Արմեն ՎԱԹՅԱՆ / «ԶԱՆԳ ՎԵՐԵՎԻՑ»
Արմեն ՎԱԹՅԱՆԻ «ԶԱՆԳ ՎԵՐԵՎԻՑ» պիեսը տպագրվել է «Դրամատուրգիա» հանդեսի 2006 թ., թիվ 11-12-ում
Ես թատրոն շատ էի սիրում, քանի դեռ չէի տեսել իմ կյանքում առաջին ներկայացումը։ Չար կախարդին կերպավորող դերասանը խոսում էր իր խարդախ ծրագրերի մասին, իսկ կողքին կանգնած մյուս պերսոնաժները իբր չէին տեսնում նրան ու չէին լսում նրա խոսքերը։ Կարծես ժամանակավոր կուրացել ու խլացել էին։ Ութ տարեկան էի, և տեսածիս նկատմամբ որոշակի քննադատական վերաբերմունքն արդեն նկատվում էր բնավորությանս մեջ, ինչը հետագայում մեկ անգամ չէ, որ փչացրել է հարաբերություններս շրջապատի հետ։ Ես ասացի, որ դա բացահայտ կեղծիք է, իսկ ինձնից ավագները բացատրեցին, որ դա թատերական պայմանականություն է։ Բայց ես գիտեի, որ կյանքում այդպես չի լինում։ Ուրեմն՝ թատրոնը ոտից—գլուխ խաբեություն է։ Տարիներ անցան։ Ավելի ու ավելի հաճախ էի վկա դառնում նմանօրինակ տեսարանի՝ մարդը ճչում է իր ցավի մասին, որ մենակ է ու դժբախտ, իսկ շրջապատողները ձև են անում, իբր չեն տեսնում ու չեն լսում նրան։ Ու ես հասկացա, որ թատրոնը ոչինչ էլ չի հորինել, անգամ «թատերական պայմանականությունը» կյանքից է վերցված։ Իսկ եթե իրար դեմ բերենք մեր անտարբերությունն ու օտարի ողբերգությո՞ւնը…
Այդպես գրվեց այս պիեսը։ Թեև անակնկալներ չեն լինի։ Լավագույն դեպքում կծափահարեն ու կգնան իրենց գործին։
Ժամանակներն են այդպիսին…
Ես շատ էի սիրում մարդկանց, քանի դեռ չէի ապրում նրանց մեջ։ Հետաքրքիր է, ո՞ւմ խոսքերն են, Մաուգլիի՞նը, թե՞ իմը՞
Արմեն ՎԱԹՅԱՆ
ԶԱՆԳ ՎԵՐԵՎԻՑ
Մոնոդրամա
Բեմի կենտրոնում սեղանիկ է, վրա՝ հեռախոս։ Կողքը մանեկեն՝ ձեռնափայտով։ Ոչ հեռու, հատակին՝ մագնիտոֆոն, բեմի խորքում՝ պատուհան: Ժամացույցը խփում է տասնմեկ անգամ։ Վերջին զանգի հետ, փողկապը կապելով, բեմ է մտնում անորոշ տարիքի Տղամարդը։ Հագին հնամաշ կոստյում է: Նստում է, մատներով նյարդային թմբկահարում սեղանիկին: Թաշկինակով սրբում է հեռախոսը։ Նայում է ժամացույցին։ Վերցնում է ընկալուչը, համոզվելով, որ ազդանշան կա, դնում է տեղը։ Բարձր հեռախոսազանգից տեղից ցատկում է, վախեցած նայում ժամացույցին ու վերցնում ընկալուչը։
ՏՂԱՄԱՐԴ – Այո… լսում եմ։
ՏՂԱՄԱՐԴՈՒ ՁԱՅՆ – Կլեոպատրային եմ խնդրում։
ՏՂԱՄԱՐԴ – Ի՞նչ Կլեոպատրա:
ՁԱՅՆ — Հենց նրան։
ՏՂԱՄԱՐԴ – Ի՞նչ է նշանակում այդ «հենց նրան»։
ՁԱՅՆ — Դե… այդ բառի լավ իմաստով։
ՏՂԱՄԱՐԴ – Լավ իմաստո՞վ… ո՞վ է խոսողը։
ՁԱՅՆ — Էդ մեկը, կնեեքք, ձեր գործը չէ:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ո՞նց թե՝ իմ գործը չէ։ Գիշերվա ժամը տասնմեկին գանգում եք, ինչ—որ կասկածելի օրիորդ եք պահանջում…
ՁԱՅՆ – Նա կին է:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Արդեն կի՞ն դարձավ։ Շնորհավորում եմ։ Ձեզ նմանները ժամանակ չեն կորցնում…
ՁԱՅՆ — (սպառնալի)։ Կլեոպատրային կանչիր, ինտելիգենտ։
ՏՂԱՄԱՐԴ — Չվիրավորեք… Վերջին անգամ եմ ասում, այստեղ Կլեոպատրա չկա, չի եղել ու չի լինի: Այստեղ պարկեշտ մարդիկ են ապրում, հասկացա՞ք։ Ու չհամարձակվեք մեկ էլ գանգել: Ապո՛ւշ։ (Ընկալուչը դնում, ջղային պտտվում է սեղանիկի շուրջը։) Սրիկաներն ու տականքները շատացել են։ Գժվել կարելի է։ Բա ո՜նց, նա կին է ուզում։ Գիշերվա ժամը տասնմեկին… Չէ, այս ամենին պիտի վերջ տալ: Բոլորը, խոսքները մեկ արած, գժվել են։ Հա, առաջ էլ դրանց պակասը չկար, բայց այսքա՞ն… Զանգվածային փսիխոզ է։ Ու ոչ միայն մեզ մոտ: Արդեն մոլորակն է մեծ ու կլոր գժանոց