ԿՂԶԻՆ / Դավիթ ԽԱՉԻՅԱՆ
Կյանք, կռիվ, սեր, օվկիանոսի խորքում թաքնված կղզի, հայր և որդի, լույս և մահ… Այս բառերն իրար կողքի դնելով, թերևս, կարելի է ամեն ինչ ասել:
Անուններ չկան: Կան բառեր և կա երաժշտություն: Միգուցե բառեր էլ պետք չեն, քանի որ դեռ չեն ստեղծվել որդեկորույս հոր տառապանքը նկարագրող բառերը: Երևի լավ է, որ չկան այդ բառերը: Եթե ամեն ինչ հնարավոր լիներ բառերով ասել, աշխարհը մի մեծ բան կկորցներ:
Դավիթ ԽԱՉԻՅԱՆ
16.07. 2020
ԿՂԶԻՆ
Անհնարին դրամա՝ մեկ արարով
Գործող անձինք
ԶԻՆՎՈՐ
ԲՈՒԺՔՈՒՅՐ
ՎԻՐԱԲՈՒՅԺ
ԶԻՆՎՈՐԻ ՀԱՅՐԸ
Բեմի վրա հիվանդանոցի վիրահատարանն է: Սեղանին պառկած է կոմայի մեջ գտնվող վիրավոր զինվորը: Նրա վրա կքված են վիրաբույժն ու երիտասարդ բուժքույրը: Աջ կողմի վրա սպիտակ միջնորմ է, որից այն կողմ, ալեհեր գլուխը ձեռքերի մեջ առած, նստած է զինվորի սգավոր հայրը: Հերոսները չեն խոսում: Նրանց ձայները լսվում են բարձրախոսով: Լսվում է զինվորի սրտի խլացած ու դանդաղ բաբախյունը՝ խառնված գրեթե անլսելի միապաղաղ դասական երաժշտությանը, որն ավելի շուտ սիմֆոնիկ նվագախմբի նախակոնցերտային աղմուկն է հիշեցնում:
ԶԻՆՎՈՐ — Մի՛ կտրեք, խնդրում եմ… Ես սիրում եմ իմ ոտքերը: Երբ փոքրիկ տղա էի, սիրում էի բռնոցի խաղալ: Մի անգամ մի աղջիկ ասաց, որ ես շատ ուժեղ ոտքեր ունեմ… Հետո կրակում էին, ու ռումբեր էին պայթում, երբ ես վազելով փախա: Ես սիրում եմ իմ ոտքերը: Մի՛ կտրեք…
ԲՈՒԺՔՈՒՅՐ — Իմ մատներով ես շոյում եմ քո մազերը, որ ցավից քրտնել են: Ձեռքերովս զգում եմ քո ցավը, որ մազերիցդ անցնում է իմ մատներին: Թող պակասի քո ցավը… Ի՞նչ է քո անունը, զինվոր… Ես քեզ սիրում եմ…
ԶԻՆՎՈՐ — …Երբ փոքրիկ տղա էի, բոլորի պես երազում էի օդաչու դառնալ: Կապույտ երկնքի ու ճերմակ ամպերի միջով սավառնել դեպի օվկիանոսի մեջ թաքնված կղզին, կռվել վիշապի դեմ ու փրկել թագավորի աղջկան… Բայց հիմա այս ի՞նչ երկար խողովակ է, որի միջով սլանում եմ դեպի լույսը: Այս ի՞նչ անսահման ու անստվեր լույս է ծագում խողովակի վերջում: Ի՜նչ թեթև եմ ես, Աստված իմ, և իմ ոտքերը…
ՎԻՐԱԲՈՒՅԺ — Միայն թե սիրտդ շարունակի բաբախել… Միայն թե շարունակի… Ես գիտեմ, որ մեծ ու ուժեղ է քո սիրտը, զինվոր: Ու նա սիրում է կյանքը, ուրեմն կշարունակի բաբախել… Եվ ինչո՞ւ է քո արյունը կապույտ, կամ, գուցե, ես եմ հոգնել ու արդեն չեմ զանազանում կարմիրը կապույտից: Մի՞թե երկինքը հիմա արնագույն է: Ա՜խ, ինչո՞ւ են խառնվել աշխարհի գույները… Միայն թե սիրտդ շարունակի բաբախել… Քո սրտում սեր կա, ես տեսնում եմ, և այդ սերը չի թողնի, որ երկինքը կարմիր դառնա…
ԲՈՒԺՔՈՒՅՐ — …Կուզեի շոյել քո մազերը, ու դու ինձ պատմեիր քո մանկության հեքիաթը հեռու օվկիանոսում թաքնված կղզու մասին, ուր ցորենի ոսկե հատիկներ են աճում: Կուզեի փարվել քո ուժեղ ոտքերին ու սիրել քեզ…
