Կլեռ ԼԵԺՅՈՆ / «ԱՐԻԱԴՆԱՆ ԵՎ ԴՈՆ ԺՈՒԱՆԸ ԿԱՄ ԿՈՐԾԱՆՈՒՄ»
Կլեռ ԼԵԺՅՈՆԻ «ԱՐԻԱԴՆԱՆ ԵՎ ԴՈՆ ԺՈՒԱՆԸ ԿԱՄ ԿՈՐԾԱՆՈՒՄ» պիեսը տպագրվել է «Դրամատուրգիա» հանդեսի 2001 թ., թիվ 3-ում
ԿԼԵՌ ԼԵԺՅՈՆ
ԱՐԻԱԴՆԱՆ ԵՎ ԴՈՆ ԺՈՒԱՆԸ
ԿԱՄ
ԿՈՐԾԱՆՈՒՄ
Պիես երեք գործողությամբ
Ամեն ինչ կատարվում է Արիադնայի երևակայության մեջ:
Այդ երևակայությունը արական միթոսաբանության լաբիրինթոսն է, որի գերյալն է Արիադնան՝ ժամանակների գիշերից ի վեր:
Կինը առարկան է այդ պատմությունների, որտեղ նա չի գտնում սեփական ենթակայականության հետքը:
Նրա միակ ցանկությունն է վերծանել արական գրությունները, հետախոււզել դրանք և, անցնելով աշխարհածնունդի աստվածաշնչյան պատմության ասեղի անցքով, ճանաչել ինքն իրեն: Այլ կերպ ասած՝ նորից յուրացնել ոչնչի հուշը: Իրական կյանքի հետ նորից անմիջական, արտաքուստ անտեսանելի կապ հաստատել, որով առաջնորդվելով կկարողանա մի նոր պատմություն սկսել:
Վարագույրը բարձրանալուն պես, Արիադնայի երևակայության մեջ ծայր է առնում աղետը, որը նահապետական պատմությունը հասցնում է ավարտին:
Բեմը՝ խորանարդաձև այդ տարածքը, կանացի երևակայության կենտրոնատեղին կլինի. ոչ այլ ինչ, քան մի գաղտնախուց, անդուռ և անպատուհան մի սև սենյակ:
Առաջին պլանում աթոռ կա և երկար սեղան՝ վրան տետրակներ, թղթեր, մատիտներ, գրիչներ, բառարաններ, համակարգիչ, կանթեղ:
Խորքում մահճակալ կա: Սնարի մոտ գիշերասեղան՝ վրան հեռախոս: Գրադարակ՝ վրան գրքեր, թղթապանակներ և սև տետրակների երկար շարք: Մեծ հայելի կամ եռակտոր հայելի կամ հայելիով զգեստապահարան:
Հատակին՝ փշրված առարկայի բեկորներ:
Արիադնան և Դոն Ժուանը հագնված են սև ու սպիտակ:
ՆԱԽԱԲԱՆ
Արիադնան և Դոն Ժուանը, խավարի միջից դուրս գալով, քայլում են դեպի բեմառաջք, լույսն աստիճանաբար ուժեղանում է:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ի՞նչ կարող է պատահել, երբ տղամարդու ստեղծած Թատրոնը և կնոջ ստեղծած Պոեզիան ակամայից մնում են փակված: Երբ մեկը սպանում է մյուսին:
ԺՈՒԱՆ — Ավաղ…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կամ նրանք երեխա են ծնում:
ԺՈՒԱՆ — Ի՞նչ տեսակի: Պոեզիա՞, թե՞ թատրոն:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մի խառնածին երեխա:
ԺՈՒԱՆ — Ի՞նչ սեռի:
ԱՐԻԱԴՆԱ – Բնականաբար՝ երկու: Մեր սարքած երեխան կարող է լինել միայն խառնածին ու երկսեռ:
ԺՈՒԱՆ — Եթե, ինչպես ինձ է թվում, գործը չհասնի միմյանց սպանելուն:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Բոլոր դեպքերում մի առկախ վիճակ կլինի: Մի աշխարհի ավարտ: Կամ մի նոր աշխարհի ծնունդ: Անշուշտ, երկուսն էլ միաժամանակ կլինեն…
ԺՈՒԱՆ — Ահավոր մի ծրագիր՝ ընդամենը մեկ գիշերվա համար:
Արիադնան և Դոն Ժուանը, ետ-ետ քաշվելով, անհետանում են խավարի մեջ, ասես հակառակ ուղղությամբ պտտվող կինոժապավենի էֆեկտ լինի:
Նախաբանում խաղացված այս հատվածն, անշուշտ, ամբողջությամբ կխաղացվի երկրորդ գործողությունում:
ԱՌԱՋԻՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
Արիադնան նստած է սեղանի մոտ, կողքին դրված լապտերը լուսավորում է դեմքը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (գլուխը բարձրացնելով): Իսկ Դոն Ժուա՞նը… Դոն Ժուանին ի՞նչ կպատահի:
Դոն Ժուանը դուրս է գալիս խավարից, մտնում է լուսավորված շրջանակի մեջ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (ցնցվում է): Դո՞ւք եք:
ԺՈՒԱՆ — Մի՞թե ինձ չճանաչեցիք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Թերևս ոչ… Ընդամենը մի պահ մտածեցի ձեր մասին: Ես զարմացած եմ ձեր փութկոտությամբ:
ԺՈՒԱՆ — Բավական է, որ մի կին անունս տա, ու ես վազեվազ գալիս եմ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Բարով ես եկել:
ԺՈՒԱՆ — Բարի երեկո… Գրո՞ւմ էիք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Իմ կյանքը կախված է լոկ գրության թելից:
ԺՈՒԱՆ — (հետաքրքրված մոտենում է նրան): Սիրո նամա՞կ է:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (ասես շարունակելով խոսել ինքն իր հետ): Երկխոսություն է ինքս ինձ հետ: Անվերջանալի…
ԺՈՒԱՆ — (ասես հաստատելով): Ձեր մտերիմ օրագի՞րն է:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (կտրուկ շարժումով փակում է դիմացը դրված տետրակը, ցույց տալիս նրան և մի հայացքով ու ձեռքի շարժումով ընդգրկում դարակի վրա շարված հար և նման տետրակների շարքը): Ավելի շատ՝ իմ հիշողության անդունդների հետազոտումը:
ԺՈՒԱՆ — Ինչ-որ մեկի՞ն եք փնտրում այնտեղ, թե՞ ինչ-որ բան:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ազատություն:
ԺՈՒԱՆ — Ազատությո՜ւն… Եվ կարծում եք, ազատությունը փակված է այս սենյակո՞ւմ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ազատությունը, որ ես եմ ուզում, ամենաարգելված բանն է կնոջ համար. ինքն իրեն ճանաչելու ազատությունը:
ԺՈՒԱՆ — Դուրս գալ Պատմությունից, ո՜վ մեծ աստվածներ… Որպեսզի ո՞ւր գնաս:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Անդին:
ԺՈՒԱՆ — (անհանգիստ): Ուզում եք մեռնե՞լ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ես երազում եմ միայն ապագայի մասին:
ԺՈՒԱՆ — Իսկ ի՞նչ եք անում ձեր անցյալի հետ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այն դարձնում եմ խորհրդածության նյութ:
ԺՈՒԱՆ — Դա ձեզ մոտեցնում է ինչի՞ն:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Հենց մոտենալուն… Ստեղծելու եռանդ է պետք, որպեսզի կարողանանք քայլ գցել գիշերվա մեջ և լույս ստեղծել, որպեսզի հաջորդ քայլերը լուսավորվեն: Ես այրում եմ իմ անցյալը, որպեսզի կարողանամ իմ ապագային հասնել:
ԺՈՒԱՆ — Իսկ ի՞նչ կպատահի, եթե ընդհատեմ այդ երկխոսությունն ինքներդ ձեզ հետ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կպատահի այն, ինչ հակառակ է ընդհատմանը: (Ջերմությամբ:) Ձեր գալուստն անակնկալ է, բայց բարով եք հայտնվել իմ մենության մեջ:
ԺՈՒԱՆ — (բարեկիրթ): Ես շոյված եմ: Սակայն, եթե հիշողությունս չի դավաճանում, առաջին անգամ ենք հանդիպում: Ինչո՞ւ եք կանչել ինձ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ես մտորում էի բարձրաձայն… Հանկարծ հարց տվեցի, թե ի՞նչ է պատահելու ձեզ:
ԺՈՒԱՆ — Տարօրինակ մտահոգություն…
ԱՐԻԱԴՆԱ — (լուռ, մի քանի քայլ է անում, մտախոհ նայելով հատակին ընկած բեկորներին): Դուք չեք կարող հասկանալ:
ԺՈՒԱՆ — Այնուհանդերձ, ասեք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ձեր ներկայությունն այստեղ՝ քիչ առաջ տեղի ունեցած վթարի հետևանքն է:
ԺՈՒԱՆ — Վթարի՞:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (շարունակ մտախոհ, ասես ինքն իր հետ է խոսում): Ապոկալիպսիս:
ԺՈՒԱՆ — Ապոկալիպսի՜ս: Չափազանց վերամբարձ բառ, եթե դատելու լինենք այստեղ տիրող հարաբերական անկարգությամբ: (Փշրված առարկայի բեկորն է վերցնում, ցրված հայացքով նայում ու գցում հատակին:) Սակայն ո՞վ եք դուք, որ այսպես մտահոգված եք իմ ճակատագրով:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Արիադնան:
ԺՈՒԱՆ — Լաբիրինթոսի թելը մանո՞ղը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (քիչ հանդիսավոր): Մինոսի և Պասիփեի դուստրը, Թեսևսի սիրուհին, Դիոնիսոսի կինը… Եվ բազմաթիվ անանուն կախարդների ազգականուհին… (Հեգնական:) Դա ձեզ զարմացնո՞ւմ է:
ԺՈՒԱՆ — Քիչ է ասել, թե զարմացնում է: Ինձ համար կատարելապես զառանցագին մի բան կարող էր թվալ, որ Արիադնայի ու Դոն Ժուանի ճակատագրերը կարող են հանդիպել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (գրգռիչ): Իսկապես, ասում են, հեթանոս առասպելները չեն կարող հանդիպել քրիստոնեական առասպելներին՝ առանց վտանգելու մտային կարգուկանոնը:
ԺՈՒԱՆ — (անհանգիստ): Մեկս մյուսի համար կարող ենք վտա՞նգ ներկայացնել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Միաժամանակ վտանգ ու փրկություն: Մեր փրկությունը չի կարող տեղի ունենալ առանց մեր ավանդական կերպարի կորստյան, առանց այն պատկերացումի, որն ունենք ինքներս մեր մասին, միմյանց մասին:
ԺՈՒԱՆ — Սակայն… Մեզ փրկենք ինչի՞ց:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ստերի մի ամբողջ կծիկից: Ամբողջովին ուծացած մի քաղաքակրթության մոտալուտ կործանումից: Հայտնության սարսափները կսկսվեն հենց այն պահից, երբ մեծ առասպելները՝ դուք ու ես և մի քանիսը, ծայրահեղ հանգամանքների ճնշման տակ, դուրս գանք նահապետական երևակայության սահմանած խորշերից:
ԺՈՒԱՆ — Մտային խանգարումի նշան… Այո, գուցե: Կամ, պարզապես, մղձավանջ կսկսվի:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այդ խորունկ խառնակությունը ընդհանուր ոչ մի եզր չունի մղձավանջի
հետ: Ընդհակառակը, դա արթնության նշանն է: Ավարտը մի աշխարհի:
ԺՈՒԱՆ — Ավա՜րտը մի աշխարհի: (Մոտենում է նրան, խոսում է հրապուրելով, միաժամանակ հեգնելով:) Չգիտեմ, ինչ եք ուզում ասել, սակայն եթե սա վերջին գիշերն է, ապա կուզեի այն անցկացնել ձեր գրկում: Գրազ կգամ, որ արշալույսին ամեն ինչ իր տեղը կընկնի:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (խուսափելով): Հաստատ չգիտեմ, թե ձեր գրկում կգտնեմ փնտրածս:
ԺՈՒԱՆ — (սրտնեղած): Իսկ ի՞նչ եք փնտրում: Ավետյաց երկի՞ր… Դուք է՞լ…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ո՞ւմ կողմից ավետյալ: Ձեր Աստվածը մեռած է, իսկ իմ աստվածները քնած են մեր հիշողության ընդերքներում:
ԺՈՒԱՆ — Այդ դեպքում ի՞նչն է մեզ խանգարում:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մարդու կայացումը շրջափակված է հին ու նոր աշխարհների մեջ:
ԺՈՒԱՆ — Ո՞վ է շրջափակել, ինչո՞վ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այն ահռելի դժվարությամբ, որը մարդկանց խանգարում է դուրս գալ մանկությունից… Որը խանգարում է սգալ Հայր Աստծո մահը… Նրան շարունակ գերեզման են դնում և նորից հանում: Ինչպես պատերազմի կացինը:
ԺՈՒԱՆ — (փորձում է նրան գրկել): Արիադնա… Միայն չասես, թե երկուսով այստեղ ենք՝ այս սենյակում մենակ, որպեսզի Աստծուց խոսենք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (խուսափելով գրկախառնումից): Խոսել Աստծուց, նույնն է, թե խոսել մեր մասին:
ԺՈՒԱՆ — (մեկուսի): Գիշերը լա՜վ է սկսվում:
ԱՐԻԱԴՆԱ – Աստվածայինը՝ մարդկայինի այդ մասնիկը, ճանաչվում է լոկ գուշակությամբ: Մտածե՞լ եք արդյոք, որ հոգու ամենաթաքուն գաղտնիքներ կրողները մենք ենք: Միայն մենք կարող ենք, մի վերջին ճիգով, իրականի գաղտնիքը քողազերծել:
ԺՈՒԱՆ — Մեր գործը չէ ճշմարտություն ասելը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այդ ճշմարտությունը, որ ես եմ կրում, այնքան ծանր է, որ աշխարհի ոչ մի ուժ չի կարող արգելել այն ասել: Այստեղ, այս պահին: Իմ և ձեր միջև: Ամենայն ստիպողականությամբ:
ԺՈՒԱՆ — Եթե ճիշտ հասկացա ձեզ, ինձ հորդորում եք ընդվզել միթոսների դեմ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Խոսքը լոկ մի ընդվզումի մասին չէ, Ժուան, այլ պատմության բոլոր հեղափոխություններից ամենակենսականի մասին:
ԺՈՒԱՆ — Լյուցիֆերին ու Պրոմեթևսին հղեք ձեր կոչը կամ Ֆաուստին՝ իմ նշանավոր զարմիկին: Ճշմարտության բոլոր մեծ դատապարտյալներին: Մինչդեռ ես, քանի դեռ շունչ կա բերանս, ստում եմ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Հանգամանքներն են ձեզ պարտադրել ինձ:
ԺՈՒԱՆ — Ի՞նձ… Կրկնում եմ, ճշմարտության հետ մահու չափ գժտված եմ: Ցավում եմ, սիրելի բարեկամ, որ այսպես շուտ պիտի հեռանամ ձեզնից: (Մի քանի քայլ է անում դեպի բեմի խորքը:)
ԱՐԻԱԴՆԱ — Առավել ևս դուք, Ժուան, այլևս ոչ մի ընտրություն չունեք:
ԺՈՒԱՆ — Ընտրություն: Եկեք խոսենք այդ մասին: Ինչ էլ որ անելու լինեմ, միևնույն է, չեմ խուսափի իմ ճակատագրից: Կոմանդորի ուրվականը հսկում է ինձ: Հավատացեք, նա ոչ մի քայլ չի հեռանում ինձնից:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (հեգնական): Այդ դեպքում ինչպե՞ս կբացատրեք, որ ձեզ թույլ է տվել մոլորվել այնպիսի հեթանոս երևակայության մեջ, ինչպիսին իմն է: Գուցե մի պահ կորցրել է ձեզ:
ԺՈՒԱՆ — (մոտենում է նրան, գրգռված): Ես բացատրություններ չեմ տա: Ի դեպ, այստեղ ասված ամեն ինչն արտառոց էր: Եվ եթե շիտակ ասեմ՝ մտահոգիչ: Ձեր գլխում ինչ-որ բան է խախտվել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Չեք կարող պատկերացնել, թե որքան ճիշտ նկատեցիք:
ԺՈՒԱՆ — (մեղմացած): Հավանաբար դոկտոր Ֆրոյդի մոտ պիտի գնաք: Նման վթարները քաջ ծանոթ են հոգեվերլուծությանը… բնականի այդ շեղումները… Դա շտկվելիք բան է:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Բարեբախտաբար, կան նաև չշտկվելիք բաներ, այլապես ոչ մի նոր բան չէր ստեղծվի: Բանաստեղծությունը չէր իմանա՝ ինչպես փոխեր կյանքը:
ԺՈՒԱՆ — Իմ խե՜ղճ Արիադնա: Դուք ձեզ ծաղրում եք: Ո՞վ է շարունակում այսօր հավատալ պոեզիայի մոգական հատկություններին:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այնուհանդերձ, պոեզիան մեզ կփրկի:
ԺՈՒԱՆ — (ծաղրական): Դուք պոեզիայի մասին խոսում եք այնպես, ինչպես մեսիայի մասին կխոսեիք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կարելի է ասել, որ պոեզիան մեսիայի քույրն է…
ԺՈՒԱՆ — Եթե մեսիան քույր ունենար, ես նրան կճանաչեի:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Եթե Բանը կարող է դառնալ տղամարդ, ինչո՞ւ չի կարող նաև կին դառնալ: Ո՞րն է ավելի բնական:
ԺՈՒԱՆ — Նեռը… Դե, իհարկե, ապոկալիպսիսի ժամանակներում դա բնական է:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ըստ ավետարանիչների, այդ նա է, խորհրդավոր այդ էակը, որ պիտի ազդարարի հին աշխարհի ավարտը, քողազերծի ի սկզբանե թաքցված բաները:
ԺՈՒԱՆ — Նա՝ ո՞վ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կանանց բառը: Ոչ թե Եվայի, այլ Լիլիթի՝ մեր անիծյալ նախամոր դուստրերի բառը: Պատմության ետ մղած, կորցրած բառը, դա «առաջին եկածի» բառն էր, որի լեզուն կտրեցին: Ժամն է հասել նրա վերադարձի:
ԺՈՒԱՆ — (խաչակնքում է): Աստված ինձ պահապան:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Արդեն շատ ուշ է:
ԺՈՒԱՆ — Եվ այդ անգիտությունը վերացնելու համար իմ առջև բացում եք ձեր մտերմության դռնե՞րը: Որպեսզի ծանոթացնեք հեթանոս սիրո՞ւն: Պատրաստ եմ հետևել ձեզ, բայց ինչո՞ւ է այդ շրջադարձը պարտադրվում տեքստով:
ԱՐԻԱԴՆԱ – Միայն կին բանաստեղծների պրպտող գրականությունը կկարողանա ակունքի հուշը գտնել:
ԺՈՒԱՆ – Իսկ ի՞նչն է ձեզ ստիպում հավատալ, թե կին բանաստեղծները կկարողանան տղամարդկանց չունեցած այդ հիշողությունը գտնել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մի՞թե կյանքը կնոջ որովայնում չի հղացվում: Մի՞թե բանի ծնունդի գաղտնիքը թաքնված չէ արգանդային հիշողության մեջ: Այդ գաղտնիքն իմանում ենք լոկ այն պահին, երբ կանացի մարմինն սկսում է ինքն իրեն հիշել, երբ նորից գործածության մեջ է դրվում այդ մայր լեզուն, որը հանուն Հոր մոռացված էր: Միայն այդ լեզուն կկարողանա վերակենդանացնել մեր մշակույթը:
ԺՈՒԱՆ — Եթե կանացի մարմինը նկատի ունեք, ապա այդ հարցում, ինձ թվում է, գուցե կարողանանք իրար հասկանալ, վերադառնալ ծանոթության երկիր…
ԱՐԻԱԴՆԱ — (թեթևակի դառնությամբ): Ուզում եք ասել՝ նվաճված երկիր: Մինչև այսօր կնոջը լսում էիք այն դեպքում, եթե նա անսահմանորեն նվիրված էր լինում ձեզ, եթե նա բորբոքում և հրկիզում էր ձեր ցանկության բոցը:
ԺՈՒԱՆ — Ձեր բառերը, կարծես, այդ ցանկությունը հանգցնելու բավական փորձ ունեն: Զարմացած եմ, թե ինչ համբերությամբ եմ ձեզ լսում: Չնայած տանել չեմ կարող շատախոս կանանց: Այնուհանդերձ, մնում եմ այստեղ, ասես անսպասելիորեն կորցրել եմ հեռանալու կամքը…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Եթե կյանքը հոգացել է, որպեսզի մեր արտառոց հանդիպումը տեղի ունենա, նշանակում է, նա էական մի բան ունի մեզ բացահայտելու: (Լռություն:) Նրա բառը լույս է: Մերթ ճերմակ, մերթ սև: Իմ միակ կարողությունն այն որսալն ու թարգմանելն է: Այսօր այդ բառի լույսը սև է…
ԺՈՒԱՆ — (անհանգիստ): Դա վա՞տ նշան է:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ոչ լավ, ոչ վատ… Դա նշանակում է, որ երբ Արևմուտքն ամենաստորին մակարդակի վրա է, ժամն է եկել գտնելու մեր հիշողության Արևելքը: (Լռություն:) Ինձ թվում է, ժամանակների պատնեշների անսպասելի խորտակումը մեզ շարժման մեջ է դրել: Ճամփորդության մեկնել ընդդեմ ժամանակի, ընդդեմ ճակատագրի…
ԺՈՒԱՆ — (մեկուսի): Իսկապես, առաջին անգամն է, որ ավելի շատ խռովված եմ կնոջ բառից, քան նրա մարմնի տեսքից ու բույրից… (Անսպասելի դիմում է նրան:) Ազատությունն, ի վերջո, այն չէ՞, ինչը միշտ ջատագովել եմ՝ մշտապես ոտնահարելով Կոմանդորի օրենքը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Բավական չէ բարոյական օրենքը ոտնահարել, որպեսզի կարողանաս նրանից ձերբազատվել: Պետք է նրան հասանելիք տուրքը վճարես, որպեսզի դադարես նրա ստրուկը լինել: Բարոյական օրենքին բաց աչքերով ենթարկվելուց հետո է, որ անձնապես ճանաչում ես այն, որ ներմուծում ես մեջդ, յուրացնում, դարձնում սեփական իմացականություն: Դուք ձեզ համարում եք ազատախոհներից ամենաազատը, բայց դուք ոչ այլ ոք եք, քան օրենքի ամենանշանավոր բանտարկյալը:
ԺՈՒԱՆ — (ծաղրական): Եվ թատերականացված այս գիշերվա ընթացքում գեղեցկուհի Արիադնան Դոն Ժուանին կփրկի իր ճակատագրի դատապարտվածությունից, Կոմանդորի մորուքից: Փրկության այս գործողությունը մեծ աղմուկ է հարուցելու ամենուր: (Լռություն:) Ասում եք՝ ուղևորություն ընդդեմ ժամանակի՞… Գոնե բացատրություն պահանջելու իրավունք ունե՞մ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ճակատագրին հակառակ քայլելը առասպելների հետախուզման մանրակրկիտ աշխատանք է: Անցյալի կապանքները դանդաղ քանդելու մի զբաղում, որպեսզի կարողանաս ժամանակի և տարածության ընդհանուր սկիզբը գտնել: Միայն այդտեղ հնարավոր կլինի ամենայն հստակությամբ հղանալ նոր աշխարհը: Նորությունից ստեղծված այսօրվա կանանց պոեզիան, որ արծարծում է արևմտյան երևակայության կառույցը հանդիսացող մեծ առասպելները… Պոեզիան չի բավարարվում միայն նրանց զարթոնքով:
ԺՈՒԱՆ — (վրդովված): Դուք ուզում եք այրել մեծ առասպելները: Դա կնշանակի այրել բուն թատրոնը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մի՞թե մոխիրներից հառնելու համար պետք չէ այրվել: Մի նոր տեղ հղանալ թատրոնի և պոեզիայի միջև. գուցե հենց դա է մեր հանդիպման թաքնված իմաստը:
ԺՈՒԱՆ — Որովհետև հույս ունեք, թե կնետվեմ այդ խենթ արկածի մեջ՝ ենթարկվելով իմ դերն ընդմիշտ կորցնելու վտանգին:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ուրիշ միջոց չունենք խուսափելու մեծ վերադարձից դեպի «Հոր տունը», որն այս պահին մեզ համար պատրաստում են կրոնական ու քաղաքական ինտեգրիզմները:
ԺՈՒԱՆ — (զարմացած սուլում է): Ավելի մոլեռանդ մարտիկ, քան դուք…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Սրբապատկերները ճշմարտությունն ասել են լոկ այն անձանց, ովքեր քաջություն են ունեցել դրանք կոտրելու…
ԺՈՒԱՆ — Իսկ չե՞ք վախենում, որ երկինքը կարող է փլվել ձեր գլխին:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ավելի շատ վախենում եմ իմ խղճի կշտամբանքներից, քան սատկածների զայրույթից և առավել պակաս՝ ձեր Աստծո զայրույթից: Ինձ առաջնորդողը մեղքի զգացումը չէ…
ԺՈՒԱՆ — Ավա՜ղ, մեղքը մտել է մինչև ուղնուծուծս:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ջրով մկրտվածների համար հոգին բուժելու միակ միջոցը կրքի կրակի մկրտությամբ անցնելն է:
ԺՈՒԱՆ — Ասում եք՝ կիրքը… Ամեն անգամ, երբ քիչ էր մնում, որ կիրքն ինձ այրեր, քարե մարդն էր հայտնվում, որպեսզի հանգցներ կրակը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Որովհետև Կոմանդորը ձեզ նման չզղջացող գայթակղիչի կրկնակն է: Մեկն առանց մյուսի չի լինում: Մի՞թե դուք չէիք ասում, թե կրնկակոխ հետապնդում է ձեզ: Կիրքը բորբոքողն ու հանգցնողը քրիստոնեական երկու անբաժան կերպարներ են: Մեկը մյուսի թաքնված երեսն է:
ԺՈՒԱՆ — Կոմանդորն իմ կրկնա՞կն է: Մտածո՞ւմ եք, ինչ եք ասում:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Աստծո բաժինը պիտի հաղթանակի սատանայի բաժնին, որպեսզի յուրաքանչյուր ներկայացման վերջում ամեն ինչ կարգուկանոնի մեջ մտնի:
ԺՈՒԱՆ — Բայց չէ՞ որ սատանայի և Աստծո միջև Դոն Ժուանը կա, որի արկածները բազմաթիվ գլուխգործոցներ են ոգեշնչել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Միակ իրականությունը, որը երբևէ ունեցել եք, այն մեկն է, որը դարեր շարունակ ձեզ հատկացնում են, այն մեկը, որն այս պահին ես եմ հատկացնում ձեզ, ես, որ դարձել եմ այն, ինչ կամ, այսինքն՝ իրական մի կին: Չսխալվեք, Ժուան, դուք ընդունելություն գտաք գաղտնահաղորդ երևակայականի մեջ: Սա մի մեծ պրեմիերա է:
ԺՈՒԱՆ — Պիտի շնորհակալություն հայտնե՞մ ձեզ դրա համար:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (գայթակղիչ): Նախ և առաջ, անհրաժեշտ էր, որ դուք արգելված պտուղը ճաշակեիք, այն իրական մտերմությունը, որն ինձ հետ առաջարկում եմ կիսել: Չէ՞ որ կանխատեսված է, որ ինքն իրեն արթնացրած կինը արթնացնող է… Վտանգավոր մի բան առասպելի համար:
ԺՈՒԱՆ — Պարզապես խոստովանեք, որ ինձ գայթակղելու, իմ արածը ինձ վերադարձնելու համար եք ինձ բերել տվել ձեր սենյակ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ձեզ չէի սպասում: Դուք պատահաբար հայտնվեցիք այստեղ: Ոչ ձեր ցանկությունը ձեզ առաջնորդեց, ոչ էլ իմը ձեզ հրապուրեց:
ԺՈՒԱՆ — Համաձայն եմ, համաձայն եմ: Ես հրաժարվում եմ հասկանալ: Սակայն ինչպիսին էլ լինի ձեր մտադրությունը, կարող եմ հավաստիացնել, որ շատ բան գիտեմ կանանց ու սիրո մասին: Այնքան շատ, որ այլևս չգիտեմ, թե ինչ հորինեմ, որպեսզի իմ վերջին պատրանքները փրկեմ ցինիզմից: Գայթակղվելուն պես նրանց գլխում նույն գաղափարն է հայտնվում՝ ինձ պահել, իրենց հավատարիմ դարձնել: Եվ դա արվում է մեկ նպատակով. որպեսզի նրանց ամուսինը դառնամ ու նրանց երեխաների հայրը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Դուք ոչ ժամանակ ունեք, ոչ էլ տարածություն, որպեսզի իսկական սերն ապրեք: Քարե մարդու և մսե մարդու միջև ընկած սիրո պարտեզը վերածվել է սիրո անապատի: Իսկ դուք մի դասալիք եք, հավերժական փախստական: Քարե մարդու վերջնական հաղթանակն ինձ միշտ թվացել է զարհուրեցնող:
ԺՈՒԱՆ — Պատկերացրեք հակառակը, որ մսե մարդը հաղթում է քարե մարդուն: Դա կլինի քաղաքակիրթ աշխարհի վախճանը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Վայրենի ցեղախմբերում որդիներն էին ուտում նախնիների միսը: Հանուն ապագա կյանքի: Դոն Ժուանի խնջույքին, ինչպես և վերջին ընթրիքի ժամանակ, ուր Հիսուսը Սուրբ Հաղորդությունը հաստատեց, որդու միսն է զոհաբերվում հանուն Հոր: Հանուն անցյալ կյանքի: Օպերայում, ինչպես պատարագի ընթացքում, ամեն ինչ խաղացվում է ի մեծագույն փառս Հոր: Հենց սա է, որ կա պատմության այլասերումը:
ԺՈՒԱՆ — Այն տարբերությամբ, որ խնջույքի վերջում ես գնում եմ դժոխք, մինչդեռ Հիսուսը բարձրանում է երկինք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Եթե անարատ որդու և արատավոր որդու ատյաններն իրար խառնվեն, դրանով կվերջանան եղբայրական պատերազմները, բայց դրանով իսկ օպերայի, ինչպես և պատարագի վերջը կգա… Երկնքի և դժոխքի ամուսնությամբ արվեստն ու կրոնը կիմաստազրկվեն: (Լռություն է հաստատվում, որի ընթացքում զգում ենք, թե ինչպես միտք է հասունանում:) Իսկ եթե այդ գնով հնարավոր լիներ կյանքը փրկե՞լ…
ԺՈՒԱՆ — Ինչպե՞ս: Երկնքի և դժոխքի ամուսնությա՞մբ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Արվեստի և կրոնների մահով… Կմնան միայն երաժշտությունը և պոեզիան… Քանզի մեր արյունը կապված է դրանց, ինչպես լույսը՝ արևին: Եվ եթե մեր փրկության գինը մեր հանդեսների, մեր պատկերների, մեր քմածին երևակայությունների, մեր հավատալիքների և մեր ծեսերի մահը լինե՞ր…
ԺՈՒԱՆ — Արձանները մեզնից ավելի զորեղ են, ես գիտեմ, ինչ եմ ասում:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Սակայն Կոմանդորի արձանն ընդամենը քարե պատկեր է: Ձեզնից ավելի կոշտ մի պատկեր: Ձեզանում օրենքի մարդու կոշտությունը շարունակ պատժում է մսե մարդու քնքշությունը: Դոն Ժուանը թատրոնում նույնն է, ինչ Քրիստոսը՝ պատարագի մեջ. նրանց մարմնի և արյան զոհաբերմամբ է, որ ամրապնդվում է նահապետական կարգի մշտատևությունը:
ԺՈՒԱՆ — (որոշակիորեն շփոթված): Որտեղի՞ց եք քաղում այդ զառանցագին մեկնաբանությունները: Ինձ երբեք քավության նոխազ չեմ համարել: Կոմանդորն իմ կրկնակն է… Քրիստոսը՝ եղբայրս… ճակատագիր և հակաճակատագիր. սրանք շարունակ իրար են հանդիպում ձեր պատկերացումների մեջ: Ամեն ոք իր պատկերը կկորցնի դրանց մեջ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Երբ Դոն Ժուանի հայելին կոտրվում է, բեմի վրա մնում է ընդամենը մեկ պերսոնաժ, որը զոհ է դարձել իրականության գլխապտույտին:
ԺՈՒԱՆ — Գրողի ծոցը գնաք ձեր կրկնակի տեսիլքներով: (Մոտենում է հայելուն, գլուխն առնում ձեռքերի մեջ, խոսում է ինքն իր հետ:) Ինչպե՞ս ապրել երկու հակասական ինքնությունների միջև՝ առանց նրանց արանքում գտնվող անդունդն ընկնելու: Արդյոք մարդկայի՞ն է, երբ մարդն իրեն կրկնապատկված է տեսնում:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Լավագույն դեպքում նա կասկածում է, որ ինքը դեռևս չկա, որ դառնալու ճանապարհին է…