դարձել։ Ու բոլորն են ազատության մեջ, այ թե ինչն է սարսափելի։ Իսկ ո՞ւր են վանդակաճաղերը… սանիտարներն ո՞ւր են… բժիշկներն ո՞ւր են չքվել… Չկա՛ն, կորե՛լ են։ Սպանե՞լ ես ուզում՝ խնդրե՜մ։ Բռնաբարե՞լ՝ շնո՜րհ արեք։ Ինքնաթիռ պայթեցնե՞լ՝ ի սե՜ր Աստծո… Թունավորել կնոջն ու երեխաներին, ձեռքի հետ էլ մոլորակի կե՞սը՝ խնդի՛ր չկա։ Այո, բախտս բերել է, լավ ժամանակներում եմ ապրում, խոսք չկա։ Ազգուտակս էլ է հատուկ պատվիրված՝ բոլորը հետին մտքով, մատդ բերանները չդնես… Լեզուներն՝ առանց ոսկոր, փեշները՝ լիքը քար… Ի՞նչ, ազգական, իսկական իժերի կծիկ։ Ես էլ փախա նրանցից։ Դպրոցն ավարտեցի ու փախա՝ աչքս ուր կտրեց։ Իբր սովորելու, իրականում նրանցից փախա… Հետաքրքիր է, կզանգի՞։ (Լաթի կտորով սրբում է հեռախոսը։) Բայց շատ շուտ հասկացա, որ իժերի մի բնից ընկել եմ մյուսը, որը մի քիչ ավելի կենսախինդ ու լավատեսական էր։ Թեև տարօրինակ է խոսել կոբրայի կամ պիթոնի լավատեսության մասին։ Ասենք, ջահել տարիներին լավատեսությունը հատուկ է անգամ նրանց։
Եվ այսպես, ընդունվեցի կուլտուրայի ինստիտուտ։ Ուզում էի դերասան դառնալ, բայց թատերականում ինձ կտրեցին։ Քննությանը ասացին. «Առակ կարդա»։ Ես էլ կարդացի։ (Կարդում է Համլետի մենախոսությունը՝ «Լինել թե չլինել»։ Երբ հասնում է «Բայց բավական է» տողին՝ ծերունական ֆալցետով նմանակում է քննական հանձնաժողովի անդամին։) «Բավակա՛ն է։ Ի՜նչ լավ է, որ Շեքսպիրը ժամանակին մեռավ։ Երիտասարդ, դուք թմբկահար պիտի դառնաք, ոչ թե դերասան»։ Այդպես հայտնվեցի «կուլտուրայում»։ Այնտեղ ինձ «կուլտմասսավիկ» պիտի դարձնեին։ Զվարճանքների կազմակերպիչ։ Բայց՝ բարձրագույն կրթությամբ։ Համակուրսեցիներս աղջիկների հետ ծանոթանալիս հպարտորեն ներկայանում էին՝ ապազա ռեժիսոր։ Մասսայական զվարճանքների մասին համեստորեն լռում էին։ Նրանց բոլոր խոսակցությունները միայն կինոյի ու թատրոնի մասին էին։ Նրանք բազմանշանակ ակնարկում էին, որ շատ շուտով կհայտնվեն կինոյի վարպետների շրջանակում։ Ծայրահեղ դեպքում՝ թատերական բեմահարթակում։ Ես լռում էի, որովհետև հիշում էի «մասսայական զվարճանքների» մասին։ Դրա համար էլ նրանք ինձ տանել չէին կարող։ Դեռ ձեռ էին առնում, ընդ որում՝ տաղանդավոր կերպով։ Վերջում բացահայտ էին ատում։ Ես համբերում էի։ Ավարտական բանկետին բոլորը եկել էին քաղքենի օրիորդների հետ։ Բոլորը, ինձնից բացի։ Ու ես կենաց ասացի։ Հանդիսավորապես շնորհավորեցի ընկերներիս մասսայական զվարճանքների ռեժիսորի պատվավոր անվանը տեր դառնալու առիթով ու հաջողություն ցանկացա այդ դժվարին գործում։ Օրիորդներին էլ ասացի, որ ամեն ասածին հավատալը մոդայից անցել է։ Խաբված հարսնացուների մեծ մասը հեռացավ, այդպես էլ չսպասելով տաք ուտեստին։ Հետո կռիվ եղավ։ Իսկական կռիվ, ինչպես կինոյում։ Ես բոլորի դեմ։ (Բոքսի հարվածներ է տեղում, անճարակ նմանակում կարատեի ձևեր, անսպասելի սմքում։) Ինձ պարզապես դնգսեցին։ Երկար ու չարացած, ինչը հատուկ է լավ ընկերներին։ Այսպես, այ, այսպե՛ս… (Ցույց է տալիս, ինչպես էին ծեծում:) Դա իմ բեմադրած առաջին մասսայական զվարճանքն էր։
Հեռախոսազանգ։ Փութով նայում է ժամացույցին, վերցնում ընկալուչը:
ՏՂԱՄԱՐԴ — Լսում եմ։
ՁԱՅՆ — Ողջույն, ճանաչեցի՞ր։
ՏՂԱՄԱՐԴ – Բարև։ Չէի սպասում, որ կհայտնվես։
ՁԱՅՆ – Ինչպե՞ս թե՝ չէիր սպասում։ Լավ էլ սպասում էիր: Հաստատ գիշերները չես քնել, գուշակել ես՝ կվերադարձնե՞մ պարտքդ:
ՏՂԱՄԱՐԴ – Հա՜ պարտքս… մոռացել էի: Երեք տարի առաջ մի շաբաթով հինգ հարյուր դոլար վերցրիր: Այդ գումարը վաղո՜ւց է արժեզրկվել:
ՁԱՅՆ – Ի՞նչ ես ակնարկում։
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ոչինչ։ Ուզում եմ ասել, որ ներել եմ պարտքդ։ Թեև… գիտե՞ս, մանրիր այդ փողն ու մուրացկաններին բաժանիր։
ՁԱՅՆ — Էդ ո՞նց…
ՏՂԱՄԱՐԴ – Մինչև փողը պրծնի։
ՁԱՅՆ — Առավոտյան կզանգեմ, երբ օյաղանաս։
ՏՂԱՄԱՐԴ — Ուզում ես ասել՝ հարբա՞ծ եմ… մի կաթիլ չեմ խմել։ Ասածս հասկացա՞ր։ Գործի անցիր։ (Ընկալուչը դնում, նայում է ժամացույցին։) Չէ, դեռ շուտ է։ Նա միշտ կեսգիշերին է զանգում, դեռ ժամանակ կա։ Գուցե պարտքը վերցնեի՞… վերջին անգամ լավ քեֆ անեի։ Մի ծիտիկի հրավիրեի ռեստորան ու լկտի փինաչիներին տասն անգամ նույն ռաբիս երգը նվազել տայի:
Օպերային երգչի դասական կեցվածք է ընդունում ու ռաբիս երգում։
Հետո… հետո քաղաքից գնացի գավառ բարին, գեղեցիկն ու հավերժականը սերմանելու լուրջ մտադրությամբ։ Կարծում էի, միայն փողն ու պետքական կապերը գնահատող փուչ մայրաքաղաքային կյանքից հեռու մարդիկ պահպանել են հարաբերությունների ամրությունը։ Սկզբում այդպես թվաց։ Քաղաքը երկու եկեղեցի ուներ, մի հյուրանոց, ռեստորան ու բազմաթիվ չամուսնացած կանայք։ Վերջին հանգամանքը ճակատագրական եղավ ինձ համար։ Ժամանակավոր կացարան հատկացրին, ու ես եռանդով անցա բարին ու հավերժը սերմանելուն. դա իրականացնում էի մշակույթի պալատում։ Պալատը երկհարկանի կիսավեր շինություն էր, բայց աշխատասենյակս շոյում էր ինքնասիրությունս, ու ես աչք փակեցի կյանքի մանրուքների վրա։ Առաջին իսկ օրը ինքնագործունեության խմբակ ցուցակագրվողների թիվը բոլոր նորմերը խփեց—անցավ։ Ի զարմանս ինձ, հիմնականում հասուն ու գերհասուն տարիքի օրիորդներ էին։ Նրանց հետաքրքրությունը ինքնագործունեության նկատմամբ չափից դուրս բուռն ու բացահայտ էր։ Մեկ ամիս էր անցել, ուշ երեկոյան տեղացի տղերքը ճամփաս կտրեցին ու հասկացրին, որ իրենց մշակույթ պետք չէ… Այ, այսպե՛ս… (Սկսում է ոտքով խփել հատակին ընկած երևակայական մարդուն🙂 Այդպիսի լկտիությունն ինձ կատաղեցրեց։ Ոտքի թռա այդ վայրենիներին հասկացնելու համար, թե ինչ վտանգավոր է հունից ելած մշակույթը, երբ թիկունքից հո չտփի՜ն… Ուշքի եկա մեկ օր հետո, վերակենդանացման բաժանմունքում։ Մեկ ամիս էլ ոսկորներս էին կպնում ու քիթս էր նախկին տեսքին գալիս։ (Նայում է ժամացույցին, մոտեցնում ականջին՝ համոզվելու համար, որ աշխատում է։) Իսկ եթե չզանգի՞… Չէ, անպայման կզանգի։
Տեղափոխվեցի ուրիշ քաղաք, աշխատանք գտա տեղական հեռուստաընկերությունում, «Քրեական խրոնիկայի» բաժնում։ Սկզբում գործս թեթև էր։ Եղած-չեղած կրիմինալը հարբած հարևանների ու ազգականների տուրուդմփոցներն էին։ Երբեմն գողություն էր լինում, խանդի հողի վրա ամուսիններն էին իրար քոթակում։ Էլ չէի սերմանում բարին ու հավերժականը, բայց ապրել կարելի էր։ Տխուր, բայց տանելի կյանքով։ Սկսել էի մտմտալ գիրք գրելու մասին՝ քրեական ուղղվածությամբ ու կնիկների ճաշակով, բայց… Սկսվեցին տեղական իշխանությունների ընտրությունները։ Մեր «Քրեական խրոնիկայով» կոմպրոմատ ցուցադրվեց քաղաքապետի թեկնածուներից մեկի մասին։ Շուկայի տնօրենն էր, նկարահանել էին սաունայում տկլոր աղջիկների հետ։ Ո՞ւմ հետ չի պատահում։ Բայց… սկանդալն ապահովվեց։ Կինը բաժանվեց, ինքն էլ թեկնածությունը հանեց: Էհ, այդպես պատահում է, բայց ինչ-որ մեկը ականջին էր հասցնել, թե դա իմ ձեռքի գործն էր։ Նորից հայտնվեցի վերակենդանացման բաժանմունքում։ Դանակահարված, գանգուղեղային վնասվածքով… (Պլաստիկ շշով խփում է գլխին, «դանակահարում» իրեն🙂 Այդ ժամանակ էլ որոշեցի ամուսնանալ։ Դա երևի գանգիս հասցված հարվածի հետևանքն էր։ Բորբոքումի պես մի բան… Ամուսնացա գանգս ուշքի բերող բժշկուհու հետ: Ավելի ճիշտ, ինքը ամուսնացրեց իր հետ ինչ-ինչ նկատառումներով։ Մենք տեղափոխվեցինք ավելի մեծ քաղաք, որտեղ մարմնական վնասվածքների քանակն ավելի էր համապատասխանում կնոջս աճող պահանջներին: Իմ պահանջներն սահմանափակվում էին դպրոցական ուսուցչի միջին աշխատավարձով: Մեր ամուսնական կյանքը, շատ արագ շրջանցելով մեղրամսի ու խաղաղ գոյակցության փուլերը, համարյա միանգամից մխրճվեց փոխադարձ անհանդուրժողականության, վեճերի ու գզվռտոցի հորձանուտը։ Տիկինս փափագում էր, որ շրջապատում լինեի անկրկնելի ու հմայիչ՝ Ալեն Դելոնի պես, անկողնում ագրեսիվ ու անխոնջ՝ ինչպես Քինգ Քոնգը զուգավորման շրջանում և, իհարկե, շատ հարուստ ու ինքնավստահ, մինիմումը՝ Շիլաչու օլիգարխ։ Ես ոչ աոաջինն էի, ոչ երկրորդը, ոչ էլ երրորդը։ Ինձ մարդ դարձնելու հույսը կտրելով, կինս սկսեց աջ ու ձախ դավաճանել ինձ։ Վիրավորականն այն էր, որ նրա սիրեկաններից ոչ մեկը ոչ Դելոն էր, ոչ օլիգարխ, ոչ էլ գոնե Քինգ Քոնգ։ Ես աչք էի փակում, իբր՝ բանից անտեղյակ եմ։ Բայց դե… համը հանեցին… Ու մի օր, տնից դուրս գալուց առաջ, բաղնիքի խալաթին քիմիկատ ցանեցի։ Չոր վիճակում անվնաս բան է, բայց թրջվելուն պես վերածվում է թթված մածնի ու ժավելի խառնուրդի։ Ես գիտեի, որ կինս դրանից չի օգտվում, իր խալաթն ունի, և հանգիստ էի։ Նույն օրը ներքևի հարկի հարևանիս «շտապօգնության» մեքենան տարավ… Երեք անգամ մաշկի վերապատվաստում արին…. Հա–հա–հա… Ես մի վիրահատությունով պրծա, էլի գանգուղեղային վնասվածքով։ Վերքը շատ խորն էր, պրոֆեսիոնալի ձեռքի գործ։ Ինչ-ինչ, բայց էդ գործում կինս իրոք որ պրոֆեսիոնալ էր։ Բաժանվեցի, հետս վերցնելով ունեցվածքս՝ հողաթափերս, մի զույգ ներքնաշոր ու ատամի խոզանակ։ Հայտնվելով փողոցում, հիշէցի Սոկրատեսի խորհուրդը՝ լավ կին ունենաս՝ կերջանկանաս, վատը եղավ՝ փիլիսոփա կդառնաս։ Երջանիկ ամուսին չեղա, բայց փիլիսոփա էլ չդարձա։ Վիրավորական էր… Իսկ կինս շատ արագ մեկին գտավ…
Ախ, հա, մոռացել էի սրա մասին… (Պիջակի գրպանից հանում է փոքրիկ զանգուլակ, թափահարում, լսում զրնգոցը։) Լավ է հնչում, չէ՞… Տատս էր վզիցս կախում, երբ ամռանն ինձ գյուղ էին ուղարկում։ Չորս տարեկան էի ու մի գլուխ կորչում էի պատատուկի թփերում ու արևածաղկի մարգերում, կամ ձեղնահարկում, կամ նկուղում, ուր ամեն ինչ կգտնեիր՝ պատեֆոնից մինչև դեն գցելու հնոտիք։ Տատս ինձ սրանով էր գտնում, ինչպես իր այծիկներին։ Յոթ տարեկան էի, որ նա մահացավ խաղաղ ու աննկատ։ Զանգուլակն ինձ պահեցի։ Կարծում էի՝ գլուխս թափ տայի թե չէ՝ անպայման մեկը կհայտնվեր կողքիս… դժվար պահին կմխիթարեր։ Ափսոս, որ մեծերն այսպիսի զանգուլակ չեն կրում։ Էլ ուրիշ ինչպե՞ս մարդիկ կիմանան, որ գործերդ վատ են… (Թափահարում է զանգուլակը🙂 Չգիտեմ ինչու, հայրս տանել չէր կարողանում սրա զրնգոցը, մի քանի անգամ դուրս շպրտեց։ Ընդհանրապես ինձ տհաս էր համարում։ Իմ կապվածությունը զանգուլակին այդ կարծիքի լավագույն ապացույցն էր։ Բայց ամեն անգամ ես գտնում էի, անգամ բակի աղբամանները քչփորելու գնով, ինչն անում էի բակի ու հարևան շենքերի տղաների հայացքների ներքո։ Դա նրանց սիրելի զբաղմունքը դարձավ։ Նրանք մրցում էին՝ ով ավելի թունդ մականուն կկպցնի ինձ։ Դրանցից ամենաանմեղը «կռիսն» էր։ Բայց ես թքած ունեի… Կարևորը զանգուլակը չկորցնելն էր, որն ինձ կապում էր ինչ-որ մի լավ, բարի, հուսալի… չգիտեմ՝ ինչի հետ։ Իսկ հայրս շպրտում էր ու շպրտում… Նա տանել չէր կարող այն բաները, ինչ չէր վաճառվում։ Երևի այդ պատճառով ինձ էնքան էլ չէր սիրում։ Բայց երկու բան սովորեցրեց՝ ճշտակատարություն և տնտեսել. «Տնից դուրս գալուց առաջ հանգցրու լույսը»։ Ես սովորեցի և՛ մեկը, և՛ մյուսը։
