ըհը՛, եկաւ…
Բեմ կու գան Ուստա Փիսօն եւ Թիկնապահ Մուճին։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ուստա Փիսօ…
Ո՞ւր մնացիր, ի սէր Աստուծոյ,
Առտու ըսիր, առտու եկայ,
Ո՞ւր է Ուստան, Ուստան չկա՛յ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Ինչո՞ւ չկայ… ահա եւ ես։
(Թիկնապահին.)
Տղայ, աթոռ մը կը բերե՞ս…
Հիմա նստինք… քիչ մը խօսինք…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Նորէ՞ն նստինք… նորէ՞ն խօսինք…
Դուն խօսելու ի՛նչ սիրտ ունիս,
Գդակս տուր, երթամ գործիս։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Գդա՞կ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Հապա՛…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Բայց ի՞նչ գդակ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Կատա՞կ կընես…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Չէ՜, ի՞նչ կատակ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Գդակը իմ…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Հոգիդ սիրեմ…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — (պատուհանէն)։
Վարպետ, մե՞կ հատ աթոռ բերեմ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Դուն ի՞նչ կ՛ուզես ինձմէ, քեռի…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ինչպե՞ս թէ ի՛նչ… չլսեցի՞ր,
Գդակը իմ… գլխուս համար…
Քանի մը օր անցաւ միայն,
Գառնուկի մորթ քեզի բերի,
Կարէ ըսի…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Հա՜, յիշեցի…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Է՜հ, փառք Տիրոջը…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Հասկցայ…
Գդակդ քու պատրաստ կ՛ըլլայ
Մէկ շաբաթէն…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ինչպէ՞ս…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Եղա՞ւ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Լաւ, այդ գլխարկը ի՞նչ դարձաւ,
Որ մէկ շաբաթ կ՛ուզես նորէն…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Է՜հ, չձեւե՞մ, յետոյ կարեմ…
Ինծի նայէ, Քեռի Քուչի,
Գլխարկ է չէ՞, պարզ քուրք հո չի՛…
Ես յաճախորդս կը յարգեմ,
Աղուոր ապրանք միշտ կը ծախեմ…
Կ՛ուզես վաղը եկուր ու տար,
Բայց գլխարկէդ գոհ չես մնար։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Է՜հ, լաւ… ես քիչ մըն ալ կը սպասեմ։
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ – (պատուհանէն)։
Աթոռ բերե՞մ, թէ՞ չբերեմ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Մի՛մտածեր, հանգիստ գնա՛…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Բայց գալ շաբաթ…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Կ՛ըլլայ, կ՛ըլլայ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Մնաս բարով, Ուստա Փիսօ… (Կ՛երթայ։)
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — (խանութէն ելլելով)։
Աթոռը…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Զարկ գլխո՛ւդ, տմպօ՛…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — (ետ գալով)։ Վարպետ, կեցիր… այս դրամն ալ առ…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Չէ՜, այս չեղա՞ւ։
Ինչո՞ւ համար…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Վարձքդ վերցուր… եւ ի՜նչ կ՛ըլլաս,
Տեղ մըն ալ գրէ, որ չմոռնաս։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Ամօթ ըրիր, այ բարեկամ,
Ես դրա՞մ կ՛ուզեմ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ես ի՞նչ գիտնամ…
Դուն դրամը առ, գլխարկս տուր։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Եղաւ… մէկ շաբաթէն եկուր։
Քեռի Քուչին կ՛երթայ, Ուստա Փիսօն կը մտնէ խանութ, ետեւէն Թիկնապահ Մուճին։ Բեմ կ՛ելլեն Ագռաւները եւ կը խօսին, մէկ-մէկ կը հանեն ծառի տերեւները։
Ա ԱԳՌԱՒ — Գնաց Քուչին…
Բ ԱԳՌԱՒ — Իսկ ի՞նչ ընէր,
Ուզած-չուզած պիտի սպասէր…
Ա ԱԳՌԱՒ — Ամառն անցաւ, աշուն եկաւ,
Բ ԱԳՌԱՒ — «Մէկ շաբաթէն»… ամիս դարձաւ,
Ա ԱԳՌԱՒ — Եկաւ-գնաց Քեռի Քուչին,
Բ ԱԳՌԱՒ — Օգութ չըրաւ, հա՜ խաբեցին,
Ա ԱԳՌԱՒ — Օր մըն ալ, արդէն չհամբերեց,
Բ ԱԳՌԱՒ — Եկաւ խանութ եւ լա՜ւ հաջեց։