ԶԻՆՎՈՐԻ ՀԱՅՐԸ — Երբեք չեմ ասել, որ սիրում եմ քեզ: Մեր միջև դարձյալ դուռ է ու լռություն: Ամեն ինչում լռություն է: Մի՞թե տիեզերքի բոլոր ձայները խլացել են հիմա, և միայն քո սրտի բաբախյունը պիտի արձագանքի այս երկար միջանցքում, ուր ամեն ինչ սպիտակ է` պատերը, վազվզող մարդկանց հագուստները, իմ մազերը: Եվ նույնիսկ լռությունն ու քո սրտի զարկերը սպիտակ են: Անցյալը, ներկան ու ապագան ևս անորոշ սպիտակով են շպարված: Եվ իմ մտքերն էլ սպասումից սպիտակել են, և քո մոր աչքերը…
ԲՈՒԺՔՈՒՅՐ — …Իսկ հիմա քո ցավը մազերիցդ անցնում է իմ մատներին, ձեռքերովս հոսում կոկորդս ու թափվում ցած` դեպի սրունքներս: Ես գոնե մի քիչ կմեղմեմ քո ցավը, բայց ո՞վ կփարատի իմը: Ի՞նչը կսփոփի իմ սրունքների կարոտը քո ձեռքերի հանդեպ…
ՎԻՐԱԲՈՒՅԺ — …Միայն թե սիրտդ շարունակի բաբախել… Միայն թե շարունակի… Թե չէ երկնքի մի կտորն ինձ համար առհավետ քո արյան գույնի կմնա, որով իմ ձեռքերն են թրջվում… Միայն թե սիրտդ շարունակի բաբախել… Լսու՞մ ես, զինվոր, շարունակի՛ր կռվել: Դեռ խաղաղության ժամը չէ…
ԶԻՆՎՈՐ — …Այս ի՜նչ լույս է: Անստվեր ու անսահման: Երբ փոքրիկ տղա էի, մի անգամ տեսել եմ այս լույսը` անսկիզբ ու անվերջ լույսը: Ու հիմա սա իմն է: Ի՜նչ երջանիկ եմ… Անհոգ ու ազատ… Հիմա կվազեմ այս ծաղկազարդ դաշտով դեպի լույսը: Ի՜նչ լավ է այստեղ, Աստված իմ: Եվ ինչո՞ւ շուտ չէի գալիս այստեղ…
ԶԻՆՎՈՐԻ ՀԱՅՐԸ — Այս դռնից այն կողմ դու ես: Ինձ այդքան մոտ ու այնքա՜ն հեռու: Ինչո՞ւ երբեք չասացի, որ սիրում եմ քեզ, ինչո՞ւ… Ինչպե՞ս մեղմեմ քո ոտքերի ցավը: Քո ցավից իմ ոտքերն են ծալվում: Այս երկար սպիտակ միջանցքում ամեն ինչ սպիտակ է, անգամ՝ հայացքներն ու լռությունը…
ՎԻՐԱԲՈՒՅԺ — Միայն թե սիրտդ շարունակի բաբախել…
ԲՈՒԺՔՈՒՅՐ — Ես քեզ սիրում եմ: Քո քրտնած մազերն ու փակ կոպերը: Ինչքա՜ն կուզեի, որ դու ինձ տանեիր այն հեռավոր կղզին, ուր քո ցանած ցորենն է հասնում: Ու ես իմ մատներով կշոյեի ցորենի արտի պես քամուց ծփացող մազերդ, որոնցից հիմա ցավով լի քրտինքի կաթիլներն են հոսում իմ մատներին: Ու այդ կաթիլների հետ քո ցավն է մտնում իմ մեջ: Բայց չէ՞ որ քո կղզին հիմա սպասումից ջուր է կտրել… Ես այնքա՜ն եմ սպասել ինձ ու քեզ սպասող կղզուն, ուր կշոյեի քո մազերը…
ՎԻՐԱԲՈՒՅԺ — Միայն թե սիրտդ շարունակի բաբախել… Միայն թե շարունակի…
ԶԻՆՎՈՐԻ ՀԱՅՐԸ – Ինչո՞ւ երբեք չասացի, որ սիրում եմ քեզ…
ԲՈՒԺՔՈՒՅՐ — Ես քեզ սիրում եմ…
ՎԻՐԱԲՈՒՅԺ — …Միայն թե բաբախի…
ԶԻՆՎՈՐ — Այս ծաղիկները, առվակների քչքչոցը, տերևների սոսափյունը… Այս ի՞նչ կղզի է լույսի մեջ կորած: Այս ի՞նչ լուսավոր լռություն է: Երբ փոքրիկ տղա էի, մի անգամ լսել եմ: Ինչպես սիմֆոնիկ նվագախմբի նախակոնցերտային աղմուկը… Ես այնքան եմ կարոտել այս լույսը, որ ծագում է ուղիղ աչքերիս մեջ: Երևի այդ կարոտից էին միշտ շողում իմ աչքերը… Երևի Լույսը… Երևի…
Բեմի լույսն աստիճանաբար մարում է, իսկ զուգահեռ կուլիսներում մի այլ լույս է վառվում՝ ուղղված վիրահատասեղանին պառկած զինվորին: Մյուսները հայտնվում են ստվերում: Զինվորի սրտի բաբախյունն այստիճանաբար դանդաղում և մարում է: Երաժշտությունը փոխվում է հոգեպարար մեղեդու: