ՏԻԳՐԱՆ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

Արմեն Խանդիկյանի միտքը, թե Շեքսպիր խաղալ կարեցողը ամեն դեր էլ կկարենա կերպարանավորել, թևավոր խոսքի կարգավիճակ ունի, որին կավելացնեինք՝ բեմից մարդավայել հայհոյել իմացողը որևիցե կերպարային որակում հակագեղարվեստական չի լինի: Մոտավորապես կլինի, այնպիսին, ինչպիսին որ է Հր. Ղափլանյանի անվան դրամատիկական թատրոնի դերասան Բաբկեն Չոբանյանը, ով և խորագրի անկյունադարձերում հայտնված առաջին քննարկուն է: Տիգրան ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ — Հայտնի է, որ կինոյում և թատրոնում դերակատարումները արտահայտչական տարբերություններ են ենթադրել տալիս: Եթե այնպես ստացվի, որ նույն կերպարը և՛ թատրոնում, և՛ կինոյում խաղալու առիթ ստեղծվի, ինչպե՞ս կվարվես: Կաշխատես կերպարային տարբերակվա՞ծ...

                             Վերջերս մի գիտահետազոտական առիթով նկատել էինք, որ փաստագրական ու վավերագրային թատրոնների բովանդակությունն առավել հետաքրքրական է լինում, երբ կենսական նյութը հանրահռչակ անձանց է առնչվում:  Ահավասիկ, օրեր առաջ Կարինե Խոդիկյանի ‹‹Ես եմ, քո Շահանեն›› պիեսի որոշ մոտիվների հիման վրա Կարո Բալյանի բեմադրած ‹‹ШАГАНЭ. Тайна Поэта›› մոնոներկայացումը: Խոսքը հանճարեղությունից զատ նաև կնասիրությամբ հռչակված մեծն Եսենինի, թերևս, ամենագողտրիկ սիրային պատմության մասին է: Այլապես, ի պատիվ նորածանոթ թույլ սեռի ներկայացուցչի, նրա անունը տողերում պարունակող առնվազն...

  Գրեթե մեկ տարի առաջ հայրենի թատերագրության ընթացիկ խմորումներում խորամուխ լինելիս՝ փաստել էինք, որ արտաքո կարգի ձևաոճային հարցերից բովանդակային խնդիրներն են, թերևս, առավել զգայելի: Անշուշտ, անցած ժամանակը անմխիթար դրության վերաբերյալ հետևություններ անելու և համապատասխան միջոցներ ձեռնարկելու համար ամենևին էլ սակավներից չէր: Արի ու տես, որ ‹‹Արական կերպարասով›› հոդվածում արձանագրված թատերագրական տիրույթի ստեղծագործական մարտահրավերներից ներբովանդակային խոտանը դույզն ինչ չի շտկվել: Ավելի՛ն, համընդհանուր գեղարվեստական ընդգրկում ստանալու հավակնություններով է ‹‹հարստացել››: Մանրամասնենք: Եթե նախորդ քննախոսականում նկատել էինք, որ ներկայիս տեղական թատերագության կերպարներն ինչ-ինչ պատճառներով երիտասարդ ռեժիսորների ուշադրությունից...

Վասիլի ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ   ՀԵՏԱՔՐՔՐԱՍԵՐԻ ՀԱՐՑԱՇԱՐ   Չի՞ հակասում արդյոք «ազգային էպոս» բնութագրումը թատերական ներկայացմանը, չէ՞ որ դրամատիկականն ու էպիկականը հակադրված են: Սամսոն Մովսեսյանի գրական վարկածը կանխորոշում է բեմադրական և դերասանական վճիռները: Այո, սա առաջին հերթին էպոս է, պատմություն իր պատմիչներով, գործողությունների խոսքային նկարագրություններով և ժամանակային թռիչքներով: Բեմում դա վերածվում է հանդիսատեսին ուղղված դիրքերի, պայմանական վճիռների, դերասանի խոսքի՝ ավելի շուտ հայտարարող, քան զգացմունքներ արտահայտող ինտոնացիաների: Սրա շնորհիվ է, որ դերակատարը (օր.՝ Մսրա Մելիքին մարմնավորող Դավիթ Գասպարյանը) կարող է իր հերոսի խոսքից անմիջապես հետո, գրեթե...

Հայրենի թատերատեսությանը ստորաբար չենք ապակողմնորոշի, եթե պնդենք՝ դրամատուրգիայի բեմադրառեժիսորական մերժվածության նրբությունները ձևի տիրույթից անդին են գտնվում: Այո՛, մերթատերագրության մասնագիտական անհանգստությունները հիմնականում բովանդակային բնույթի են: Խնդիրներ, որոնցից մեկն էլ՝ կերպարների բեմական հմայքից ու գրավչությունից զուրկ լինելու մահահոլով ահազանգն է: Նետված մեղադրանքն, իհարկե, մեկ բարոյահոգեբանական ինքնամխիթարանքով հերքվողներից չէ, բայց և փորձիմացական մղումով տեղին է: Այսօր ականատեսն ենք դառնում այն իրողության, որ ներկայիս պիեսների այսպես ասած հայեցի կերպարները հատկապես երիտասարդ ռեժիսորների ուշադրությանը չեն արժանանում: Անշուշտ, եթե ապրիլյան քառօրյայի մասնակիցների տարիքային շեմը դեռևս աչքներիս առաջ չլիներ, անմիջապես...

Հայտնի է, որ հայրենի բեմադրիչների և դրամատուրգների համագործակցության չկայացման հերթապահ պատճառաբանությունը պիեսների՝ այնքան էլ բեմական, չլինելն է: Թեև, իրականում, որևէ թատերական գրվածքի բեմական լինել կամ չլինելու մասին մասնագիտական խոսակցությունն առնվազն անշնորհակալ գործ է: Մի պարզ պատճառով: Հարցի ֆունկցիոնալ հասցեատերերը բեմադրիչ-ռեժիսորի երևակայությունն ու ճաշակն են: Այլ խնդիր է՝ այդ բեմադրառեժիսորական տեսիլքի և դրա թատերական վերարտադրության զգայական ներուժը համամարդկային ընդգրկում կունենա՞, թե՞ ոչ: Չէ՞ որ հայտնի են դեպքեր, երբ կուռ դրամատուրգիան բեմական տապալաման է ենթարկվել: Կա նաև հակառակը. առանձնապես գեղարվեստաէսթետիկական տվյալներ չունեցող պիեսի բեմադրումը, դերասանական...