Ագռաւները կ՛երթան։ Բեմ կուգա զայրացած Քեռի Քուչին։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Հէ՜յ, ո՞վ կայ հոս, արագ ելլեք,
Մորթս կ՛ուզեմ, մորթս տուէք։
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Նորէ՞ն եկար, այ անաստուած…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Եկայ, եկայ, դուն դուռը բաց։
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Վարպետը հոս չէ, մի՛ սպասեր…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Նայէ, տղայ, ես չեմ գիտեր,
Մկօ՜ ես, ի՜նչ ես, մորթս իմ,
Հիմա կ՛ուզեմ, այս վայրկեանին։
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Մորթը կ՛ուզէ, ասոր նայէ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Իսկ ի՞նչ ընեմ…
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Ձայնդ կտրէ՛…
Քեզի ըսին շուտով կ՛ըլլայ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Շուտով, այդ ե՞րբ…
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Երբ որ կ՛ըլլայ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Դո՞ւն մնացիր վրաս խնդաս,
Շուտ կորսուէ, չղջիկ տհաս…
Չղջիկ Մկօն կ՛անհետանայ։
Մեկ հատ գդակ դարձաւ փորձանք,
Շաբաթը մեկ կ՛երթանք-կուգանք,
«Դեռ չէ եղած»… «Յետոյ եկուր»…
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — (պատուհանէն)։
Կարգն այդպես է… (Կը պահուըտի։)
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Փը՛շտ, ճպուռ…
Յիմար, անգլուխ, տմպօ Քուճիս,
Դուն կատուի հետ ի՞նչ գործ ունիս…
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — (պատուհանէն)։
Այդ մեկը ճիշտ է ըսիր…
Կը լսուի ինքնաշարժի ձայնը։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Եկա՛ւ։
Վարպե՛տ, գլխարկս ի՞նչ եղաւ։
Ուստա Փիսօ՜-օ՜-օ՜…
Բեմ կու գան Ուստա Փիսօն եւ Թիկնապահ Մուճին։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Մուճի՛…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — (բռնելով Քուչիին)։
Է՜– է՜, այս ո՞ւր…
Վայրկեան մը, հանդարտէ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Անդին գնա, անտաշ Մուճի…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Քեզ ի՞նչ եղաւ, Քեռի Քուչի…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Գլխարկ կ՛ուզեմ, գլխա՛րկ, վարպետ…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Գլխա՞րկ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Չկա՞յ… Մորթս տուր ետ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Չեղաւ, Քեռի… չվայելեց…
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Վարպետ, գիտե՞ս ինչե՜ր հաջեց։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Է՜հ, խեղդեցիր մեզ, տնաշէն,
Ալ չես ձգեր, շունչ մը քաշենք,
Գլխարկս ո՞ւր է, շուտ կարէ…
Լաւ, հասկցանք, քիչ մը սպասէ։
Դիւրին բան չէ գլխարկ կարել,
Նախ պէտք է մորթը ճիշդ ձեւել։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Այդ խոսքդ ես որքա՞ն լսեմ,
Որքա՞ն դեռ գամ, որքա՞ն սպասեմ…
Դրամ ալ տուինք, ալ ի՞նչ կուզես…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Կ՛ուզեմ որ քիչ մը համբերես…
Նայէ, քեզի կը խոստանամ,
Ճիշտ մէկ ամսէն գլխարկդ տամ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ճիշտ մէկ ամսէն ձմեռ կու գայ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Անոր մէջ իմ յանցանքս կա՞յ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Է՜հ, հա՛, բայց գլուխս կը մսի… հաճիս։
ԴԵՐՁԱԿ ՄԿՕ — Ինչո՞ւ, դուն գլո՞ւխ ունիս…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Լռէ՛։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ուստա Փիսօ…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Գիտեմ…
Մի՛ մտածեր, կ՛ընեմ, կ՛ընեմ…
Ուստա Փիսօն Թիկնապահին հետ միասին խանութ կը մտնեն։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Կ՛ընեմ կ՛ըսես, բայց չես ըներ,
Կու տամ կ՛ըսես, բայց չես կարեր,
Համ ան կ՛ըսես, համ ան կ՛ընես…
Համ… համ… համ… համ… (Կ՛ոռնայ:)
Որքա՞ն, եղբայր, երթամ ու գամ։
Քեռի Քուչին գլուխը կախ կ՛երթայ, բեմ կու գան Ագռաւները։
Ա ԱԳՌԱՒ — Ըսաւ Քուչին, եւ շատ նեղուած,
