ԱՐԹՈՒՐ ԷԴԱՐ / ՀՈԳԵԴԱՐՁ

Արթուր ԷԴԱՐԻ «ՀՈԳԵԴԱՐՁ» պիեսը տպագրվել է «Դրամատուրգիա» հանդեսի 2011 թ., թիվ 24-25-ում

Ով իր կողքին չի զգում մահը, շատ շուտով հայտնվում է նրա կողքին…

ԱՐԹՈՒՐ ԷԴԱՐ

ՀՈԳԵԴԱՐՁ

Անավարտ դրամա, որ նրանց հետ պատահեց

Գործող անձինք

ՄԵԿԸ

ԸՆԿԵՐԸ

ԱՂՋԻԿ

Գործողության վայրը` ցանկացած քաղաքի, ցանկացած առանձնատան սենյակներից մեկը: Որն, իհարկե, պատուհան ունի:

Մութ սենյակ: Մտնում է Մեկը: Փակում է պատուհանի վարագույրը, մթության մեջ ինչ—որ բան է փնտրում:

ՄԵԿԸ — Հիմա կտեսնեք, որ ինձ սպանելն այնքան էլ հեշտ բան չէ: Չէ՜… Ես կզրկեմ ձեզ այդ հաճույքից: Կզրկե՛մ… Այսօր չեք հասցնի, իսկ վաղն արդեն չե՛ք կարողանա: Այո, դուք տանուլ տվեցիք, պարոնայք, տանո՛ւլ տվեցիք: (Ինչ—որ բան գտնելով): Ահա, գտա… (Կրակվառիչով վառում է մոմը): Այ, այսպե՛ս… (Փորձում է մոմն ամրացնել սեղանին): Իսկ դուք դրսում ինձ սպասեք, միամիտնե՜ր… (Սկսում է զգեստապահարանը քչփորել): Դուք, պարոնայք, ժամանակից շուտ ինձ հաշվից հանեցիք: Դուք մոռացաք, թե ումի՛ց առաք ճարպկության ձեր առաջին դասերը… (Զգեստապահարանից փողկապներ է հանում, մեկը մյուսին կապում): Հուսով եմ, ձեզ իմ փողկապներն այլևս պետք չեն գա, անկիրթ պնդաճակատներ… Ե՛ս կթքեմ ձեր վրա: Առաջի՛նը: Ես ձեզ կճզմե՛մ ոտքերիս տակ ու ձեր մոխիրը քամո՛ւն կտամ… ինձ դեռ երկա՜ր կհիշեք… (Փողկապներից օղապարան է սարքել և բարձրանալով սեղանի վրա` կապում է ջահից): Իմ ջահն էլ փողկապներիս պես գեղեցիկ ու ամուր է: Ոչ թե ձեր էժանագին ու ճմրթված կոստյումները, որ մի շարժումից հազար կար է քանդվում… (Գործն ավարտելով): Այո, պարոնայք, ես կախվո՛ւմ եմ… Ես թքո՛ւմ եմ ձեր երեսին… (Փորձում է օղակը վիզը հագցնել): Մոռացա ձեզ մի երկու տող գրել… (Իջնում, մոտենում է գրասեղանին):

ԸՆԿԵՐ — (մտնելով, սրընթաց ուղղվում է դեպի մյուս սենյակը: Ինքն իրեն խոսելով): …ես նրան այդպես էլ կասեմ, ուղղակի կխնդրեմ նրան… (Մտնում է հարևան սենյակը):

ՄԵԿԸ — (անակնկալի եկած, ձեռքին հայտնված ատրճանակը կրկին թաքցնում է): Գրո՛ղը քեզ տանի, վախեցրիր…

ԸՆԿԵՐ — (վերադառնալով): Դու այստե՞ղ ես…

ՄԵԿԸ — (անհանգիստ): Ո՞ր ճանապարհով եկար…

ԸՆԿԵՐ — Ինչպես միշտ՝ ետնաբակով:

ՄԵԿԸ — Ոչ ոք չհանդիպե՞ց…

ԸՆԿԵՐ — Ոչ մի կենդանի շունչ:

ՄԵԿԸ — (նյարդային): Քանի՞ անգամ եմ զգուշացրել, որ մինչև շիկահեր աղջկադ հետ գալը զանգես ու պայմանավորվես, հը՞…

