«Թատերական կոլեկտիվը ղեկավարին հարգում և վստահում է միայն այն դեպքում, երբ գիտակցում է, որ այդ ղեկավարը լավ ստեղծագործող է» / Վահե Շահվերդյան

Tatron-drama.am-ի հարցազրույցը բեմադրիչ, ՀՀ ժողովրդական արտիստ, Վանաձորի Հովհաննես Աբելյանի անվան թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Վահե Շահվերդյանի հետ:

 

«ԹԱՏՐՈՆՆ ԱՌԱՆՑ ԼԻԴԵՐԻ ՉԻ ԿԱՐՈՂ ԼԻՆԵԼ»

 

Պարո՛ն Շահվերդյան, թատրոնում գեղարվեստական ղեկավարի լինել-չլինելու հարցը բավական երկար չարչրկվեց, մերժվեց, վերահաստատվեց: Ի վերջո, ի՞նչ կար այս պատմության ենթատեքստում:

— Հարցը հետևյալն էր. այն ժամանակվա մշակույթի նախարարը՝ Հասմիկ Պողոսյանը, անպայման ցանկանում էր, որ ես չլինեմ Սունդուկյանի անվան թատրոնում (այսինքն՝ զոհը մեկն էր՝ ես): Նրան հրահրողի անունը չտամ. մարդն արդեն այս աշխարհում չէ: Ինձ հեռացնելու այլ տարբերակ չկար, քան թատրոնի գեղարվեստական ղեկավարի հաստիքը վերացնելն առհասարակ, որովհետև Վահե Շահվերդյանի բեմադրած մի ներկայացումը մյուսից լավն էր ստացվում: Եվ այն ժամանակ, երբ ես նշանակվեցի Գ. Սունդուկյանի անվան թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար, թատրոնը լուծարված էր, ես այդ հրաշալի թատրոնում ամեն բան զրոյից սկսեցի: Թատրոնը կայացավ այդպես: Բայց հետո որոշեցին, որ գեղարվեստական ղեկավար չպետք է լինի: Իսկ թատրոնն առանց լիդերի չի կարող գործել:

Եթե այդ լիդերը կոչվում է ոչ թե գեղարվեստական ղեկավար, այլ գլխավոր ռեժիսոր, տնօրեն, դերասանախմբի վարիչ կամ նման մի այլ բան, դրանից ի՞նչ է փոխվում թատրոնում:

— Անունն էական չէ: Նախկինում թատրոնի ղեկավարը կոչվում էր գլխավոր ռեժիսոր, հետո, չգիտես ինչու, կոչվեց գեղարվեստական ղեկավար: Թե ինչպես կկոչվի՝ գլխավոր ռեժիսոր, գեղարվեստական ղեկավար, տնօրեն (վերջինս անպայման պիտի գեղարվեստական աշխարհի մարդ լինի), միևնույնն է. թատրոնը չի կարող լիդեր չունենալ: Սա վերաբերում է ցանկացած թատրոնի, ցանկացած երկրում: Ե՛վ ժամանակակից կյանքը, և՛ պատմությունը դա են ապացուցում: Թատրոնի լիդերն անպայման պետք է լինի ստեղծող: Եթե նա միայն ուսուցանող է, դա բավարար չէ:

Միայն ուսուցանելը պարզ մանկավարժական գործառույթ է, որը թեև բարդ է ու կարևոր, բայց ստեղծագործություն չէ որպես այդպիսին: Այնպես չէ՞:

— Այո՛, այդպես է: Երբ թատրոնի լիդերը բեմադրություն է անում, նա ստեղծում է, ստեղծագործում է: Եվ պիտի լավ ստեղծագործի, որպսզի ամբողջ դերասանախումբը հավատա նրան: Յուրաքանչյուր թատրոնում աղետը, մեծ հաշվով, սկսվում է այն ժամանակ, երբ դերասաններն սկսում են չհավատալ իրենց լիդերին: Ես չեմ կարող ասել, թե իմ ղեկավարած դերասանախմբերում բոլորն ինձ սիրել են: Այդպես չէ, եղել են նաև չսիրողներ, բայց բոլորն ընդունել են իմ մոտեցումը և ցանկացել են աշխատել ինձ հետ, ստեղծագործել ինձ հետ: Ա՛յ, երբ այդ հավատը դադարում է գոյություն ունենալ, սկսվում է թատրոնի կործանումը: Փա՛ռք Աստծո, իմ ստեղծագործական կենսագրության մեջ այդպիսի բան դեռ չի եղել:

 

«Միշտ եղել եմ թատրոնի մարդ, և օրվա 24 ժամն ինձ չի բավարարել»

Դուք Հայաստանի մայր թատրոնից գնացիք Վանաձորի Հովհաննես Աբելյանի անվան դրամատիկական թատրոն՝ մարզային թատրոն: Ստեղծագործող Վահե Շահվերդյանի մոտեցումներում ինչ-որ բան փոխվե՞ց այս պարագայում:

— Ես Վանաձորի թատրոնից էի եկել մայր թատրոն: Վերադառնալով՝ աշխատեցի և աշխատում եմ այնպես, ինչպես աշխատել էի նախկինում: Ես միշտ եղել եմ թատրոնի մարդ, և օրվա 24 ժամն ինձ չի բավարարել: Իմ ընտանիքը միշտ տուժել է դրանից: Փա՛ռք Աստծո, այնպիսի կին ունեմ, որն ընտանիքի բեռը գրեթե միայնակ է տարել իր ուսերին: Հատկապես հիմա եմ դա ավելի զգում ու գնահատում: Կապ չունի՝ որտեղ եմ աշխատել՝ Երևանում, թե Վանաձորում, միշտ էլ նույն ծանրաբեռնվածությունն եմ ունեցել: Թատրոնը շատ բարդ օրգանիզմ է, և որպեսզի կարողանաս այդ օրգանիզմում ոչ թե ղեկավար լինել, այլ ստեղծող, մեծ ջանք պիտի ներդնես: Թատերական կոլեկտիվը ղեկավարին հարգում և վստահում է միայն այն դեպքում, երբ գիտակցում է, որ այդ ղեկավարը լավ ստեղծագործող է: Իսկ եթե հանկարծ նկատում են ինչ-որ կիսատ-պռատություն, միջակ ինչ-որ որակներ այդ ղեկավարի մեջ, նա այլևս կորած է: Սկսվում են բամբասանքը, չարախոսությունները և թատրոնի կործանումը: Ասեմ, որ չարախոսություններն ու բամբասանքը միշտ կան թատրոնում, բայց դրանք կործանարար չեն, եթե գտնվում են կառավարելի մակարդակներում: Երբ չափը խախտվում է, երբ երևույթն արդեն չափից դուրս է՝ հետևանքները կործանարար են լինում: Դերասանը, արվեստագետը, եթե իրոք կատարյալ, նորմալ մեկն է, միշտ ցանկանում է ստեղծել, և ստեղծել լավ մարդու հետ, լավ ստեղծագործողի հետ, ոչ թե՝ միջակի, անտաղանդի:

 

«Երբ լսեցի, որ մարդիկ լուրջ ներկայացում են ուզում տեսնել, իրոք շատ ուրախացա, ոգևորվեցի և ինձ հպարտ զգացի»

— Հ. Աբելյանի անվան թատրոնի «Խնայեք տղամարդկանց» կատակերգական ներկայացումով հյուրախաղերի էին մեկնել ԱՄՆ: Խոստովանել եք, որ Ձեզ շատ է ուրախացրել հանդիսատեսի ցանկությունը՝ հաջորդիվ տանել լուրջ ներկայացում: Շոուի, անեկդոտային սցենարների լայնատարած պահանջարկի իրավիճակում իսկապես անսպասելի է նման ցանկությունը: Սա ի՞նչ է նշանակում. հայ հանդիսատեսը որա՞կ է փոխում:

— Ես ոչ միայն ուրախացել եմ, այլև շատ զարմացել: Այդ առաջարկությունն այնքա՛ն անսպասելի էր ինձ համար: Մենք հենց նրանց պատվերով էինք այդ ներկայացումը տարել Ամերիկա: Նրանք եղել են այստեղ, նայել ներկայացումը, հավանել և հրավիրել հյուրախաղերի: Եթե իմանայինք, որ լուրջ ներկայացում են ուզում տեսնել, այդպիսին կտանեինք: Թեև մեր խաղացած այդ զվարճալի կատակերգությունը նույնպես բեմադրված է արվեստի չափանիշներով և շատ հետաքրքիր է: Նայում ես ու հանգստանում, լիցքաթափվում, չես տեսնում ոչ մի գռեհիկ, անհարկի, անճաշակ բան բեմում, մի բան, որ հիմա հաճախ է պատահում, ցավոք: Նախ սկզբում ինձ մոտեցան նախկին վանաձորցիներ, որոնք տարիներ առաջ էին մեկնել ու հաստատվել Ամերիկայում: Նրանք ցանկություն հայտնեցին նայելու իմ այն ներկայացումները (՛՛Քաոս՛՛, ՛՛Ռիչարդ Երկրորդ՛՛, ՛՛Երեք քույր՛՛), որոնք բեմադրել էի տասնամյակներ առաջ, երբ իրենք դեռ բնակվում էին Վանաձորում: Իհարկե, այդ ներկայացումները հիմա թատրոնի խաղացանկում չկան, բայց այդ ցանկությունը շատ ոգևորող էր: Մտածեցի, որ դա նախկին վանաձորցիների նոստալգիկ զգացումներով պայմանավորված ցանկություն է: Բայց երբ անծանոթ հանդիսատեսից լսեցի, թե ցանկանում են լուրջ ներկայացում դիտել, ուրախությունս անսահման էր: Ես տարին երկու անգամ անպայման լինում եմ ԱՄՆ-ում, ունեմ Գրին քարտ, որովհետև այնտեղ են ապրում կինս, աղջիկս: Բայց մշտապես բնակվել այնտեղ չեմ կարող: Բազմաթիվ մարդկանց հետ եմ շփվում այնտեղ, նույնիսկ այստեղից գնացած դերասանների հետ բեմադրություն եմ անում, գիտեմ, թե ինչ ճաշակ ու պահանջարկ է այնտեղ գործում: Եվ երբ այս անգամ լսեցի, որ մարդիկ լուրջ ներկայացում են ուզում տեսնել, իրոք շատ ուրախացա, ոգևորվեցի և ինձ հպարտ զգացի: Հիմա ինձ պարտավորված եմ զգում:

Հուսանք, որ դա լավ ճանապարհի մեկնարկ է:

— Այո՛, այո՛: Ինչ-որ լավ ճանապարհ է բացվել, և փա՛ռք Աստծո:

Նոր բան ասած չեմ լինի, եթե հիշատակեմ սոցիալական այն ծանրագույն վիճակի մասին, որում գտնվում է հայաստանցի արվեստագետը, մասնավորապես՝ դերասանը: Ձեր թատերախմբի անդամներին առաջարկել են մնալ և աշխատել Ամերիկայում, առաջարկը մերժվել է: Ինչո՞ւ ոմանք շատ հեշտ են փախչում հայրենիքից, իսկ ոմանց ոչ մի կերպ այստեղից դուրս չես հանի:

— Թող ամպագոռգոռ չհնչի. կասեմ՝ ինչու: Ինձ հետ միասին Աբելյանի թատրոնում ստեղծագործող երիտասարդ դերասանախումբը դեռ շատ կարևոր է համարում մեր համախմբվածությունը, մեր միասնական ստեղծագործական աշխատանքը: Իրենք գիտեին, որ շատ մեծ ցավ կլիներ ինձ համար, եթե ընդունեին առաջարկն ու մնային Ամերիկայում: Ես միշտ եմ ցավում, երբ որևէ դերասան գնում է արտասահման ու չի վերադառնում: Ավելին ասեմ՝ նրանց հիմնական մասը ոչ թե միայն հայրենիքի  կարոտով է ապրում, այլև այն գիտակցումով, որ եթե մնային այստեղ, իրենց ճակատագիրը բոլորովին այլ կերպ կդասավորվեր: Ես չգիտեմ դրսում ապրող որևէ դերասանի, որը հասել է ինչ-որ գագաթների ստեղծագործական աշխարհում: Իհարկե, նկարահանվում են, խաղում թատերական ներկայացումներում, բայց այդ բոլորը նրանց համար երկրորդական աշխատանք է: Նրանք անպայման ունեն մեկ այլ՝ հիմնական գործ, որով վաստակում են:

Ամերիկայում ցանկություն են հայտնել դիտել Սուրեն Շահվերդյանի «Տրամվայ «Ցանկություն» ներկայացումը: Կայի՞ն մարդիկ, որ եղել են Երևանում և տեսել են այդ ներկայացումը Սունդուկյանի անվան թատրոնում:

— Այո՛, եղել են այստեղ, տեսել են և հրավիրել իրենց մոտ խաղալու այդ ներկայացումը: Այնտեղ Սուրենին շատ լավ ճանաչում են, Ամերիկայում նա աշխատել է, ներկայացումներ է բեմադրել: Հիմա էլ Ռումինիայում նրա արած բեմադրությունները (Ռումինիայում նա աշխատում է, պարբերաբար բեմադրություններ է անում) բազմաթիվ միջազգային փառատոների են մասնակցում ու լավ է ընդունվում:

 

«Այն անմխիթար վիճակը, որում հիմա գտնվում է թատրոնի շենքը,

անհնար է հանդուրժել»

Աբելյանի անվան թատրոնը, ինչպես հայաստանյան ոչ քիչ մշակութային հաստատություններ, ունի հիմնանորոգման, տեխնիկապես վերազինվելու խնդիր: Գիտենք, դա ինչ ծանր խնդիր է և ինչպիսի ճարպկություն ու ճկունություն է պետք այն լուծելու համար: Ի՞նչ հեռանկարների կարելի է սպասել այս դաշտում:

— Դա մի երազանք է, որին և՛ հավատում եմ, և՛ չեմ հավատում: Օրվա ընթացքում լինում են ժամեր, երբ հավատում-ոգեշնչվում եմ, լինում են ժամեր, երբ կորցնում եմ հույսս: Անցյալ տարի մեր տնօրենին՝ Ագնեսա Շահնազարյանին, հաջողվեց վերանորոգել թատրոնի շենքի տանիքը, որը գտնվում էր սարսափելի վիճակում: Անձրևներով առատ Վանաձորում մեծ խնդիր էր անվերջ կաթոցների, ջրհեղեղների մեջ գտնվելը: Փա՛ռք Աստո, այժմ այդ խնդիրը լուծված է: Հարց էր դրվել շենքը վերանորոգելու մասին, նախագծերը պատրաստ էին, ամեն ինչ կարծես հունի մեջ էր ընկել, բայց կանգ առավ գործընթացը: Մենք ամեն օր հետաքրքրվում ենք այդ խնդրով, զանգահարում ենք, գնում՝ ուր որ հարկն է, բայց չենք կարողանում տեսնել այն մարդկանց, որոնք ժամանակին խոստացել էին կատարել վերանորագում: Հիմա հարցը բաց է պարզապես:

Ձեզ խոստումներ տված մարդիկ կատարված հեղափախությունից հետո մնացե՞լ են իրենց պաշտոններին, իրենց ձեռքում ունե՞ն դեռ լծակներ:

— Կարծում եմ, այո՛, նրանց լծակները ոչ միայն պաշտոնով են պայմանավորված, այլև ֆինանսական հնարավորություններով: Մենք հիմա փորձում ենք գտնել այլ ճանապարհներ նույնպես, այդ փորձն արեցինք նաև Միացյալ Նահանգներում եղած ժամանակ: Պիտի լուծենք խնդիրը, այլ կերպ չի կարող լինել: Այն անմխիթար վիճակը, որում հիմա գտնվում է թատրոնի շենքը, անհնար է հանդուրժել:

 

«Հանդիսատեսի վերաբերմունքը թատրոնի նկատմամբ չի փոխվել,

հանդիսատեսի քանակն է քչացել»

Մշակութային կյանքը մայրաքաղաքում էլ առանձնապես չի եռում: Իհարկե, մարդիկ որոշ, կասկածելի ծագման «աստղերի» կարող են գնալ-ծափահարել ու «անշլագներ» ապահովել դահլիճներում, բայց լուրջ նախագծերը երբեմն մնում են ուշադրությունից, հետաքրքրությունից դուրս: Ի՞նչ պատկեր է այս իմաստով մարզային թատրոնում:

— Կոնկրետ խոսեմ Լոռվա մարզի մասին. այնտեղ հիմա նոր ղեկավարություն է աշխատում, նրանց մի մասը մոտ է կանգնած արվեստին, մի մասը՝ ոչ, և սա բնական է: Իսկ ղեկավարության վերաբերմունքը շատ բան է որոշում: Բայց կան նաև օբյեկտիվ պատճառներ, որոնք անդրադառնում են թատրոնի կյանքի վրա: Մեր թատրոնի օրինակով ասեմ. եթե մենք նախկինում խաղում էինք ամիսը 15-20 ներկայացում, այժմ այդ հնարավորությունը չունենք, խաղում ենք 6-8 ներկայացում: Հանդիսատեսի վերաբերմունքը թատրոնի նկատմամբ չի փոխվել, հանդիսատեսի քանակն է քչացել: Այսօր ինձ համար ամենամեծ ողբերգությունը դա է. քաղաքը դատարկվում է: Եվ ոչ միայն մեր քաղաքը՝ Վանաձորը, այլև ամբողջ Հայաստանն է դատարկվում: Հանդիսատեսը շարունակում է գալ թատրոն, մեր ներկայացումներին «անշլագ» է լինում, կան նախկին ոգևորությունն ու սերը մեր հանդեպ, բայց ներկայացումների քանակը պակասեցրել ենք՝ ելնելով հանդիսատեսի քանակից:

Եվ, այսուհանդերձ, գոյություն ունի «Թատերական Լոռի» կայացած փառատոնը: Ինչպե՞ս կբացատրեք նշանակալի այս իրողությունը:

— Դա նախ և առաջ բացատրվում է թատերական այդ փառատոնի կազմակերպիչների անձնական գործունեությամբ, շահագրգռությամբ: Մասնավորապես, փառատոնի տնօրեն Հրաչյա Պապինյանն ամեն ինչ անում է, որ երկու տարին մեկ անպայման անցկացվի «Թատերական Լոռի» փառատոնը: Կա նաև այլ բացատրություն. լոռեցիները թասիբով ժողովուրդ են: Առերևույթ տպավորությունն այնպիսին է, թե լոռեցիները խեղճուկրակ, լուռ, պասիվ մարդիկ են: Բոլորովին այդպես չէ, այդ հատկանիշները երկրորդական-երրորդական են: Նրանք ավելի վառ արտահայտված որակներ ունեն, և այդ որակներից մեկը թասիբով լինելն է: Եթե անգամ պաշտոնական ատյանները հայտարարեն, որ «Թատերական Լոռի» փառատոնն ինչ-ինչ պատճառներով այլևս չի անցկացվելու, լոռեցին թույլ չի տա այդ բանը: Էլ չեմ խոսում Ալավերդու մասին: Ալավերդին շատ թատերասեր քաղաք է: Հավատացեք, որ ալավերդցիները երկու տարի անհամբեր սպասում են փառատոնային օրերին, և փա՛ռք Աստծո, որ կա այդ փառատոնը: Դա ոչ միայն ոգևորում է, այլև պարտավորեցնում է: Ես սրանով եմ բացատրում «Թատերական Լոռի» փառատոնի հաջողությունը:

 

«Ամբողջությամբ ներծծված եմ Թումանյանով»

Թումանյանի 150-ամյակին նվիրված երկու ներկայացում եք պատրաստում՝ «Գիքորը» և «Անուշը»: Տարիներ առաջ Աբելյանի անվան թատրոնում ես նայել եմ մի ներկայացում՝ ըստ Թումանյանի «Գիքորի»: Դասական իմաստով այն Թումանյանի երկը չէր ներկայացնում, այլ արդիական, նորօրյա լուծումներով էր արված: Ձեր «Գիքորն» ինչպիսի՞ն է լինելու:

— Ես ո՛չ ցանկանում եմ նորովի ներկայացնել «Գիքորը», ո՛չ էլ ժամանակակից տարրեր ներմուծել: Ցանկանում եմ բեմադրել այնպես, որ հանդիսատեսին հասցնեմ մի կարևոր ճշմարտություն, այն է՝ Թումանյանի ժամանակի ասելիքը, որ դրված է «Գիքորը» ստեղծագործության մեջ, այսօր նույնպես արդիական է: Արտահայտչամիջոցներն են այլ լինելու՝ իմ գեղագիտության մեջ: Փակագծերը շատ չեմ ուզում բացել հիմա, բայց ասեմ, որ «Բալը թանկ է» նախադասությունը լինելու է ներկայացման բանալիներից մեկը: Կան մտածված տեսարաններ, որոնք կապված են այդ խոսքի հետ: Շատ սիրում եմ Թումանյանին, ամբողջությամբ ներծծված եմ Թումանյանով:

Դե՜, էլ ի՞նչ լոռեցի, եթե Թումանյանով տարված չլինի:

— Այո՛, այդպես է: Եվ հատկապես «Գիքորը» ինձ համար շատ սիրելի գործ է: Այդտեղ ես ուրիշ թատրոն եմ տեսնում: Տա՛ Աստված, որ այն իրականանա:

Իսկ «Անո՞ւշը»:

— «Անուշն» էլ ինձ համար շատ բարդ գործ է: Բայց անպայման ուզում եմ իրականացնել: Դեռ դերակատարների ընտրության խնդիր ունեմ: Իսկ ամենամեծ խնդիրը ֆինանսավորումն է, իհարկե: Ես այսօր «Գիքորը» տեսնում եմ ոչ միայն խեղճուկրակության, պատառոտված զգեստների մեջ: Իմ պատկերացրած ներկայացման համար ֆինանսավորում է հարկավոր: Խոսքը շատ մեծ թվերի մասին չէ, իհարկե: Բայց եթե ստանանք այն, ինչ մենք ակնկալում ու խնդրում ենք, հրաշալի արդյունքի կհասնենք:

 

«Հայ թատրոնը պարտք ունի Դերենիկ Դեմիրճյանի առաջ»

Վաղուց նպատակ ունեք «Վարդանանք» բեմադրել: Շատ ծանր գործ է այդ մեծածավալ երկը բեմ բարձրացնելը: 1962-ին Սունդուկյանի անվան թատրոնում այդ փորձն արել է Գուրգեն Ջանիբելյանը, սակայն ներկայացումը կարճ կյանք է ունեցել: Դրանից առաջ էլ՝ 1940-ականներին, գրեթե տրված է եղել «Վարդանանք» ֆիլմի նկարահանման մեկնարկը՝ Համո Բեկնազարյանի ղեկավարությամբ, սակայն այդպես էլ չի իրականացել: Չե՞ք վախենում այդ ծրագրի ահռելիությունից:

— Ես այդ գործն արդեն սկսել էի Սունդուկյանի անվան թատրոնում, սակայն կասեցվեց իմ՝ այնտեղից հեռանալու պատճառով: Բայց ես չեմ հրաժարվել այդ նպատակից: Դա ինձ շատ հետաքրքրող նյութ է, և հատկապես՝ Վասակ Սյունին:

Այս իմաստով Դուք Դերենիկ Դեմիրճյանի համախոհն եք: Նա այդ կերպարի բազմաշերտության բացահայտումներին հետամուտ է եղել իր ողջ ստեղծագործական կյանքում: Գրել է «Վասակ» դրաման, ապա՝ «Վարդանանքը», և, որ ամենազարմանալին է, բոլորովին վերջերս նրա արխիվից հայտնաբերված «Դատողություններ Ղարաբաղի և Նախիջևանի հարցի շուրջ» անավարտ խոհագրության մեջ 19-20-րդ դարի առնչությամբ ունեցած մտահոգությունների համատեքստում գրառում է կատարել Վասակ Սյունու մասին:

— Այո՛, դա շատ բարդ կերպար է: Ես գիտեմ, որ արդի հայ թատրոնը պարտք ունի Դերենիկ Դեմիրճյանի առաջ: Նրա գլուխգործոց «Քաջ Նազարը» դժվար է բառերով բնութագրել: Ես, օրինակ, սարսափում եմ բեմադրել «Քաջ Նազար»: Շատ կուզենայի, բայց իսկապես վախենում եմ: Ինձ թվում է՝ կգա այդ օրը, որովհետև «Քաջ Նազարն» անընդհատ ուղեղումս պտտվում ու պտտվում է: Պետք է գտնել այն կերպարը և այն ներկայացումը, որն անսպասելի կլինի: Բայց հիմա ինձ զբաղեցնում է «Վարդանանքի» թեման: Շատ կցանականայի, որ այն բեմադրվեր սփյուռքահայության հետ համատեղ: Լավ կլիներ, որ կարողանայինք սփյուռքի տարբեր գաղթօջախներից հրավիրել հայ դերասանների, որպեսզի գային-համախմբվեին «Վարդանանքի» բեմադրության շուրջ, և դա դառնար համայն հայության ստեղծած գործը: Եվ ինչո՞ւ չի կարելի այսօր այդ բեմադրությունն իրականացնել հենց մայր թատրոնում, որի նոր տնօրենը՝ Վարդան Մկրտչյանը, գոհունակությամբ նշեմ, ստեղծում է այն դաշտը, որում հնարավոր է շատ ծրագրեր իրականացնել: Սրա համար պարտադիր չէ այդ թատրոնի գեղարվեստական ղեկավարը լինել: Այնպես որ, ես մտածում եմ «Վարդանանքի» ուղղությամբ: Ներկայացման մասին արված իմ գրառումները, պիեսի տարբերակները ձեռքիս տակ են, դեռ մշակվելու կարիք ունեն, իհարկե: Թղթերը արխիվումս են, ասելիքը՝ հոգումս: Ես նպատակիցս չեմ հրաժարվել:

Բարոյական հաղթանակի և բարոյական պարտության շեշտադրումները Դեմիրճյանի «Վարդանանքի» առանցքն են դարձել: Ի՞նչ առանցքի շուրջ եք մտադիր կառուցել Ձեր «Վարդանանքը», եթե հաջողվի իրականացնել ներկայացումը:

— Ե՛վ երեկ, և՛ այսօր, և՛ վաղը ինձ համար շատ կարևոր է անբասիր բարոյականությունը: Բարոյականությունն էլ ունի շերտեր, ունի իր մութ, ստվերոտ կողմերը, և՝ ճիշտ հակառակը: Անբասիր բարոյականությանը հասնելը, դրա չափանիշներով ապրելը շատ դժվար է: Բարոյական հաղթանակը հենց այնպես չի լինում: Այդ բարոյական հաղթանակն ունի բազմաթիվ շերտեր: Բոլորովին չեմ նսեմացնում Վարդան Մամիկոնյանի կերպարը, նրա հայրենասիրությունը, հայրենանվեր նահատակությունը: Դա շատ մեծ արժեք է: Բայց այն ամենը, ինչ կատարվել է Դեմիրճյանի Վասակ Սյունու կերպարի, էության, հոգու ոլորտներում, դրանց խորքերում, լուրջ ուսումնասիրության նյութ է, և ես համոզված եմ, որ եթե Դեմիրճյանն իր գործը գրեր ոչ այն ռեժիմի պայմաններում, բոլորովին այլ բաներ մեջտեղ կգային, անշուշտ: Այդ ամենի նախադրյալները կան: Նույնիսկ ես մտածում էի և մտածում եմ, որ նույն Վարդան Մամիկոնյանի, Եղիշեի, մյուս հերոսների կերպարները պետք է բացեմ Վասակ Սյունու տեսանկյունից, Վասակ Սյունու միջոցով: Ավելի չբացահայտեմ իմ ռեժիսորական մոտեցումը, բայց այդպիսի ներկայացման մասին եմ ես մտածում, որը պիտի արվի այսօրվա թատրոնի լեզվով և շեքսպիրյան շնչով:

Եթե տեսականորեն կամ գործնականում բացառենք «Վարդանանքի» բեմադրության հնարավորությունը մայր թատրոնում, Աբելյանի անվան թատրոնում այն կարելի՞ է բեմադրել:

— Ինչո՞ւ ոչ, իհարկե կարելի է: Ես մայր թատրոնին նախապատվություն չեմ տալիս նրա համար, որ Վանաձորի թատրոնում այդ բեմադրությունն անելու հնարավորություններ չկան: Շատ լավ էլ կան: Պարզապես կցանկանայի, որ «Վարդանանքը» լիներ հավաքական մի ներկայացում, մեծ լսարանի համար արված ներկայացում՝ համայն հայության ուժերով: Թե չէ կարելի է բեմադրել Վանաձորում և հյուրախաղերով գալ Երևան ու ներկայացնել:

Կա՞ այնպիսի ասելիք, որը մինչ օրս չեք բարձրաձայնել:

— Կա, իհարկե: Բայց եթե մինչև այսօր չեմ ասել, էլի չեմ ասի:

 

Զրույցը վարեց  Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

You may also like...

Թողնել պատասխան

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։