Ինչո՞ւ է լռում հեռախոսը… Շուտով տասներկուսն է։ (Նայում է ժամացույցին։) Տասնհինգ է պակաս… Ես գիտեմ, նա կզանգի։ Անպայման կզանգի…
Չափահաս դառնալուց հետո էլ, երբ կյանքն անտանելի էր դառնում, ծլնգացնում էի իմ զանգուլակը։ Բայց կամաց, որ մարդ չլսի… այ, այսպե՛ս… (Թափահարում է զանգուլակը, դեմքը լուսավորվում է մանկական ժպիտով։) Եվ ի՞նչ… ամեն անգամ հոգիս թեթևանում էր։ Օգնության եկող չկար։ Մխիթարող ու հեքիաթ պատմող էլ չկար, իսկ նա ջերմություն ու հանգստություն էր տալիս ինձ։ (Հին երգ է սկսում երգել, բայց ամենաբարձր նոտայի վրա ընդհատում է։)
Ստիպված էի հերթական անգամ սկսել զրոյից, թեև ոչ իմաստ էի տեսնում, ոչ էլ ցանկություն ունեի։ Ու ես ավելի հաճախ էի ինձ բռնում այն մտքի վրա, որ կյանքս ավարտվեց տատիս մահվան օրը։ Նա միակն էր, ով ինձ սիրում էր ու տհաս չէր համարում… Իսկ գուցե սիրում էր, որովհետև տհա՞ս էի… Դա կարևոր չէ։ Կարևորը՝ ինձ սիրում էր։ Հետագա իմ կյանքում այլևս այդ զգացմունքին չհանդիպեցի։ Հաճախ էր մտքովս անցնում, որ եթե յոթ տարեկանում մեռնեի, երջանիկ կմեռնեի, թեև չէի իմանա այդ մասին… (Պատկից հարևանի բնակարանից լսվող աղմուկը դառնում է ռիթմիկ։ Տղամարդը մոտենում է «պատին», ականջ դնում, հետո, ոչ առանց չարախնդության, բարձր միացնում է մագնիտոֆոնը։ Մենդելսոնի «Հարսանեկան քայլերգի» տակ հարվածներն աստիճանաբար դադարում են։) Այ, էդպես սուս կանես… Հարևանս է, աղջիկներ է տուն բերում։ Ես դեմ չեմ։ Մարդ կա՝ նամականիշ է հավաքում, մեկ ուրիշը՝ մեքենա, սա էլ՝ կանանց։ Բայց նրա մահճակալը էդ գործի համար պիտանի չէ։ Մի ամբողջ ամիս համբերեցի։ Բայց անգամ սեքսուալ ուղղվածություն ունեցող ձայնն սկսում է ազդել նյարդերի վրա։ Ու ես գտա ելքը։ Միացնում եմ Մենդելսոնի քայլերգը։ Կանայք միանգամից ամուսնանալ են ուզում՝ արթնանում է պայմանական ռեֆլեքսը: Նրանք, բնականաբար, հետաքրքրվում են, թե երբ է նախատեսվում հարսանիքը։ Այս հարցը միանգամից մարում է հարևանիս սիրային ցանկությունը։ Ու հինգ րոպե չանցած նրանց ճանապարհում է։ Չէ, գլուխս աշխատում է, ինչքան էլ գանգուղեղս վնասված է։ Իսկ ինձ մոտ կանայք չեն գալիս։ Սկզբում փորձում էի ինչ-որ միջոցներ ձեռք առնել։ Հետո փորձեցի հասկանալ՝ ինչու չեն գալիս։ Հետո ձեռք քաշեցի, չեն գալիս, թող չգան։ Միևնույն է, նրանք միշտ էլ գլխացավանք են։ Սկզբում կաշվիցդ դուրս ես գալիս նրանց նվաճելու, հետո՝ նրանցից ազատվելու համար։ Ես հրաժարվեցի և՛ մեկից, և՛ մյուսից։ Հիմա բացարձակ երջանիկ եմ։
Սենյակ տվեցին հանրակացարանում, տասներորդ հարկում։ Իհարկե, բարձր է, իսկ ես, հակառակի նման, վախենում եմ բարձրությունից։ Չգիտեմ ինչու։ Գուցե նախորդ կյանքում թռչուն եմ եղել, որը գնդակի զոհ է դարձել… Ու հիմա գետնից եմ կառչած, թեև երբեմն այնպես եմ ուզում թռչել։ Ի դեպ, եթե պատուհանը չբացես, բավական հանգիստ ու խաղաղ է… (Հեռախոսազանգ։ Տղամարդը կարճ երկմտանքից հետո միացնում է ինքնապատասխանողը։ Լսվում է տղամարդու ձայն՝ «Կլեոպատրա, ես եմ։ Զանգիր, երբ ամուսինդ տանը չի լինի»։ Հեռախոսն անջատվում է։) Գրողը տանի, սկսում եմ խանդել