Բ ԱԳՌԱՒ — Ետ տուն դարձաւ գլուխը բաց։
Երաժշտութիւն։ Ագռաւները կը սկսին ճիւղերուն վրայ ձիւն դնել։
Ա ԱԳՌԱՒ — Աշուն անցաւ, ձմեռ եկաւ,
Բ ԱԳՌԱՒ — Եւ ծառերուն վրայ ձիւն իջաւ,
Ա ԱԳՌԱՒ — Ամբողջ ձմեռը խեղճ Քուչին,
Բ ԱԳՌԱՒ — Կարօտ մնաց իր գլխարկին։
Ա ԱԳՌԱՒ — Օր մըն ալ, տեսաւ, որ յոյս չկայ,
Բ ԱԳՌԱՒ — Մահակն առաւ եւ…
Ագռաւները կ՛երթան, բեմ կու գայ կատղած Քեռի Քուչին։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Հէ՛յ, Ուստա…
Ո՞ւր ես, նայիմ… ելիր… արագ…
Տ՛ ի՞նչ Ուստա, այ աւազա՛կ…
Ելի՛ր ըսի, թէ ոչ հիմա
Խանութդ տակն ու վրայ կ՛ըլլայ…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Այս ո՞վ է հոս… Քեռի Քուչի՞…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Ուրիշ ալ ո՞վ… շուտ վա՛ր իջիր։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Ինչո՞ւ… ի՞նչ կայ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Իջիր տեսնենք…
Նստինք, խօսինք, սուրճ մը խմենք…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Բայց դուն կարծեմ սուրճ չես խմեր։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Սուրճը գլխուդ պիտի թափեմ,
Գող-ավազակ, իջի՛ր ըսի…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Ո՛չ, չեմ իջներ…
Է՜-հէ՜յ, Մուճի…
Կ՛ելլէ Թիկնապահը։
Այս շունը վռնտէ՛…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — Բայց ես…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Տօ՛, ստախօս, տօ՛, աներես…
Դուն խիղճ ունի՞ս… ամօթ ունի՞ս…
Գլխարկս ո՞ւր է… վեց ամիս,
Կ՛երթամ-կու գամ…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Տղայ Մուճի՛…
Դուրս վռնտէ շունը, ըսի…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — Ես չեմ կրնար…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Ապրի՛ս, տղայ…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — Մեր դրացին է, ա՜յ աղա…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Դուրս վռնտէ եւ չլսեմ,
Թէ ոչ հիմա շան ծեծ կ՛ուտես…
ԹԻԿՆԱՊԱՀ ՄՈՒՃԻ — Քեռի… գնա՛…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Թո՛ւ… տօ, թքնեմ ես ձեր պատուին,
Ձեր ողջ ցեղին, ձեր տեսակին…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Լռէ՛, անկիրթ… անդաստիարակ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — Անկիրթը դո՛ւն ես…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Այլանդակ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Ապո՛ւշ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — Յիմար։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Անկի՛րթ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Աղտո՛տ։
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ – Տօ՛, կատուի ձա՛գ։
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ – Տօ՛, շան լակոտ…
Երաժշտութիւն։ Բեմ կ՛ելլէն Ագռաւները։
Ա ԱԳՌԱՒ — Շունն ու Կատուն դպան իրար…
Բ ԱԳՌԱՒ — Եւ սկսաւ հաշուեյարդար…
Ա ԱԳՌԱՒ — Ի՜նչ անպատիւ, անկարգ խօսքեր…
Բ ԱԳՌԱՒ — Ամօթ է նոյնիսկ կրկնել…
Ա ԱԳՌԱՒ – Տօ՛, գող Փիսօ…
Բ ԱԳՌԱՒ – Տօ՛, բութ Քուչի…
Ա ԱԳՌԱՒ — Գործը հասաւ…
Բ ԱԳՌԱՒ — Դատաւորի՜ն…
Ա ԱԳՌԱՒ — Դատն ալ… անշուշտ ան կը տանի…
Բ ԱԳՌԱՒ — Ով Կատուին պէս, շատ դրամ ունի։
Ա ԱԳՌԱՒ — Շունը լռեց, գլուխը առաւ…
Բ ԱԳՌԱՒ — Մէկ ալ տեսնենք չկայ… փախա՜ւ…
Ա ԱԳՌԱՒ — Այն օրերէն ինչքա՜ն անցաւ,
Բայց Շունն այս բանը չմոռցաւ…
Բ ԱԳՌԱՒ — Եւ իր մտքի մեջ կը պահէ,
Ուր որ կատուն յանկարծ տեսնէ…
Վեր կը թռի, վրայ կու գայ…
ՔԵՌԻ ՔՈՒՉԻ — (մէկ անկիւնէն)։ Մորթս ո՞ւր է, ա՛յ խաբեբա՜յ…
Ա ԱԳՌԱՒ — Իսկ սեւերես կատուն յանկարծ,
Ետ կը դառնայ ու բարկացած
Կը փնչացնէ…
ՈՒՍՏԱ ՓԻՍՕ — (միւս անկիւնէն)։ Ես դեռ նոր եմ
Մորթդ ձեւեր թէ որ կարեմ…
Ա ԱԳՌԱՒ — Ահա եւ վերջ… մտիկ ըրի՞ք,
Շունն ու Կատուն մեր սիրեցի՞ք…
Բ ԱԳՌԱՒ — Անշուշտ սիրած են… անպայման…
Մեզի պես պատմողներ-չկան…
(Հանդիսատեսին.)
Այդպե՞ս է, չէ՞… չլսեցի… Այդպէս չէ՞…
Հանդիսատեսը կը պատասխանէ։
Ա ԱԳՌԱՒ – Այո՛, ըսին…
Բ ԱԳՌԱՒ — Է՜հ, որ այդպէս է…
Ա եւ Բ ԱԳՌԱՒՆԵՐ — Կըռ-կըռ-կըռ…
Ագռաւներէն… Մնաք բարեաւ…
Երաժշտոււթեան տակ կ՛երթան։
Վարագույր