ԸՆԿԵՐ — Հասկանում եմ… Ինչո՞ւ լույսը չես վառում:

ՄԵԿԸ — Հարցիս չպատասխանեցիր:

ԸՆԿԵՐ — Ասացի, որ… հասկանում եմ քեզ:

ՄԵԿԸ — Դա քիչ է, զանգել էր պետք:

ԸՆԿԵՐ — Ճիշտը որ ասեմ, այդ շիկահերի հետ այնքան էլ մի…

ՄԵԿԸ — (կտրուկ): Բարի գիշեր:

ԸՆԿԵՐ — Իզուր ես զայրանում, սա այն դեպքը չէ:

ՄԵԿԸ — Այսի՞նքն…

ԸՆԿԵՐ — Շիկահերն ինձ հետ չէ:

ՄԵԿԸ — Ավելի վատ: Ուրեմն կեսգիշերին հայտնվելդ ընդհանրապես անիմաստ եմ գտնում… ու զայրացուցիչ:

ԸՆԿԵՐ — Բայց մենք ընկերնե՞ր ենք:

ՄԵԿԸ — (վրա տալով): Հիմա՞ ես հիշել, հա՞, կեսգիշերի՞ն…

ԸՆԿԵՐ — Իհարկե, ոչ: Ես միշտ էլ քեզ լավ ընկեր եմ համարել և…

ՄԵԿԸ — (ընդհատելով): Քեզ ի՞նչ է պետք: Ասա ու գնա:

ԸՆԿԵՐ — Ների՛ր, բայց գնալու ուրիշ տեղ չունեմ: Դու պարտավոր ես լսել ինձ…

ՄԵԿԸ — Այս պահին ոչնչով պարտավորված չեմ զգում քո առաջ:

ԸՆԿԵՐ — Հասկանում եմ… Առանց այն էլ դու ես միշտ օգնել, առանց իմ կամքի ու միջամտության: Հիշո՞ւմ ես, ամեն անգամ, ինչ-որ գործ ինձ համար հաջողացնելուց հետո, թեթև խփում էիր ուսիս ու նետում. «Դե՛, զինվոր, նստիր ձիդ ու թռիր մարտի դաշտ, քեզ սխրանքներ են սպասում…»: Իսկ այսօր ես պետք է քեզ խնդրեմ, որ օգնես ինձ, ե՛ս…

ՄԵԿԸ — (տեղի տալով): Լուրջ բա՞ն է…

ԸՆԿԵՐ — Ավելի լուրջ չի լինում… ես որոշել եմ մեռնել:

ՄԵԿԸ — Ինքնատիպ որոշում է, հատկապես քեզ նման եսասեր անձնավորության համար: Բայց այդ հարցով օգնել չեմ կարող:

ԸՆԿԵՐ — Կարո՛ղ ես:

ՄԵԿԸ — Ուրեմն, անցիր վաղը: Մենք կքննարկենք այդ խնդիրը և լուծում կգտնենք:

ԸՆԿԵՐ — Ինձ ճիշտ չհասկացար…

ՄԵԿԸ — Այսի՞նքն…              

ԸՆԿԵՐ — Ես հիմա եմ ուզում, հենց հիմա՛:

ՄԵԿԸ — Ա-յո՜, անհնար է ինքնատիպությամբ քեզ գերազանցել: Մնում է ենթադրել, որ պատրաստվում ես անել այստե՞ղ, իմ տան մե՞ջ…

ԸՆԿԵՐ — Կռահեցիր:

ՄԵԿԸ — Իսկ ինչպե՞ս ես դա պատկերացնում:

ԸՆԿԵՐ — Ի՞նչը:

ՄԵԿԸ — Դե՜…

ԸՆԿԵՐ — Չգիտեմ:

ՄԵԿԸ — Իսկ դիա՞կդ… Ի՞նչ անեմ դրա հետ, մտածե՞լ  ես այդ մասին:

ԸՆԿԵՐ — Դու ճարպիկ ես, մի բան կմտածես:

ՄԵԿԸ — …

ԸՆԿԵՐ — Դե՛, հանուն մեր ընկերության…

ՄԵԿԸ — Լավ, ասենք թե… Ինքնասպանության ի՞նչ ձև ես ընտրել:

ԸՆԿԵՐ — Բայց ես չասացի, թե ինքնասպան եմ լինելու:

ՄԵԿԸ —   Քիչ առաջ չասացի՞ր, որ մեռնել ես ուզում այստեղ և հիմա՛:

ԸՆԿԵՐ — Մեռնել` այո՛, բայց ո՛չ` ինքնասպան լինել:

ՄԵԿԸ — Այսինքն… (Գլխի ընկնելով): Ոչ… Ո՛չ: Ես չե՛մ անի, ո՛չ…

ԸՆԿԵՐ — Ես եմ խնդրում քեզ, հանուն ընկերության…

ՄԵԿԸ — Հանուն սրբերի էլ չեմ անի:

ԸՆԿԵՐ — Գրո՛ղը տանի, քանի՞սն են քո ձեռքով կյանքից հեռացել… Ու դու չես ուզում օգնել այն մարդուն, ով ի՞նքն է խնդրում:

ՄԵԿԸ — Մի՛ խնդրիր… Արհեստի գործն ուրիշ է: Իսկ հենց այնպես վերցնել ու մա՞րդ սպանել… Ո՛չ: Չե՛մ կարող:

ԸՆԿԵՐ — Խնդրում եմ քեզ:

ՄԵԿԸ — Մի խնդրիր, և վե՛րջ: Ես իմ սկզբունքներն ունեմ, որոնց երբեք չեմ դավաճանել:

ԸՆԿԵՐ — (վհատ): Գիտեմ:

ՄԵԿԸ — Ուրեմն, խնդրելդ էլ անիմաստ է: Եթե որոշել ես կյանքիդ վերջ տալ, ինքդ էլ պիտի լուծես քո խնդիրը, քո ձեռքով, պա՞րզ է:

ԸՆԿԵՐ — Հասկանում եմ…

ՄԵԿԸ — Եվ հետո… ես էլ նույն խնդրի առաջ եմ կանգնած: Պետք է անհապաղ ինքնասպան լինեմ:

ԸՆԿԵՐ — (անակնկալի եկած): Անհապա՞ղ… ինքնասպա՞ն…

ՄԵԿԸ — (ցույց տալով ջահը): Տեսնո՞ւմ ես…

ԸՆԿԵՐ — (օղապարանին նայելով): Խելքդ թռցրե՞լ ես…

ՄԵԿԸ — Սկզբունքի հարց է:

ԸՆԿԵՐ — Բայց ինչո՞ւ ես որոշել կախվել: Այն աշխարհը գնալու հազար միջոց գիտես:

ՄԵԿԸ — Ուրեմն, այդպես է պետք:

ԸՆԿԵՐ — Բայց ինչո՞ւ…

ՄԵԿԸ — Պատկերացնո՞ւմ ես, նրանք ինձ ասացին, որ նույնիսկ կախվելու ժամանակ չեմ ունենա:

ԸՆԿԵՐ — Սպառնացին սպանե՞լ…

ՄԵԿԸ — Քիչ է ասել՝ սպառնացին: Արդեն սպանած կլինեին, եթե թույլ տայի:

ԸՆԿԵՐ — Ուրեմն, փախի՛ր: Ուրիշ քաղաք, ուրիշ երկիր: Վերցրու խնայողություններդ ու հանգիստ ապրիր…

ՄԵԿԸ — Այդպես էլ չհասկացար, որ պատվախնդրությունն ինձ համար շատ ավելին արժե, քան կյանքը: Ինչևէ, բարի գալուստ դժոխք, սիրելի բարեկամ:

ԸՆԿԵՐ — Ա-յո՜, համա թե խրվել ենք…

ՄԵԿԸ — Այդ դո՛ւ ես խրվել, ես իմ պատվի գործն եմ անելու:

ԸՆԿԵՐ — Արի հասկանանք իրար: Դու հաստատ որոշել ես մեռնե՞լ…

ՄԵԿԸ — Անխո՛ս…

ԸՆԿԵՐ — Ես էլ: Ու ոչինչ չի փոխվի, եթե կախվելուց առաջ իմ վերջը տաս:

ՄԵԿԸ — Կարծեմ, այդ հարցն արդեն հանված է օրակարգից:

ԸՆԿԵՐ — (համառ): Այդ դեպքում… արի վիճակ գցենք:

ՄԵԿԸ — (իմիջիայլոց): Ինչի՞ վրա:

ԸՆԿԵՐ — Շահում ես դու` կախվիր, երբ քեֆդ տա: Շահում եմ ես, սպանում ես ինձ ու հետո… ինքդ գիտես:

ՄԵԿԸ — Կյանքում դեռ ոչինչ Աստծուն չեմ գցել…

ԸՆԿԵՐ — Աստծո գործը չէ, այլ սատանայի:

ՄԵԿԸ — (մոլուցքի տրված): Սատանայի հետ սեղան չեմ նստել, բայց կուզենայի:

ԸՆԿԵՐ — Տեսնո՞ւմ ես… առիթը բաց մի՛ թող, որ չփոշմանես…

ՄԵԿԸ — (քիչ երկնչելով): Լավ, այս անգամ թող սատանայի կամքը որոշի…

ԸՆԿԵՐ — Փորձը փորձանք չէ, բեր վիճակ գցենք:

ՄԵԿԸ — Ինչպե՞ս…

ԸՆԿԵՐ — Խաղաթղթերով… ունե՞ս…

ՄԵԿԸ — Հա, բայց ո՞նց…

ԸՆԿԵՐ — Ում ընկնի Ագռավի աղջիկը, նա էլ շահել է…

ՄԵԿԸ — Սատանան քեզ հետ… (Գնում է խաղաթղթերը բերելու): Բայց չեմ ների, եթե դու շահես:

ԸՆԿԵՐ — Գիտես, իմ բախտը երբեք չի բերել խաղատներում:

ՄԵԿԸ — (բերելով խաղաթղթերով): Այնտեղ՝ հա՛, իսկ այստե՞ղ… Ի՞նչ ենք անելու:

ԸՆԿԵՐ — Տուր, ես խառնեմ, դու կգցես:

ՄԵԿԸ — Խառնիր: (Խաղաթղթերը տալիս է ընկերոջը):

ԸՆԿԵՐ — (նյարդային խառնելով): Երազի մեջ էլ այսքան անհեթեթ վիճակ չեմ ապրել:

ՄԵԿԸ — Տուր ինձ, հերիք է, խաղաթղթերը մաշվեցին:   

ԸՆԿԵՐ — Կարծում ես` պա՞հն է… (Վարանելով): Վերցրու տեսնենք` ի՞նչ է լինելու…

ՄԵԿԸ — (խաղաթղթերը վերցնելով): Ի՞նչ պիտի լինի… (Կատակի տալով): Եթե դու շահես,  քեզ սպանելու առիթ կունենամ:

ԸՆԿԵՐ — Տարօրինակ է, չէ՞, երկուսս էլ մահվան շեմին ենք, բայց կատակում ենք:

ՄԵԿԸ — Խիզախությունից չէ, շփոթմունքից է:

ԸՆԿԵՐ — Երևի ճիշտ ես… Ի՞նչ արած, գցի՛ր…

ՄԵԿԸ — Դե՛, զինվոր, նայի՛ր: (Սկսում է խաղաթղթերը գցել: Մինչև վերջին երեք խաղաթուղթը՝ բեմադրիչի կամքն է տեսարանը լուծել): Մնաց երեք խաղաթուղթ: Չե՞ս փոշմանել:

ԸՆԿԵՐ — Ո՛չ:

ՄԵԿԸ — Երկու թուղթն իմն է՝ երկու շանսի հետ, ընդդեմ քո մեկի:

ԸՆԿԵՐ — Տեսնում եմ… գցի՛ր:

ՄԵԿԸ — Ուշադիր նայիր… (Դանդաղ բացում է առաջին խաղաթուղթը): Գրո՛ղը տանի, սա խաղի վերջն է:

ԸՆԿԵՐ — Շատ էլ արդար է, հավասարվեցինք: Մեկ շանս քեզ, մեկն՝ ինձ:

ՄԵԿԸ — Վերցրու քո թուղթն ու նայիր: (Երկրորդ խաղաթուղթը տալիս է ընկերոջը):