այդ թեթևսոլիկ Կլեոպաարային։ Այդպիսի անուն ունեցող կինը անպայման փարթամ մարմին պիտի ունենա։ Ինչ էի ասո՞ւմ… Հա, հիմա ես երջանիկ եմ։ Ավելի ճշգրիտ լինելու համար պիտի ասեմ՝ համարյա երջանիկ եմ։ Իսկ եթե անկեղծ՝ ձանձրույթից մեռնում եմ։ Բայց ամեն ինչի վերջը եկավ մեկ տարի առաջ, երբ ուղիղ կեսգիշերին հեռախոսը զանգեց։ Կիրակի էր։ Այդ զանգով կյանքս երկու կես եղավ՝ զանգից առաջ ու հետո։ Տղամարդու հոգնած ձայնը մի բառ ասաց. «Պատրաստվիր»: Բանի տեղ չդրեցի՝ քի՞չ ապուշներ են զանգում։ Հեռախոսով ինձ կոկորդիլոս են առաջարկել։ Եհովայի վկաների պաշտպանների ընկերության անդամ դառնալ։ Մինչև իսկ գեյերի ակումբին անդամագրվել։ Դրա համար անգամ բրոշյուր տուն ուղարկեցին՝ նրանց իրավունքները պաշտպանելու դրույթներով, իսկ վերջում հայտնի երաժիշտների, դերասանների, քաղաքական գործիչների ցուցակ էր, ովքեր չեն թաքցնում իրենց, արդեն ոչ օրիգինալ, կողմնորոշումը։ Ցուցակը մեծ էր ու համոզիչ, հասկացա, որ այդտեղ էլ եմ ուշացել։ Երևի հեռախոսը դրա համար են ստեղծել, որ ամեն տեսակ հիմարություններ դուրս տան։ Այնպես որ, այդ զանգի մասին նույն պահին էլ մոռացա։ Բայց մեկ շաբաթ անց զանգը կրկնվեց։ Նույն ձայնն ինձ խորհուրդ տվեց եկեղեցի գնալ ու Տիրոջ սրբապատկերին աղոթել։ Մեկ ամիս հետո ասաց ամենագլխավորը… Միայն չմտածեք, որ խելագար եմ։ Խելագար որ լինեի, հաստատ երջանիկ կլինեի։ Ես նորմալ եմ, անգամ չափից ավելի նորմալ։ Դիսպանսերի թուղթ էլ ունեմ՝ «հոգեպես առողջ է»։ Խոստովանեմ, այն ժամանակ ես էլ մտածեցի, որ զանգողը կամ գիժ է, կամ ինձ ձեռ է առնում։ Նրա առաջարկությունը դա էր հուշում։ Նա հայտարարեց, որ ինքը Տեր Աստված է և ինձ ընտրել է շատ կարևոր առաքելության համար։ («Զգաստ» կեցվածքով կանգնում է հեռախոսի դիմաց։) Բարձրյալը հայտնեց, որ շատ է հոգնել մարդկությունից ու մեր մոլորակից։ Հազարամյակներ հետևելով այստեղ կատարվածին, վերջնականապես հիասթափվել է մեզնից: Որոշել է հանգստի գնալ։ Ինձ առաջարկվեց փոխարինել Նրան ու հանձն առնել հետագա հսկողությունը… (Մտասույզ լռում է, ասես մեկ անգամ ևս ծանրութեթև անում ասածը է անսպասելի ծիծաղում է։) Ես որոշեցի, որ հին ծանոթներից մեկը կլինի, որովհետև նորերը պարզապես չունեմ։ Հետո հասկացա, որ նրանցից ոչ մեկը լինել չէր կարող։ Դիմեցի հեռախոսակայան՝ բռնեք խուլիգանին։ Բազմաթիվ դիմումներից հետո հեռախոսս հսկողության տակ առան։ Պարզվեց, անծանոթը զանգում է… ոչ մի տեղից։ Դատարկությունից։ Համարը գրանցելն անհնար էր։ Պարզապես չկար։ Այն կողմում տիեզերական վակուումն էր։ Այդ ժամանակ որոշեցի ինքս վերջ տալ գանգերին։ Հերթական կիրակնօրյա զանգի ժամանակ լա՜վ էլ կոպտորեն առաջարկեցի ուրիշ հիմար գտնել։ Նա նրբորեն սրամտեց՝ ինքը լավ գիտե, որտեղ փնտրի հիմարին։ Կատակն ինձ դուր եկավ։ Մեկ տարի տևեց այս պատմությունը, ես վարժվեցի մշտական զանգերին։ Եթե ուրիշի հետ էի խոսում, Նա շատ հեշտ գիծն էր մտնում, իսկ խոսակիցս անջատվում էր ընդմիշտ։ Բայց այս ամենին վերջնականապես հավատացի, երբ փոթորկից վնասվել էր ամբողջ քաղաքի կապն ու միայն իմ տանը կեսգիշերին հնչեց զանգը: Նա էր։ Հենց այդ գիշեր ասաց գնալուս ժամկետը… այնտեղ… Իր մոտ։ Ու ես հավատացի։ Հավատացի, թեև դա անհավանական է։ Այսօր ժամկետը լրացել է, այսօր ես հանձն եմ առնելու Բարձրյալի պարտականությունները։ Չկարծեք, թե միանգամից համաձայնվեցի։ Ոչ… Գիտակցելով ինձ արված առաջարկի լրջությունը, նույն պահին էլ հրաժարվեցի։ Միայն խելագարը կհամաձայնվեր