            ԸՆԿԵՐ — (դանդաղ նայում է, անշարժ է մի պահ): Ես քեզ չասացի՞…

ՄԵԿԸ — Տանո՞ւլ տվիր… Ոչինչ, մի տխրիր, սատանան չօգնեց, Աստված քեզ  կօգնի: (Բացում է իր խաղաթուղթը: Շանթահարված): Ինչպե՞ս… տուր այստեղ… (Փորձում է  ընկերոջ ձեռքից փախցնել խաղաթուղթը, նա հասցնում է խույս տալ):

ԸՆԿԵՐ — (ինչ—որ բան կռահելով): Ի՞նչ է քո մոտ, ցույց տուր…

ՄԵԿԸ — Քո մոտ էլ, կարծես թե, ա՛յն թուղթը չէ:

ԸՆԿԵՐ — (շփոթված, բայց և գոհ): Ուզում ես ասել, թե քո ձեռքինն է՞լ Ագռավի աղջիկը չէ…   

ՄԵԿԸ — (խաղաթուղթը դնելով ընկերոջ առաջ): Ինչպես տեսնում ես, չէ՛:

ԸՆԿԵՐ — Հապա ո՞ւր է…

ԱՂՋԻԿ — (մթության մեջ, բազմոցին նստած): Տղաներ, կարծեմ ինձ եք փնտրում:

            Մեկն ու ընկերը շփոթահար վեր են թռչում: Մեկի ձեռքին կրկին ատրճանակն է:

ՄԵԿԸ — Ո՞վ է, մոտ արի…

ԱՂՋԻԿ — Իրար մի՛ խառնվեք, ես լսեցի, թե ինչ եք ուզում:

ՄԵԿԸ — Իսկ դու ո՞վ ես…

ԱՂՋԻԿ — Ագռավի աղջիկը…

ՄԵԿԸ — (Ընկերոջը): Քեզ չհարցրի՞՝ մենակ ես եկել…

ԸՆԿԵՐ — Երդվում եմ, մենակ…

ՄԵԿԸ — (Աղջկան): Ուրեմն ի՞նչ, քաղցրիկս, քեզ ուղարկե՞լ են:

ԱՂՋԻԿ — Ո՜չ: Ինքս եմ եկել:

ՄԵԿԸ — (շինծու հիացմունքով): Խիզա՜խ աղջիկ ես: Առաջ արի, տեսնեմ` կյանքս ո՞ւմ պիտի տամ:

ԱՂՋԻԿ — Գործարք կնքեցիք սատանայի հետ՝ նրան էլ կտաք: Իսկ ինձ ուզեցիք, որ ձեզնից մեկի բաժինը դառնամ:

ՄԵԿԸ — Չէ՜, դու ստում ես, այդպես չի՛ լինում:

ԱՂՋԻԿ — Իսկ քեզ ո՞վ ասաց…

ԸՆԿԵՐ — Լսիր, սիրո՛ւնս, քեզնով զբաղվելու ժամանակ չունենք: Գնա, ոնց եկար, ու մեզ հանգիստ թող:

ՄԵԿԸ — (կանխելով): Այդպես չի՛ լինի, նա ինձ կմատնի…

ԸՆԿԵՐ — Բա ի՞նչ անենք… (Կանխազգալով): Միայն չասես, որ նրան կսպանես:

ՄԵԿԸ — Ուրիշ ելք չկա, կամ մե՛նք, կամ նա՛:

ԱՂՋԻԿ — Երե՜քս էլ… Ի՞նչ եք ջուր ծեծում: Որոշել եք ինքնասպա՞ն լինել: Ինչո՞ւ չեք լինում:

ԸՆԿԵՐ — (կարծես արդարանալով): Մենք վիճակ գցեցինք…

ԱՂՋԻԿ — Ճշտեցի՞ք, թե ով կմեռնի:

ԸՆԿԵՐ — Ճիշտն ասած՝ ոչ… այն չկար:

ԱՂՋԻԿ — Այն ձեր առաջ է` Ագռավի աղջիկը: Դե ի՞նչ, գուցե փորձե՞ք… ով սիրտը կշահի:

ԸՆԿԵՐ — Ինչի՞ համար:

ԱՂՋԻԿ — Ում հասա, նա էլ վիճակը կտանի:

ԸՆԿԵՐ — Ինչպե՞ս ճշտենք, թե ում հասար:

ԱՂՋԻԿ — Ում հետ պառկեցի՜…

ՄԵԿԸ — Չէ, սա երազ է: Կամ էլ արդեն դժոխք ենք ընկել:

ԱՂՋԻԿ — Դժոխքում ձեր տեղն ապահով ունեք: Հիմա մտածեք վիճակի՛ մասին:

ՄԵԿԸ — Լսիր, քաղցրի՛կս, կարծեմ, ճշտելու բան չկա: Դու պիտի ասես, թե ո՞ւմ ես ընկել:

ԸՆԿԵՐ — (Մեկին): Թե՞ պիտի ընտրի…

ՄԵԿԸ — Ոչ մի ընտրություն: Վիճակ գցեցինք, որ իմանայինք, թե նա ում կընկնի, ոչ թե՝ ում կընտրի:

ԱՂՋԻԿ — Ճարպիկն ես ու շատ խելոք: Թե անկողնում էլ քեզ լավ ես պահում, ուրեմն, ասպետ ես, իսկական հերոս:

ՄԵԿԸ — Ես մահապարտ եմ, ընդամենն այդքան…

ԱՂՋԻԿ — Չեմ հասկանում, չես ուզում ինձ հետ անկողի՞ն կիսել:

ՄԵԿԸ — Դժոխքում՝ այո, բայց այստեղ ուրիշ խնդիրներ ունեմ: Ասա, վերջապես, ո՞ւմ ընկար:

ԱՂՋԻԿ — Արդեն ասել եմ՝ ում հետ պառկեցի:

ՄԵԿԸ — Ես որ չեմ պառկի սատանայի հետ:

ԱՂՋԻԿ — Ընկերդ կպառկի…

ԸՆԿԵՐ — (միամիտ անկեղծությամբ): Ես էլ չեմ կարող… Թե չէ՝ էլ ինչո՞ւ մահս կուզեի:

ՄԵԿԸ — (Ընկերոջը): Դու լո՞ւրջ ես ասում:

ԸՆԿԵՐ — (անթաքույց անկեղծ): Միանգամայն լուրջ: Ցոփ կյանքի պատիժ՝ տրված ինձ վերից:

ՄԵԿԸ — (Աղջկան): Բան չհասկացա, ի՞նչ է ստացվում: Նա չի կարող, ես էլ չեմ ուզում…

ԱՂՋԻԿ — Ինքդ որոշիր: Թե կախվել կուզես, ուզես թե չուզես, գիրկս պիտի գաս:

ՄԵԿԸ — Իսկ եթե չգա՞մ:

ԱՂՋԻԿ — Կախվել չես հասցնի:

ՄԵԿԸ — Իսկ ի՞նչ կլինի:

ԱՂՋԻԿ — Մնացել է քեզ վայրկյանների կյանք: Դե, շու՛տ, ի՛նձ արի…

ՄԵԿԸ — Քեզ հետ չե՛մ պառկի…

ԱՂՋԻԿ — Ստվերի՛դ նայիր…

          Մեկը շրջվում է: Վարագույրի վրա իր ստվերն է: Պատուհանի ապակին կոտրվում է: Մեկն ընկնում է դիպուկահարի գնդակից:

          ԸՆԿԵՐ — (իրեն կորցրած): Իսկ ինձ մահ չկա՞…

ԱՂՋԻԿ — Որքան էլ ուզես, այսօր չես մեռնի: Ու վաղը` նույնպես: Ու դեռ շա՜տ կապրես: Գիտե՞ս` ինչու: Որ ինձ միշտ օգնես հպարտ հոգիներ դժոխք տանելու: Կարծում ես` ինչո՞ւ միշտ քեզ հետ եմ ես…

ԸՆԿԵՐ — Միշտ ինձ հե՞տ ես դու…

ԱՂՋԻԿ — Հապա լավ լսիր… Ձայնս չե՞ս հիշում…

ԸՆԿԵՐ — Կարծես թե… կարծես… գլխի եմ ընկնում: Շիկահեր աղջի՞կ…

ԱՂՋԻԿ — Ագռավի՛ աղջիկ…. Ագռավի՛ աղջիկ…