իր վրա վերցնել ողջ մարդկության պատասխանատվությունը, երբ ամեն մեկը ճգնում է մերձավորի հախից գալ, տիրանալ նրա կնոջը կամ ունեցվածքին։ Մարդիկ մինչև կոկորդները խրվել են մահացու մեղքերի մեջ ու ոչ մեկը ապաշխարելու միտք չունի։ Մի ամբողջ հավերժություն վերևից նայել մարդկային քաղաքակրթություն կոչված այս անտերանոցին՝ դժոխքից էլ վեր պատիժ է։ Բայց հո միայն նայելը չէ՞… Միմյանց կոկորդ ծամելու պատրաստ այդ գիշատիչներին դեռ պետք է ՍԻՐԵԼ։ Այո՛, այո՛, սիրել։ Չէ՞ որ Աստված ամենակարող ու ամենաներող է։ Սիրել մարդկանց, միայն սիրել։ Ու հավերժ ներել նրանց մեդքերը։ Ահա մեր Աստծո աշխատանքի հիմնական իմաստը։ Դժվար, դժոխային աշխատանք… Սիրել բոլորին։ Վերջին անգամ տաս տարի առաջ էր, երբ անսպասելիորեն սիրեցի իմ մերձավորին ու համարյա ողջ մարդկությանը։ Երանության մեջ էի երեք րոպե։ Այնքան, որքան պետք էր «Դու աստղ ես» մրցույթին իմ երգը կատարելու համար։ Ձայն ունեի ու որոշեցի բախտս փորձել։ Բեմում մոտավորապես այս տեսքով էի… (Պիջակը գցում է ուսերին, կեպին դնում գլխին, վերցնում է կիթառը… Երգի կեսին նվագակցությունն անջատվում է, բայց նա ավարտին է հասցնում երգը։) Այսպես եղավ։ Ես մենակ երգեցի, որովհետև այդ պահին իսկապես սիրում էի ամենայն երկրայինը։ Պարզվում է, դրա համար նվագակցություն էլ պետք չէ։ Բավական է միայն հոգիդ բացել… Բայց… Նրանց այլ բան էր պետք։ «Աստղը» բոլորին սիրելու պետք չունի, հակառակը, բոլորը պիտի նրան սիրեն։ Հերթական անգամ վրայովս անցան։ (Մանեկենին է հագցնում պիջակն ու կեպին։) Ի՞նչ էի ասում… հա, ես ինձ հարց տվեցի՝ պատրա՞ստ եմ ներել մարդասպաններին, բռնաբարողներին, մոլագարներին, գողերին ու շնացողներին։ Եվ ազնվորեն պատասխանեցի՝ ոչ, պատրաստ չեմ։ Ինչպե՞ս կարող եմ ներել համակուրսեցիներիս, որ ծեծեցին անմեղ կատակիս համար։ Ինձ մահվան դուռը հասցրած հարբեցողներին, որոնք իբր թե իրենց օրիորդներին էին պաշտպանում, թեև նրանք հեչ էլ պետք չէին իրենց։ Շուկայի տնօրենին, ում մտքով անգամ չանցավ ստուգել ինֆորմացիան։ Նախկին կնոջս, ով ամուսնացել էր ամուսնուն դավաճանելու համար միայն։ Ես ոչ թե չէի սիրում մարդկանց, ես տառապյալի ատելությամբ էի լցված նրանց նկատմամբ։ Այդ ամենն ասացի Նրան, արդեն հավատացած, որ իմ խոսակիցը ինքն Աստվածն է։ Նա չզարմացավ։ Ասաց, որ հասկանում է ինձ ու ներում իմ չարությունը։ Հետն էլ ավելացրեց, որ ես ինձ վատ են ճանաչում։ Իմ մեջ սիրո վիթխարի պաշար կա, որը կհերիքի ողջ մարդկությանը։ Պետք է միայն վերադառնալ այն մաքուր արարածին, ինչպիսին էի ինչ-որ ժամանակ։ Կյանքն ինձ հեռացրել է ինձնից։ Սկզբում ասածներից բան չհասկացա, բայց սկսեցի մտածել… (Պառկում է հատակին, ձգվում ձեռքերի վրա։ Ամեն ձգվելուն տասը պատվիրաներից մեկն է ասում: Ավարտում, կանգնում է, սրբում ճակատի քրտինքը։) Այս վարժությունը օրը երեսուն անգամ կրկնում էի։ Մի անգամ ինձ տեսա տատիս այգում՝ պստիկ էի, զանգուլակը վզիցս կախ։ Ես փորձում էի կերակրել մրջյուններին, նրանք ինձ նման պստիկ էին ու անպաշտպան։ Ու հիշեցի, ավելի ճիշտ՝ միտքս պայծառացավ… հեռավոր մանկությանս տարիներին ես պատրաստ էի սիրել բոլորին անխտիր։ Ներել ցանկացած մեղք ու հանցանք։ Սիրտս բաց էր աշխարհի առաջ։ Սիրտս գիտեր, որ աշխարհն էլ պատրաստ է սիրել ու ընդունել ինձ։ Չէ՞ որ բավական էր թափ տայի զանգուլակս, և ինձ անպայման օգնության կգային։ Ես պետք էի բոլորին, ու ես գիտեի այդ մասին։ Պարզվում է՝ մանուկ հասակում ես համարյա Տեր Աստված էի… Ես արդեն եղել եմ Աստված։ Երկու ամիս թևավորված էի ու լուսավորված այդ մտքով։ Ես պիտի վերադառնայի իմ մանկությանը։ Միայն այդպես կկարողանայի մարդկային մեղքերի ծանրությանը դիմանալ։ Բայց ասելն է հեշտ… պարզվեց, որ ետ վերադարձ չկա, ճանապարհը խցանված է անմտորեն ապրած կյանքի բեկորներով։ Անանցանելի է։ Ու մի օր լավ հարբեցի։ Անելանելիությունից։ Ու երբ ոտքերս դադարեցին պահել մեղսավոր մարմինս, հանկարծ ընկա մանկությանս գիրկը։ Ու հոգիս այնպե՜ս մաքրվեց… ու ես նորից սիրեցի բոլորին։ Սիրեցի ու ներեցի նույնիսկ կնոջս ու համակուրսեցիներիս, էն հարբեցողներին ու շուկայի տնօրենին։ Հոգիս ճախրեց կեղտի մեջ թաղված աշխարհի վրա ու խղճաց բոլորին։ Անցած շաբաթ Նրան ասացի, որ պատրաստ եմ առաքելությանը։ Պատրաստ եմ հնազանդվել Նրա առաջին իսկ կանչին։ Ոչ, ես հրեշտակ չդարձա, դա երևի միանգամից չի ստացվամ։ Ես սկսեցի ինձնից դուրս մղել չարությանը, որ տեղ բացվի բարու և սիրո համար։ Չարը հեշտությամբ տեղի չէր տալիս, ընդդիմանում էր… Ինչ թաքցնեմ, վախենում եմ։ Նա դժգոհ կմնա իմ հոգեկան վիճակից, բայց ոնց որ թե Ինքն էլ մեծ ընտրություն չունի… Մարդիկ չափից շատ են այս փոքրիկ մոլորակի վրա։ Իսկ քանակը միշտ էլ գցում է որակը։ Կյանքի օրենքն է։ Բայց ես գլուխ կհանեմ, անպայման կկարողանամ… (Ժամացույցը խփում է տասներկու անգամ։ Լռություն։ Մոտենում, ձեռքը դնում է հեռախոսի վրա։ Դադար:) Նա պետք է զանգի։ Այս երկրի վրա ինձ այլևս ոչինչ չի պահում, պարտքերս տվել եմ, ուրիշների պարտքերը ներել եմ։ Հրաժեշտ եմ տվել տատիս ու լվացքատնից վերցրել եմ իմ սիրած կոստյումը: Հո չե՞մ կարող Նրան ներկայանալ խալաթով: (Կանգնում է երևակայական հայելու առաջ, ուղղում կոստյումը, փողկապը, թաշկինակով սրբում է կոշիկները: Վերադառնում, նայում է հեռախոսին։ Համար է հավաքում։) Ալո… Կլեոպատրային կարելի՞ է… Ի՞նչ, սխալվե՞լ եմ… Չի կարող պատահել… Ես շատ ուշադիր եմ համարը հավաքում, այնպես որ բարի եղեք, կանչեք Կլեոպատրային… Խուլիգանությո՞ւն… Գիշերվա ժամը մե՞կն է… Ինչպես է թռչում ժամանակը։ Ներեցեք, ո՞ւմ հետ եմ խոսում, կարո՞ղ է Հուլիոս Կեսարն է… Ո՞չ… ներեցեք, ողջույններս Կլեոպատրային։ (Մոտենում է մանեկենին, պիջակը վերցնում, հագնում է։) Այ, հիմա վերջ։ Աշխարհի հետ հաշիվներս փակել եմ ու պատրաստ եմ մաքուր խղճով սիրել այն… (Նայում է ժամացույցին։) Ճիշտ որ ժամը մեկն է… ու զանգ չկա։ Գուցե այնտեղ ինչ-որ բա՞ն է պատահել։ Ասենք, սարսափելի ոչինչ չկա, ինքս էլ լավ գիտեմ Նրան հասնելու միջոցը: Շատ հեշտ է ու հասարակ, բավական է բացել պատուհանն ու մի քայլ անել։ Ընդամենը մի քայլ, ու դուրս ես պրծնում այս ճահճից մաքուր օդ, ուր չկա մի բան, որից հետո կամաչես… Ինչ արած, երբեմն ինքդ պիտի որոշում ընդունես։ Կարևորն այն է, որ Նա ինձ սպասում է, իսկ ես երբեք ոչ մեկին չեմ սպասեցրել։ Հորս սովորեցրած ճշտապահությունը հիմա պետք եկավ։ Ժամանակն է… Եվ ինչո՞ւ էի վախենում բարձրությունից, բարձրությունը անդունդ չի, այլ թռիչք… հրաշալի թռիչք դեպի հավերժություն… Հա, չմոռանամ լույսն անջատել…
Տղամարդն անջատում է լույսը: Բեմում խավար Է։ Երկչոտ հնչում է զանգուլակը։ Հանկարծ «սենյակ» է ներխուժում գիշերային քաղաքի աղմուկը։ Այն աստիճանաբար հանդարտվում է և լռության մեջ հնչում է հեռախոսազանգը։ Բայց ընկալուչը վերցնող չկա։ Հեռախոսազանգը շարունակվում է։ Բաց պատուհանից լույսի շող է ընկնում։ Հնչում է Տղամարդու եըգը, այն տարածվում է սենյակում ու Տիեզերքում։