ԺՈՒԱՆ — Իսկ ո՞վ պիտի դառնամ ես: Ե՞ս, թե՞ մեկ ուրիշը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Բավական է հարց տալ, որպեսզի վերջնականորեն պատռվի մաշկն այն անձնավորության, որի մեջ բնակվում ենք: Այդ պատռվածքից է սկսվում ամեն ինչ, ինչպես մեր մոր որովայնում: Երբ ջրերն սկսում են հոսել, պետք է աշխատել ծնվել, դուրս գալ արգանդի փողով:
ԺՈՒԱՆ — (սրտնեղած): Այս խոսակցությունն ինձ համար անտանելի է դառնում: Հնարավոր չէ՞ այն մանկաբարձությունից հեռացնել… Դարձնել ավելի թեթև: Խնդրում եմ, ուրիշ բանից խոսենք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ժամանակը չէ դատարկ բաներից խոսել, երբ մի ամբողջ քաղաքակրթություն է կործանվում մեր շուրջ:
ԺՈՒԱՆ — Մենք չենք, որ պիտի կանգնեցնենք այդ կործանումը…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Բայց ելքը մենք պիտի փնտրենք: Ոչ ոք չի անի մեր փոխարեն:
ԺՈՒԱՆ — (հեգնական): Ի՞նչ ուղղությամբ պիտի փնտրենք: Ձա՞խ, ա՞ջ, վերև՞, ներքև՞:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Հառա՛ջ: Ուրիշ ճամփա չկա: Մենք այստեղ ենք, որպեսզի կանխենք պատրաստվող աղետը: Որպեսզի տապանը շինենք, որը մեզ կփրկի ջրհեղեղից: Նոր դաշինքի ծիածանը և ձիթենու ճյուղն աղավնու կտուցի մեջ… Մենք պիտի աշխատենք, որպեսզի պատրաստենք դրանց գալուստը: Նախախնամության հույսն այլևս հրաշքների վրա չէ:
ԺՈՒԱՆ — (ձգվում է, կատարյալ դենդի է): Աշխատե՞լ… Երբե՛ք: (Նորից կանգնում է հայելու առջև, ծիսական շարժումով ինքն իրեն ողջունում:) Ես խաղում եմ, շահում ու կորցնում նույն փայլով: Նույն նրբագեղությամբ: Գուցե դա է գայթակղելու գաղտնիքը… (Արիադնային.) Երբ իշխանության մարդը չես, երբ գիտության մարդը չես, ոչ էլ դրամի մարդը, ապա չգիտես, ինչ անես, որպեսզի տաղտուկից չմեռնես: Ի՞նչը կարող է փոխարինել աշխատանքին, եթե ոչ բոցավառվելու տպավորիչ արվեստը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Համեստորեն հեռանալը բեմի խորքում գտնվող փոքրիկ դռնով: Այդ ճանապարհով է, որ կարելի է հասնել իսկական կյանքին:
ԺՈՒԱՆ — (հանկարծ ընկճված): Ես՝ աշխարհի ամենամեծ բեմերի, ամենափայլուն ներկայացումների մարդս, չեմ հասկանում, թե ինչ կախարդություն է ինձ պահում այս սենյակի ճնշող մտերմության մեջ: (Լռություն:) Հակահերոսի այս վիճակն ինձ համար կատարելապես անսովոր է:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Երբ այլևս հստակ գործող օրենքներ չկան, միակ միջոցը դրանք նորից ստեղծելն է: Այդ ժամանակ է, որ խավարի միջից հայտնվում է պոեզիան, միակ աստղը, որը դեռևս կարող է մեզ ուղի ցույց տալ:
ԺՈՒԱՆ — (բուռն): Ես թատրոնի մարդ եմ: Եվ համաձայն եմ այդպիսին մնալ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Իսկ եթե այս մեծ վայրիվերումների ժամանակ, Արևմուտքի մեծ առասպելների պայթումի պայմաններում, թատերական կոչումը իգականի և արականի փոխադարձ քողազերծման տարա՞ծքն է: Իսկ եթե դա այն վայրն է, ուր ավարտվում են արհամարհանքի ժամանակնե՞րը: (Հանդիսատեսին.) Մի վայր, որտեղ յուրաքանչյուր հանդիսատես իրեն զգում է ոչ որպես դիտող, այլ տեսանող, որպես կերպարանափոխության մասնակից: Մասնակցելով լուսաստեղծումին, բանաստեղծումին՝ առանց մարմնի զոհաբերման… (Լռություն:) Եթե ուզում ենք մեզնից հետո եկողներին, որպես ժառանգություն, մահվանից զատ մեկ ուրիշ բան թողնել, պետք է որ մի նոր հանգուցալուծում գտնենք հինավուրց պատմությունների համար:
ԺՈՒԱՆ — Մեզնից հետո՝ թեկուզ ջրհեղեղ: Ինչո՞ւ պիտի մտահոգվեմ այդ բաներով: (Նյարդայնացած, ցուցադրաբար իր ժամացույցին է նայում:) Արդեն երկար ժամանակ է, ինչ խոսում ենք: Միայն բառեր են մեր միջև, բառերից զատ՝ ուրիշ ոչինչ… Ի վերջո, գուցե սա իմ ամենահետաքրքիր ֆիասկոն է… Այնուհանդերձ, ես շարունակում եմ հավատալ, որ հեղափոխությունը բառերով չեն անում, այլ գործերով, եթե, իհարկե, երբևիցե, որևէ տեղ կարող է հեղափոխություն լինել: Առաջարկում եմ այսքանով բավարարվել: (Նախկին հպարտ կեցվածքն է ընդունում:) Կներեք ինձ, սիրելի Արիադնա, բայց ուրիշ տեղ պիտի գնամ: Ուրիշ կատուներ կան շոյելու…
ԱՐԻԱԴՆԱ — (ծաղրական): Ուրիշ մկներ կան բռնելու…
ԺՈՒԱՆ — (լպիրշաբար): Ձեզնից ոչինչ թաքցնել չի լինի: (Խոնարհվելով հրաժեշտ է տալիս:)
ԵՐԿՐՈՐԴ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
Արիադնան սեղանի մոտ նստած գրում է: Հայտնվում է Դոն Ժուանը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (շարունակելով գրել): Արդեն վերադարձա՞ք:
ԺՈՒԱՆ — Ես չէի գնացել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Հա՞… Ինչո՞ւ:
ԺՈՒԱՆ — Դուռը չկարողացա գտնել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Լավ արդարացում է:
ԺՈՒԱՆ — (մոտենում է նրան, կռանում ծոծրակին, կիսաձայն): Խոստովանում եմ, ձեզ լքելու արիություն չունեցա: Ձեր վերջին բառերը մինչև հիմա հնչում են ականջներումս:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (գրիչը դնում է, դառնում նրան): Ի՞նչ ասացի ձեզ… չեմ հիշում:
ԺՈՒԱՆ — Որ պետք է նոր հանգուցալուծումներ գտնենք մեր հինավուրց պատմությունների համար:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ինչին պատասխանեցիք, թե հեղափոխությունը բառերով չեն անում:
ԺՈՒԱՆ — Ես շարունակում եմ այդպես մտածել, սակայն ձեր բառերն ինձ որքան գրգռում, այնքան էլ հուզում են: Որովհետև, ինչպես երևում է, դրանք մի ամբողջություն են կազմում ձեզ հետ: Մինչդեռ իմ բառերը մշտապես անմիաբան են արարքներիս հետ: Իմ բառը մարմին չունի… Ես դա հիմա հասկացա: (Քնքշագին:) Ես վերադարձա, որպեսզի ներողություն խնդրեմ իմ աննրբանկատության համար…
ԱՐԻԱԴՆԱ — (ելնում է, բարեկամաբար նրա թևը բռնում: Նրանք մի քանի քայլ են անում միասին): Ես բանաստեղծ չէի լինի, եթե անմիաբան լինեի իմ բառերի հետ: Բառը գործողություն է դառնում միայն այն դեպքում, երբ հանուն լավ ու վատ օրերի միանում ենք նրա հետ:
ԺՈՒԱՆ — Գործողություն… Հենց դա է ամենացավոտ տեղը: Ձեր գործողության պատկերացումն անհամատեղելի է իմի հետ: Իմ կարողությունն է՝ շարունակ թատերական գործողություն հարուցել ու գործադրել: Դրա համար պարտական եմ իմ ասածի և արածի միջև տիրող անհամաձայնությանը: Ես պարտական եմ ստելու մեծ արվեստին, ինչի մեջ անգերազանցելի վարպետ եմ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մանավանդ ինքներդ ձեզ խաբելու արվեստում, որում ես կատարելապես անկարող եմ:
ԺՈՒԱՆ — Ես հավատ եմ ընծայում միայն սեփական ստերին:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այդտեղից էլ հակասություն է ծնվում բանաստեղծական ու թատերական արարքների միջև:
ԺՈՒԱՆ — (թողնում է Արիադնայի թևը, կանգնում նրա դիմաց): Շատ լավ տեսնում եք, որ ձեր ու իմ ընթացքն անհամատեղելի են: Ես ասես մերկացված լինեմ… ձեր հայացքով, որ հառել եք ինձ վրա: Ես ավելի ու ավելի անզոր եմ զգում ձեզ համար կատակերգություն խաղալու, ինձ համար կատակերգություն խաղալու համար: (Անձկալից:) Ես պետք է փախչեմ ձեզնից, ինչպես ժանտախտից, սակայն չեմ կարող…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ի՞նչ կարող է պատահել, երբ թատրոնով զբաղված տղամարդը և պոեզիայով զբաղվող կինը, հակառակ իրենց կամքի, փակված են… Երբ դռնփակ վիճակում են: Մեկը սպանում է մյուսին…
ԺՈՒԱՆ — Ավա՜ղ…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կամ մի երեխա են սարքում…
ԺՈՒԱՆ — Ո՞ր ժանրի: Բանաստեղծությո՞ւն, թե՞ թատրոն:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մի խառնածին երեխա:
ԺՈՒԱՆ — Ի՞նչ սեռի:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Բնականաբար, երկու: Մեզնից ծնված երեխան կարող է լինել միայն խառնածին և երկսեռ:
ԺՈՒԱՆ — Իսկ եթե այնպես ստացվի, որ մենք իրար սպանե՞նք, ինչպես ինձ է թվում…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Բոլոր դեպքերում լարված վիճակ կլինի: Ավարտը մի աշխարհի կամ աշխարհի ծնունդը: Անշուշտ, երկուսը միաժամանակ…
ԺՈՒԱՆ — Սոսկալի ծրագիր ընդամենը մեկ գիշերվա համար:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (քայլում է և խոսում): Պատկերացնենք, որ մեր դռնփակ վիճակը մի վայր է, որտեղ հենց այս պահին, ամենահրամայական, ամենաանհետաձգելի կերպով, մարդկության առջև դրվում է կենաց-մահու հարցը: Որ ձեր և իմ միջև խաղացվում է մոլորակի ապագան:
ԺՈՒԱՆ — Կարոտն ինձ համար նախընտրելի է ուտոպիայից, բայց և այնպես, մինչև հիմա հետևում եմ ձեզ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ենթադրենք, կյանքը, մարդկային խենթությունից փրկվելու համար, անհրաժեշտություն է զգացել ամենաանհավանական, ամենաաղետալի հանդիպումը կազմակերպել: Կյանքը ոչ մի շահ չունի անձրևանոցի ու կարի մեքենայի առարկայական հանդիպումից, որ կազմակերպել էին սյուրռեալիստները: Նա կարիք ունի միայն ձեր և իմ սուբյեկտիվության ընդհանուր ներկայության: Նա մեզնից սպասում է լոկ մի բան՝ որպեսզի հաջողացնենք միասին ու միաժամանակ անցնել իր ասեղի ծակով: Այլ կերպ ասած՝ իմ ու ձեր միջև եղած պատահականության վերացումով պիտի կայանա փոփոխությունը, որը դուրս կմղի կյանքը պատմության փտած որովայնից: Որակական ցատկ կատարելով՝ նա հնարավորություն կստանա տապանի նեղ դռնով մտնել ներս ու փրկվել սպասվող ջրհեղեղից:
ԺՈՒԱՆ — Եթե ձեզ ճիշտ հասկացա, ելքի այն դուռը, որը չկարողացա գտնել, տապանի մուտքի դուռն է:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Դուք ինձ հրաշալի եք հասկացել:
ԺՈՒԱՆ — Ուրեմն, ըստ ձեզ, մեր գոյի ընդերքը դժոխքի կամ անէի վրա չի բացվելու, այլ նավի… Եվ հենց այդտեղից է սկսվելու ճամփորդությունը… Եվ դեպի ո՞ւր:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Դեպի հիշողության ակունքը: Մայրական բուռն ջրերի միջով:
ԺՈՒԱՆ — (նորից գլխապտույտ է զգում, մոտենում է հայելուն, որպեսզի համոզվի, որ իր պատկերը դեռ մնում է): Ծովային հիվանդության նշաններ զգացի: Հնարավոր չէ՞, արդյոք, առանց բանականությունը կորցնելու մայրական որովայնը վերադառնալ և սեփական հղացման պահը վերհիշել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Պայմանով, որ ժամանակից շուտ չշրջվես դեպի անցյալդ:
ԺՈՒԱՆ — Զգում եմ, տագնապս ինչպես է աճում, կարծում եմ, այլևս չեմ կարող ձեզ հետևելով՝ առաջանալ անհայտի մեջ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ինքն իրեն ընծայվելը հակադարձ հղիություն է, մի մահ, որից հետո հոգին վերադառնում է բուժված: Երբ արդեն ճանապարհը ծանոթ է, միտքն ավելի հեշտությամբ է կատարում երթուդարձը հիշողության արևմուտքի և արևելքի միջև: Ներքին ճանապարհորդությունը դառնում է մեր բարքերի բաղկացուցիչ մասը: Մտքի այդ ինքնաշարժությունը կարող է կյանքը միանգամից հիմնահատակ փոխել:
ԺՈՒԱՆ — (ավելի ու ավելի անհանգիստ): Իսկ եթե ճամփորդությունից չվերադառնա՞ն:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Նշանակում է՝ վախճանվել են:
ԺՈՒԱՆ — Դուք գոնե ողբերգություն չեք սարքում:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Չվերադարձողն անցնում է կերպերի աշխարհից այն կողմ: Այդ շեմն անցնել, նշանակում է՝ վերջնականորեն հրաժեշտ տալ սեփական մարմնին, որպեսզի լույսը դարձնես քեզ մարմին: Մահանալ, նշանակում է՝ նորից անցնել այնտեղով, որտեղով անցնում են ծնվելու համար: Դա նշանակում է՝ արգելված ուղղությամբ բարձրանալ մայր-հիշողության բոլոր շրջանակներով: Մահը կյանքի հակառակ ուղղությունն է: Ինչը նշանակում է, որ ճշմարտությունը կրկնիմաստ է. վերջինը միշտ աոաջինի ճանաչումն է:
ԺՈՒԱՆ — Ինչպե՞ս կարող եք այդքան համոզված լինել: Եթե տեսածիս հավատամ, դուք ոչնչով նման չեք ուրվականի:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Բոլոր նրանք, ովքեր մահվան թունելով վերադառնում են իրենց առաջին քայլերին, գիտեն, որ թունելի ծայրին իրենց հոգուն ծանոթ լույսը կա: Նաև գիտեն, որ դրան վերադառնալու համար պետք է ետ գնան խավարի բոլոր պարունակներով, մեկ առ մեկ բացեն ծննդոց հուշի բոլոր կնիքները:
ԺՈՒԱՆ — Այնքան բնական եք խոսում այդ բաների մասին, ասես դրանք ինքնին հասկանալի են:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Որովհետև դրանք իրական կյանքի բաներ են: Ապրել, նշանակում է՝ մեռնել, իմանալ մեկ եղանակից մյուսին գնալը, երբ արդեն հասել է ժամը:
ԺՈՒԱՆ — Ի՜նչ տարօրինակ գիշեր է: Ձեզնից չեմ թաքցնում, որ կուզեի ննջել… Գուցե որպեսզի արթնանալուց հետո համոզվեմ, որ ապոկալիպսյան այդ խենթ ուղևորությունը ձեր երևակայականի մեջ ինձ չխանգարեց, լույսը բացվելուն պես, ինքս ինձ վերադառնալ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այդ հույսը չունենաք, մենք մեկնել ենք երկարատև քնի մեջ: Մենք պիտի առաջ գնանք բաց աչքերով, մեկս մյուսի ներկայությամբ: Հասնելով այն կետին, որտեղից վերադարձ չկա դեպի անտարբերություն:
ԺՈՒԱՆ — Ի՞նչ կգտնենք այն կետից անդին:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մենք դա կիմանանք միայն այդ կետն անցնելուց հետո:
ԺՈՒԱՆ — Գուցե սեր… իսկ եթե ատելություն լինի՞:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Իսկ եթե բարեկամություն լինի՞:
ԺՈՒԱՆ — Կնոջ հե՞տ… Կասկածում եմ: Ի դեպ, դա ինձ բնավ չի հրապուրում…
ԱՐԻԱԴՆԱ — (մտածկոտ): Ատելությունից ու սիրուց զատ պետք է գոյություն ունենա զգայությունների մի ամբողջ երանգապնակ, նրբերանգների մի անսահմանություն, որը կատարելապես անծանոթ է մեզ…
ԺՈՒԱՆ — Իմ ցանկությունը նրբերանգներով չի սնվում: (Արիադնային է նայում ցանկասիրությամբ:) Նրան ամեն օր մի կենդանի զոհ է պետք, որպեսզի ատամների տակ գցի:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Դատելով ձեր շրթունքների դողից, մեր զրույցի լրջությունը բնավ չի փակել ձեր ախորժակը…
ԺՈՒԱՆ — (մռայլ): Ավա՜ղ, ձեր առջև ինձ զգում եմ ինչպես մի կատու, որն ընկել է ուտելու համար ոչ պիտանի մկան թակարդը… Մկան տարածքներում մոլորված, բռնված կատու… Մի մուկ, որին առաջին անգամն եմ տեսնում:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մի մուտանտ մուկ:
ԺՈՒԱՆ — Եվ ի՞նչ է այդ մկան ուզածը: Կատվին ուտե՞լ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Խաղալ նրա հետ… Բայց դա կատվի ու մկան խաղ չէ:
ԺՈՒԱՆ — (հառաչելով): Պարզ է, որ գնդակին առայժմ տիրապետում է մուկը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ի՞նչ եք կարծում, ինչպե՞ս կօգտվի իր առավելությունից:
ԺՈՒԱՆ — Նա կընդարձակի իր տարածքներն ու կընտելացնի կատվին: Կամ կմեկնի: Մեն-մենակ: Կամ իր նման մկան հետ: Եվ խեղճ կատվին կթողնի, որ թակարդի մեջ սատկի: Զրկված ուտելիքից ու սիրուց… Հոյակապ վրեժ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Նրա նպատակը ոչ թե վրեժն է, այլ չարի և բարու իրական բաժանումը: Չնայած, դրան հասնելու համար դերերն անխուսափելիորեն պիտի շրջվեն:
ԺՈՒԱՆ — Ձեզ չստիպեցի այդ ասել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կատվի ու մկան խաղում ոչինչ չի փոխվել, քանի դեռ նրանք իրար չեն ճանաչում: Քանզի մյուսին ճանաչել, նշանակում է մտնել նրա մաշկի մեջ: Պարզ է, որ կատուն երբեք սեփական կամքով չի ցանկանա մկան կաշվի մեջ մտնել: Ուրեմն, հարկ կլինի, որ մուկը մտնի կատվի մաշկի տակ, որպեսզի կատուն իրեն տեսնի մկան հայացքում…
ԺՈՒԱՆ — Մուկը կատվին իսկական գիժ կդարձնի:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Միաժամանակ մուկ ու կատու կամ սիրել բայի օբյեկտն ու սուբյեկտը լինելը վիթխարի ընծայում է, էրոտիկ հեղափոխության պարտադիր մի փուլ: Սիրո մեծ խաղը ոչ թե երկու, այլ չորս սեռերով է խաղարկվում:
ԺՈՒԱՆ — Առայժմ կատվի համար ազդելու ոչ մի պայման չկա, իսկ մուտանտ մուկն էլ ուտելու համար պիտանի չէ: Եվ կատուն չի կարող թակարդից դուրս գալ, որպեսզի գնա ու նորմալ մկներ որսա…
ԱՐԻԱԴՆԱ — (պարզ): Ինչո՞ւ ոչ: Թակարդը բաց է:
ԺՈՒԱՆ — Նոր մուկը կախարդել է նրան: Կատուն միայն նրա մասին է մտածում, նա այլևս չի հիշում ուտվող մկների համը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Սիրահարված կատուն ընկել է իր ձեռքով լարած թակարդը:
ԺՈՒԱՆ — Ելք չեմ տեսնում այս վիճակից: Միայն հրաշքը կփրկի: Անակնկալ հանգուցալուծումը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մուտանտ մկանը՝ մուտանտ կատու: Չսպասվածը տեղի է ունենում այն պահին, երբ բոլոր ելքերը փակված են, երբ այլևս դուրս գալու ոչ մի հույս չկա:
ԺՈՒԱՆ — Իսկ ինչպիսի՞ն կլինի չսպասվածը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Նրանք կարող են ընդհանուր լեզու հորինել: Մկան և կատվի համար իրար հետ խոսել բայը կփոխարինի ուտել բային:
ԺՈՒԱՆ — Բայց իրար հետ խոսելը չի կարող ինքնանպատակ լինել և փոխարինել սիրային կապին: Իսկ ինչպե՞ս զգալ սեռական վայելքը: Լեզվի մե՞ջ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ինչո՞ւ ոչ: Ես չգիտեմ ավելի մեծ վայելք, քան աշխարհի մեջ ազատություն հաստատելը: Գոյություն ունի ընդամենը մեկ կիրք՝ ազատագրել նրանց փոխադարձ հայտնությունը, որպեսզի տղամարդն ու կինը միավորվեն մինչև մահ: Սակայն բառազուրկ սեռը դառնում է բանտ: Մինչև ժամանակ չտանք մի նոր լեզու հորինելու, նրանց չենք կարողանա այդտեղից դուրս բերել:
ԺՈՒԱՆ — Մենք, հաստատ, տարբեր ալիքների վրա ենք: Ես միայն կարճատև սերերի ձիրքն ունեմ: Սեփական ազատությունը փրկելու ավելի լավ միջոց չգիտեմ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մշտական փախուստ… Բայց ահա ձեր գործունեության ավարտին ենք հասել, դուք բազմաթիվ կանայք եք ճանաչել, բայց երբեք չեք ճանաչել սերը:
ԺՈՒԱՆ — (նեղացած): Գործունեության ավա՜րտը… Դո՛ւք ասացիք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Եթե այդպես չլիներ, իմ սենյակում չէիք հայտնվի:
ԺՈՒԱՆ — (փորձում է ինքն իրեն ոգի տալ): Սակայն, իմացեք, որ միակը չեք, ով կարծում է, թե Դոն Ժուանն իր ցանկասիրությունը հագեցնելուց հետո չէր կարող չհանդիպել իր կյանքի Լաուրային, Բեատրիչեին… (Հեգնական:) Իր Արիադնայի՜ն…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Սակայն, չկարծեք, թե սպասում էի ձեր գալստյան: Ես ևս փորձված եմ սիրո մեջ: Բազմաթիվ տղամարդիկ եմ ճանաչել: Դրանցից մեկ-երկուսին սիրել եմ: Այսօր միայն ազատությանն եմ սիրահարված անսահմանորեն… Ամեն ինչ անում եմ, որ նա ժամանի ինձ համար, ձեզ համար, բոլոր տղամարդկանց և բոլոր կանանց համար:
ԺՈՒԱՆ — Որովհետև ձեր պոեզիան ազատության միստիկա է: Ինձ նման անհավատների համար ուրիշների ազատությունը ոչ այլ ինչ է, քան իմ ազատության սահմանափակում… Իմ փիլիսոփայությունը մի փոքր կարճառոտ է, բայց մյուսներից պակաս չէ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Միտքը միայն պոեզիայի միջոցով կկարողանա կյանքի ակունքներին հասնել: Ուրիշ ինչի՞ վրա կարող ենք հույս դնել, եթե ոչ նրա, երբ բնությունը մեր շուրջբոլորը մահվան նշաններ է ցույց տալիս: (Լռություն:) Դուք էլ Մոցարտի ժամանակների Դոն Ժուանի ստվերն եք ընդամենը…
ԺՈՒԱՆ — (հառաչում է): Համաձայն եմ, որ ընդամենը հոգնած մի հերոս եմ: Բայց չեմ ուզում իմ պերսոնաժի մաշկի միջից դուրս գալ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Երբ իմ դռան շեմն էիք անցնում, նկատեցի, որ այդ մաշկը բավական քայքայվել է:
ԺՈՒԱՆ — Ինչը նշանակում է, որ իմ դերը մոտենում է իր ավարտին:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ճակատագրով գծված ամեն մի կյանք կարող է շրջել իր ընթացքը, եթե վերջնականապես անհետանալու սպառնալիք է զգում:
ԺՈՒԱՆ — Այո, գիտեմ, արդեն ասել եք, պետք է գնալ հուշի ընթացքին հակառակ, դեպի արմատը: Բայց ենթադրենք, որ եթե նույնիսկ կարողանում ենք անկումիս հակառակ բարձրանալ և հայտնվել դրախտում, ի՞նչ պիտի անենք այնտեղ՝ դուք ու ես, ինչպե՞ս կկարողանանք կյանքը փրկել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կենաց ծառի պտուղն ուտելով:
ԺՈՒԱՆ — Ինչը նշանակում է…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Արթնանալ՝ մեր մշակույթի և մեր բնույթի պատմական ճեղքվածքից ընդմիշտ բուժված: Այլ կերպ ասած, պայծառամտությամբ սկզբնական մեղք գործելը քաղաքական միակ արարքն է, որ դեռևս իմաստ ունի պատմության մայրամուտին:
ԺՈՒԱՆ — Չե՞ք վախենում, որ չեք կարողանա ողջ ու առողջ դուրս գալ այդ հիշողության անդունդը տանող սրբապիղծ խորասուզումից:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Աշխարհի ստեղծումից ի վեր գոյություն ունեցող բաների գիտակցումը չէի ունենա, եթե հավատաքննչիս վախը հաղթահարելու քաջությունը շնորհված չլիներ ինձ կյանքով իսկ: Երբ ամեն առավոտ, արևածագից առաջ ինձ արթնացնելիս, ականջիս ասում է. «Վեր կաց ու գրիր», ես չեմ կարող չհնազանդվել նրան:
ԺՈՒԱՆ — Ես էլ չեմ կարողանում դիմադրել Արձանին, երբ նա մեկնում է ձեռքը: Մենք՝ մեկս և մյուսս, ենթարկվում ենք երկու, իրար բացառող ուժերին՝ պատմության ուժն ու բնության ուժը: Ո՞ւր է ազատությունը, հարցնում եմ ձեզ, այս կրկնակի կախվածության դեպքում:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Սիրո վերահորինումը քաղաքական արկածախնդրություն է: Միակ բանը, որին արժե կյանքը նվիրել, երբ ժողովրդավարությունը և հայրիշխանությունը բացահայտվում են որպես անհամատեղելի բաներ: Գերագույն արգելքը, մանավանդ կնոջ համար, ինքնամիթոսազրկումն է, ինքնաքողազերծումն է: Չկա որևէ սեր մերձավորի հանդեպ, որի արմատը ինքնասիրության մեջ չլինի: Չկա եղբայրություն առանց քույրության: Քանի որ կանայք չեն սիրում իրենք իրենց և մյուսներին, սիրո կենաց ակունքները կմնան փակված՝ արգելյալ հիշողության մեջ, և հասարակությունն օրեցօր ավելի հիվանդ կդառնա:
ԺՈՒԱՆ — Միշտ կարծել եմ, թե միթոսաբանությունը և պոեզիան մեղսակիցներ են… Այժմ, երբ երդվում եք միայն պոեզիայով, տեսնում եմ, ինչպես եք լցված ապշեցնող միթոսաբանությամբ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ոչ միթոսատյաց եմ, ոչ էլ միթոսամոլ: Միթոսը ստեղծագործաբար փշրել, նշանակում է՝ այն փշրել ներսից: Կծիկ դառնալ նրա ներսում, ինչպես ձվի մեջ, որի կճեպը, ժամը հասնելուն պես, հարկ կլինի կոտրել: Այս իմաստով, այո, ես կենսահաստատ միթոսամարտիկ եմ:
ԺՈՒԱՆ — (ծաղրական): Ալքիմիկոսների ձուն… Ամենաարտառոցն այն է, որ երկուսս գտնվում էինք նույն ձվի մեջ…
ԱՐԻԱԴՆԱ — (ծիծաղելով): Ինչպես ծնվելու պատրաստվող երկվորյակներ: (Լուրջ:) Ճիշտ է, որ եթե ես մեկ ուրիշն եմ, ապա ամեն մի ծնունդ երկվորյակային է…
ԺՈՒԱՆ — Մարդիկ մուսաներին լռեցրել են: Քողազերծման կիրքը նրանց սոսկալի վախ է պատճառում և դրա հետևանքով դուք ավելի մեկուսացված վիճակում կհայտնվեք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Պետք է այդ ռիսկին դիմել: Անկարելի է միաժամանակ ստի շահույթն ստանալ ու ճշմարտության բերկրանքն ապրել: (Լռություն:) Պետք է ուրախ լինեմ, որ կարողացել եմ խուսափել խարույկի վրա այրվելուց, լինչահարվելուց ու հոգեբուժարանից: Երբ վերջապես հասկացա, որ Թեսևսից զատ ուրիշ ոչ մի հերոս իր կյանքը չի վտանգի, որպեսզի ինձ դուրս բերի լռության դժոխքից, որոշեցի ինքս այդ անել: Միաժամանակ լինել իմ մայրը, իմ սեփական երեխան և իմ սեփական մանկաբարձուհին:
ԺՈՒԱՆ — (գրգռված): Եթե հույսներդ միայն ձեզ վրա եք դրել, կարո՞ղ եք ինձ ասել, թե ի՞նչ պիտի անեմ ես այստեղ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Արդեն վաղուց ժամանակն է, որ իմանաք:
ԺՈՒԱՆ — Որ իմանամ ի՞նչը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Թե անձնական ինչ աղետի հետևանքով ներխուժեցիք իմ երևակայական աշխարհը…
ԺՈՒԱՆ — Դա ի՞նչ կապ ունի ինձ հետ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ես Կոմանդորի արձանը ջարդեցի:
ԺՈՒԱՆ — (լուռ է):
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ես Կոմանդորի արձանը ջարդեցի:
ԺՈՒԱՆ — Չեմ կարողանում ականջներիս հավատալ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Դուք կհավատաք ձեր աչքերին, երբ տեսնեք այս սենյակի հատակին սփռված բեկորները:
ԺՈՒԱՆ — (հայացքը հառելով հատակին, փաստում է, որ…):
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այս արկածից անմիջապես հետո ձեր անձի ճակատագիրն ինձ մտահոգեց: Բարձրաձայն հարցրի ինքս ինձ. «Իսկ հիմա Դոն Ժուանին ի՞նչ կպատահի»: Եվ այդ պահին, մեծագույն զարմանք պատճաոելով ինձ, մտաք իմ կյանքի մեջ:
ԺՈՒԱՆ — (ապշած): Պատահականորեն… Եթե չջարդեիք արձանը, այս հանդիպումն, ուրեմն, տեղի չէր ունենա…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Անշուշտ… Սակայն բավական է, որ մեծ Տոտեմը փշրվի, որպեսզի բոլոր տաբուները վերանան, որպեսզի բոլոր հանդիպումներն արտոնվեն: Արգելված գաղափարներ այլևս չկան:
ԺՈՒԱՆ — Դա ավելի լուրջ է, քան կարող էի կարծել…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Դա վերջնական է:
ԺՈՒԱՆ — Այժմ, երբ ասացիք, թե ինչպես եմ մտել, կարո՞ղ եք ասել, թե ինչպես պիտի դուրս գամ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Խորքի դռնով, դուք լավ գիտեք:
ԺՈՒԱՆ — (շփոթված): Ինչը նշանակում է, որ ձեր գերին եմ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Անշուշտ, գերի ենք երկուսս: Ինչ որ է, այդ դռան բանալին գրպանումս չէ: Կողմնորոշվելու համար կարող ենք հույս դնել միայն մեր երկխոսություններից ծնվող հայտնությունների վրա:
ԺՈՒԱՆ — (ուշքի է եկել, շտկվել): Եթե արձանը փշրել եք ձեր երևակայականի մեջ, ապա մոռանում եք, որ իմ երևակայականում այն շարունակ կանգնած է պատվանդանին:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ճիշտ է, սակայն փոխվել է ձեր վերաբերմունքը նրա հանդեպ: Արդեն գիտեիք, որ քարե հսկան երկաթե ձեռք ունի, իսկ այժմ իմացաք, որ նրա ոտքերը կավից են: Ներքին արձանն է ստեղծում հերոսին: Ձեր պարագայում այն վերջնականորեն փշրվել է:
ԺՈՒԱՆ — (մեկուսի): Զգում եմ, ինչպես է սկսում այն ճաքեր տալ… (Արիադնային.) Իսկ մինչև ջրհեղեղն ի՞նչ է կատարվելու:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ընդամենը մի փոքր ժամանակ է մնում ինքներս մեզ փրկելու համար:
ԺՈՒԱՆ — Հիմա պիտի ասեք, թե տապան պիտի սարքենք…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Պետք չէ բառացի հասկանալ:
ԺՈՒԱՆ — Կենդանիների ու մարդկանց զույգեր, որոնք պիտի նավարկեն քառասուն օր ու գիշեր… Երկրորդ հազարամյակի ավարտին ուրիշ ի՞նչ կարող է դա նշանակել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Անտարբերության և ատելության բարձրացող սև ջրերից պետք է կյանքը փրկել: Դա կարտահայտվի կենդանի ներկայության մոգության վհրահայտնագործմամբ:
ԺՈՒԱՆ — Ինձ դեռևս անհայտ են աղետի հանգամանքները: Ինչպե՞ս կարող էր այդպիսի անհավատալի բան կատարվել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Հանկարծակի կատարվեց… Չնայած պատմության պրոցեսն իմ մեջ սկսվել էր բացահայտվել Մինոտավրոսի սպանությունից անմիջապես հետո: Թելը, որ նրան տվել էի, որը պահում էի կյանքին կապված, որը նա, լաբիրինթոսից դուրս գալուց հետո, չգիտես ինչու, կտրեց, ինձ վերադարձավ դառնությամբ ու թախիծով ծանրաբեռնված… Այն միաժամանակ ծանրաբեռնված էր Թեսևսի անցած ուղու հիշատակով: Ես լքված վերապրում էի ցավը և սիրո առաջին վերքի շուրջ համբերատար հյուսում լաբիրինթոսի հուշը: Վերջապես մի օր կյանքն ինձ հրամայեց քայլել հուշի ընթացքին հակառակ, կծիկը քանդել ու հասնել մինչև սիրո դեմ գործած հանցանքի վայր: Այդ երկարատև հետախուզության վերջում, Թեսևսի դավաճանությունից հետո, իմացա նրա պատվիրատուի անունը. իմ դժբախտության հիմքում ընկած էր իմ հոր՝ Մինոս արքայի անողոք օրենքը:
ԺՈՒԱՆ — Արդյոք ճի՞շտ հասկացա, որ Մինոս արքան Կոմանդորի հեթանոս նախորդն է, որ Թեսևսի և Դոն Ժուանի միջև ազգակցական կապ կա:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ինչպես բոլոր միթոսների, այնպես էլ նրանց միջև մի սև թել կա, որն անտեսանելի է խավարում, արյունապղծական մի շարունակականություն կա, որը հասկացա միայն աղետը կատարվելուց հետո: Կոմանդորի ուրվականը լաբիրինթոսի խավարում կմնա մինչև դատավարության պայթուցիկ ավարտը: Նրա ձայնը մատնեց նրան… Այս երեկո… Հեռախոսով…
ԺՈՒԱՆ — (զարհուրած): Կոմանդո՞րը… Հեռախոսո՞վ…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Հավատացեք ինձ, չեմ հորինում: Անսպասելի զանգեց մի սիրեկան, որից վերջերս էի բաժանվել: Այդ մարդու կյանքը բաժանվել էր ցանկության ու սիրելու վախի միջև: Վախին միշտ հաջորդում էր հափշտակությունը, որ դառնում էր ավելի ու ավելի մահացու: Ինքնակամ լքելով այս պատերազմական խաղը, վճռեցի նախևառաջ սերը փրկել: (Լռություն:) Սիրտս այնպե՜ս ուժգին էր զարկում: Սիրեկանը չէր, որ խոսում էր, այլ ամուսինը… Ապաշխարող հավերժական ամուսինը… Ներսս, անսպասելի, այնպիսի փոթորիկ սկսվեց, որ հազիվ կարողացա հասկանալ, թե ինչ է կատարվում: Դարձյալ և շարունակ խզումի նույն սցենարն է, շարունակ կյանքի նույն թելն է կտրվում, կրքի նույն զոհաբերումն է բանականության բագինին: Երբեք այսպես հստակորեն չէի ընկալել Հոր Օրենքի մահացու զորությունը, ինչպես այդ բրոնզե ձայնում, որը կարծես գալիս էր անդրաշխարհից: Լսափողը կախելուց հետո մեկ-երկու րոպե էր անցել, երբ Կոմանդորի արձանը հայտնվեց առջևս: (Լռություն:) Ես տեսա, թե արձանն ինչպես է ճաքճքում վերից վար ու կտոր-կտոր լինում: Նրան զարկում էին ոչ միայն երկնքից իջնող, այլև իմ արյան միջից բարձրացող շանթերը: Երբ արձանի բեկորները գետնին թափվեցին հսկա կճեպների պես, միջից մի մարդ դուրս եկավ՝ առանց տարիքի, ոտքից-գլուխ գորշ: Արձակ օդի մեջ նա ճոճվում էր, ասես անհիշելի ժամանակներից ի վեր այդ շարժական գերեզմանի բանտարկյալն էր եղել: Նա երկար նայեց ինձ: Նրա հայացքը լիացավ հրաշագործ քնքշությամբ և երկու արցունք հոսեցին մորուքն ի վար: Նա անխոս գրկեց ինձ ու հեռացավ: (Լռություն:) Երբ գրասեղանի մոտ նստած հազիվ կարողացա մտքերիս թելը վերականգնել, հայտնվեցիք դուք: Մնացածն արդեն գիտեք: (Լռություն:)
Ժուանն անշարժ է: Ասես վերջին բառերն անորոշության մեջ գցեցին նրան:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Դուք ոչինչ չեք ասում:
ԺՈՒԱՆ — (ուշքի գալով): Թողեք, որ ես էլ իմ մտքերի թելը վերականգնեմ: Ուզում եմ մենակ մնալ:
Մթություն:
ԵՐՐՈՐԴ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
Արիադնան ննջում է խավարի մեջ թաղված մահճակալի վրա: Ժուանը թույլ լուսավորված է: Նստած է աթոռին, գլուխը ձեռքերի մեջ: Գիշերվա բանտարկյալն է: Հանկարծակի ելնում է, բեմի առաջամասում ետուաոաջ անում:
ԺՈՒԱՆ — Իսկ հիմա փորձենք ամեն ինչ կարգի բերել: Պիտի կարողանամ ինքս ինձ համոզել, թե այս արկածը, մյուսների պես, անհետևանք պիտի մնա: Պետք է սառը ցնցուղ ընդունել ու լիաթոք թարմ օդ շնչել: (Լռություն:) Այս արտառոց բաները, որ նա ինձ հայտնեց, այլևս չեմ կարող չլսելու տալ: (Լռություն:) Երբ կնոջ ճշմարտությունն ուղիղ սրտիդ է դիպչում, արդյոք չի՞ նշանակում, որ կորցնում ենք մեր իշխանությունը: Հնարավո՞ր է, արդյոք, որ նվաճողը կործանվի, եթե Հոր Արձանը փշրվել է: Պե՞տք է, արդյոք, դա հասկանալ հետևյալ կերպ, որ մեր կնատյացությունն է մեզ կոշտացնում ոտքից գլուխ, մեզ դարձնում կարծր: (Ճչալով:) Դա սոսկալի կլիներ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (կտրուկ ելնում է, նստում անկողնու եզրին: Թույլ լուսավորված է): Ի՞նչը սոսկալի կլիներ:
ԺՈՒԱՆ — Չեմ համարձակվի կրկնել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (ելնում է, մոտենում նրան): Ուրեմն, դուք ևս բացահայտում եք բաներ, որոնք թաքնված էին ձեզնից:
ԺՈՒԱՆ — Մի ահավոր բան:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կարծես ցնցված եք:
ԺՈՒԱՆ — Այդ միտքը սպանում է ինձ, ամեն ինչ կտայի, որպեսզի դա չիմանայի:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Խոստովանեք ինձ:
ԺՈՒԱՆ — Խոստովանել, կնշանակեր տարածել ապշանքը: Հատկապես պետք չէ, որ այն դուրս գա այս սենյակից:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Դատելով ձեր սարսափահար դեմքից, գուշակում եմ, որ իմացաք ճշմարտությունն իր ողջ մերկությամբ: Պետք է, որ այդ ճշմարտությունը նույնպես բառեր գտնի, որպեսզի ասվի մեր միջև:
ԺՈՒԱՆ — Մտածեցի, կնատյացությունն է քաղաքակիրթ մարդուն հնարավորություն տալիս… պրկել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ես չեմ, որ պիտի հակաճառեմ ձեզ:
ԺՈՒԱՆ — Ուրեմն, իմ գայթակղելու, նվաճելու և կանանց սպառելու անզուսպ ցանկությունը ծնվում է իմ կնատյացությունի՞ց: Ուրեմն, կանանց սիրելը, վերջապես, ցանկալը և հատկապես նրանց բոլորի հետ կենակցելը նշանակում է նրանց անգիտակցորեն ատե՞լ: Որ նրանց դիմադրությունն ենք ցանկանում, որպեսզի հաղթելու հաճո՞ւյքը վայելենք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Հեշտասեր կատուն, որ սիրում է մկներին, սիրում է նաև ուտելուց առաջ զոհի հետ խաղալ: Սակայն կատվի վայելքի գագաթնակետը մկանը սատկացնելն է: Այդպիսին է նաև սերը, քանի դեռ գոյություն ունի մի սեռի տիրապետությունը մյուսի վրա: Նման դեպքում դաժանությունը գերազանցում է սիրուն: Հիմա բոլորը գիտեն, որ ոչինչ այնքան չի գրգռում գիշատչին, որքան զոհին մահվան հասցնելու տեսարանը…
ԺՈՒԱՆ — …Մինչև մուկը վերջապես խորամանկ դառնա և լույս աշխարհ հանի կատվի վայելքի գաղտնի զսպանակը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Միայն մուկը կարող է դա անել: Եթե ուզում ենք կյանքը փոխել, պետք է բացահայտել ու հասկացնել, որ իշխանության համար արտոնյալ որսի, ինչպես և սեքսի շուկայի ու դրամի շուկայում իշխող գիշատչության օրինաչափությունը զոհաբերման անողոք մի տրամաբանություն է: Առ ի չգոյե զոհերի է, որ պիտի վերանա դահիճների ցեղը: Եվ ոչ թե հակառակը:
ԺՈՒԱՆ — Ուրեմն, սխալ չի լինի կարծել, որ եթե Կոմանդոր-Հոր Արձանի կարծրությունը նրա թերությունը դառնա, ապա նվաճողը ցիրուցան կլինի… Ավա՜ղ, արդեն սոսկալի փորձառություն ունեմ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ահա, վերջապես հայտնվում է այն, ինչ կոչվում է պայծառատեսության պոռթկում:
ԺՈՒԱՆ — (իր հասկացածի խորությամբ ապշած): Իսկ եթե բոլոր արձանները ջարդուփշուր լինե՞ն… Վերջապես, եթե կնատյացությունը վերանա մեր բարքերից, պատկերացնո՞ւմ եք, ինչ կպատահեր:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Եթե կանանց ու տղամարդկանց ճշմարտություններն սկսեն երկխոսել, իրար խառնվել, որը վաղ թե ուշ տեղի է ունենալու, ապա կնատյացությունը կվերանա… Գուցե հիմա, մոլորակով մեկ, այն իր վերջին բռնկումն է ապրում:
ԺՈՒԱՆ — Ինչպիսի՞ն կլինի հարաբերությունը սեռերի միջև, եթե ցանկությունը մարի:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այն կփնտրի ավելի խորունկ, ավելի նախնական մի զսպանակ, քան պատերազմն է…
ԺՈՒԱՆ — Իսկ եթե չգտնի այդ զսպանակը, երեխաներին որտե՞ղ պիտի սարքեն:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Սոկրատն ասում էր, որ Էրոսն իր կապարճում բազմաթիվ հնարքներ ունի…
ԺՈՒԱՆ — Սակայն ինձ՝ Դոն Ժուանիս համար, հասկանո՞ւմ եք, արդյոք, դա ի՛նչ է նշանակում:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կնատյաց լինել կամ՝ ոչ:
ԺՈՒԱՆ — To be or not to be… Կարծես ընտրություն ունեի: (Նստում է մահճակալին, լուսավորության տակ:)
ԱՐԻԱԴՆԱ — (իր հերթին, սկսում է բեմառաջքը չափչփել): Կնատյացությունը պետք է մահամերձ լինի, որպեսզի տղամարդն սկսի կասկածանքով նայել նրան… Ասում են՝ Աստված, ասում են՝ բանականություն, բայց դա որոշակիորեն նշանակում է կնատյացություն… Օտարատյացության նույն արմատն է: Առնականությունը, որպեսզի իր լավագույն վիճակին հասնի, պետք է զտվի ամենայն կանացիությունից: Դա է պատճառն այն անեծքի և ամոթի, որ մեզ ճնշում է մեր նախնական որձևէգության մարմնական հետքերի համար… Խավարի մեջ գուշակված այս բաները, օրվա լույսի պես, միանգամից հստակ դարձան ինձ համար:
ԺՈՒԱՆ — (ինքնիրեն): Ես շատ եմ վախենում, որ ցանկության թաքուն զսպանակների բացահայտումը վերջնականապես կսպանի ցանկությունը: Ահա Ֆրոյդի ազդարարած ժանտախտը, պատիժ նրանց համար, ովքեր հանդգնում են իրենք իրենց ճանաչելու արգելքը խախտել: Փշրել Հոր Արձանը, նշանակում է՝ փշրել կարծրությունը, ազատագրել քնքշանքը… (Լռություն:) Ձերբազատել իգականն ուրականի մեջ և արականն՝ իգականի մեջ… Ինչպիսի՜ խառնակություն: Դա կարող է տեղի ունենալ միայն կնոջ երևակայության մեջ: Ահա ինչու շարունակ պետք է կտրել նրա լեզուն: Այս ամենը ես պատկերացնում եմ ահավոր հստակությամբ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (շարունակում է իր մենախոսությունը): Կնատյաց սուբյեկտն իր իշխանությունն է վայելում և ոչ թե իր ցանկության առարկա օբյեկտի ներկայությունը: Սեքսի գերհարմարավետությո՞ւնն է, արդյոք, ստիպում դառնալ սեփական քմայքների ամենաանսխալ տեսապատկերը և այն տեղավորում սեփական գլխում… Տեսագրական ժապավեն՝ հեռակառավարումով… Որպեսզի կարողանաս խուսափել մյուսի խանգարող ներկայությունից, երբ նա գալիս է իր բաժին ուշադրությունը, իր բաժին սերը պահանջելու: (Լռություն:) Կենդանի ներկայությունը զոհաբերել ամենազոր պատկերացման, միջնորդավորման՝ սա է, որ մշակույթը դարձնում է սիրո անապատ: Ուղեղի ու սեքսի միջև քարե սիրտ կա: Որն այլևս չի համարձակվում արյունել… (Լռություն:) Այս վիճակը փոխելու համար անհրաժեշտ է քարե սիրտը փշրել: Դե ինչ, արդեն արված է: (Նստում է մահճակալին, Ժուանի կողքին:)
ԺՈՒԱՆ — Իսկ եթե պայծառամտությունը ցավերից վատագո՞ւյնն է…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ցավը կարող է բուժվել միայն ցավի հասկացողությամբ: (Լռություն:) Վերցնել, նվաճել, տիրապետել, տիրանալ, հնազանդվել, պատկանել… Սա սեռերի պատերազմի լեզուն է: Պարզապես՝ պատերազմի լեզուն:
ԺՈՒԱՆ — (ճնշված): Եթե ճշմարիտ է, որ կնատյացությունը հաղթանակող առնականության թաքուն զսպանակն է, ինչպե՞ս ելք գտնել միայն ողջախոհությամբ: Արդյոք չե՞ք վախենում այդ գաղտնիքը բացելու անկանխատեսելի հետևանքներից: Արդյոք զբաղված չե՞ք կախարդի աշակերտուհու դերը խաղալով:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այն ժամին, երբ ատելության և սարսափի բոլոր կոյուղիները բերնեբերան լցված են, պետք է որ ճշմարտությունը լույս աշխարհ բերվի: Ամեն գնով:
ԺՈՒԱՆ — Մի՞թե այն աստիճան ենք այլանդակվել որ մեր մեծագույն վախն իրար սիրելու վախն է լինելու:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Սիրել, նշանակում է՝ արթնանալ: Ճակատագրի մեխանիզմը մեզ համար թափանցիկ դառնալուն պես դադարում է գործել…
ԺՈՒԱՆ — Եվ հենց այդ պահին է, որ ամեն ինչ կործանվում է…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Եվ հենց այդ ժամին է, որ հնչում է կեսօրվա առաջին զանգը:
ԺՈՒԱՆ — Կեսօրվա զանգն ինձ համար արդյոք այն պահին չհնչե՞ց, երբ մտա ձեր սենյակը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ամբողջ մարդկությունը հասել է դրան…
ԺՈՒԱՆ — Գուցե պիտի վանական դարձած լինեի… Այնտեղ ժամանակ կունենայի մտորելու…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Զգեստը փոխելուց ոչինչ չի փոխվի: Դուք պետք է հերոսի մաշկը թոթափեք ձեր վրայից:
ԺՈՒԱՆ — Հեշտ է ասել: Ի՞նչ կանեիք իմ տեղը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ես ձեր տեղը չեմ:
ԺՈՒԱՆ — (ձայնը բարձրացնելով): Մի՞թե քիչ առաջ դուք չէիք ասում, թե ուրիշին ճանաչելու համար պետք է մտնել նրա մաշկի մեջ: Ուրեմն, լսում եմ ձեզ, հիմա կամ երբեք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Շատ լավ, նախևառաջ ես կջանամ համոզվել, որ սեռը չի կայացնում տղամարդուն: Ես երկյուղածությամբ իրար կողքի կթաղեմ Կոմանդորին ու նվաճողին, հետո կգնամ իմ իսկական կյանքը փնտրելու: Եվ, վերջապես, ես կասեի, թե մի քաղաքակրթության վերջը աշխարհի վերջը չէ:
ԺՈՒԱՆ — Չափազանց չոր եք:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Իսկ ի՞նչ էիք սպասում: Որ ձեզ հանգստացնե՞մ: Ես շտապում եմ վերջացնել այս ամենը: Իմ միտքն ու հոգին վաղուց արդեն անցել են մյուս ափը: Վաղուց ժամանակն է, որ մարմինս միանա նրանց:
ԺՈՒԱՆ — Սերը կեսօրից հետո… Աստված իմ, դա ինչի՞ նման կլինի:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ոչ մի բանի: Պետք է այն հորինել՝ այդ բանը…
ԺՈՒԱՆ — Ի՞նչ կարող է տեղի ունենալ կնոջ ու տղամարդու միջև, երբ այդքան երկար տևած լեթարգիայից հետո նրա այրակնության հուշն արթնանա:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Պատկերացնում եմ, ինչպես շարունակ պիտի իրար բացահայտեն, իրար ճանաչեն, միմյանցով զարմանան… Միմյանց աչքերը բացեն…
ԺՈՒԱՆ — Ամեն ինչին նայում եք միայն ձեր կրկնակի տեսողության միջո՞վ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Դա է արդարամտորեն տեսնելու իմ միակ հնարավորությունը: Ճշմարտից ու կեղծից անդին արդարամտորեն տեսնելը միակ հայեցակերպն է, որ իսկապես հետաքրքրում է ինձ…
ԺՈՒԱՆ — Եթե երբեք չեմ հանդգնել կրքի գագաթը բարձրանալ, որովհետև վախեցել եմ անխուսափելի գահավիժումից: Ես փախուստ եմ տալիս մինչև հիասթափվելը: Հիմա եմ հասկանում, որ ձգտում եմ հաճույքը երկարաձգելուց անսահմանորեն ավելի երկարաձգել ցանկությունը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Պետք է հիասթափությունը միասին ապրելու ուժ գտնել՝ որպես դանդաղ ու փոխադարձ քողազերծում: Կեսօրը հասնելուն պես սերն արթնանում է: Վերագտնված ու կիսված մերկությունը, կենաց ծառի արգելված պտուղը:
ԺՈՒԱՆ — (մոտենում է նրան, նորից փորձում գրկել): Մենք շատ խոսեցինք… Կուզեի գիշերվա լռությունը կիսել ձեզ հետ… Թողնել, որ մեր մարմինները խոսեն…
ԱՐԻԱԴՆԱ — (խուսափում է): Նրանք իրար ասելու բան չունեն:
ԺՈՒԱՆ — Դաժան մի եղեք: Ես լավ չեմ զգում: Ես վախենում եմ, Արիադնա:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Վախը պետք է խորտակել և միջովն անցնել հենց այն պահին, երբ բռնել է կոկորդիցդ: Ես կարողանում եմ ձեզ օգնել՝ հաղթահարել ձեր վախը, որովհետև կարողացա իմ վախը հաղթահարել: Տվեք ձեր ձեռքը:
Արիադնան մեկնում է ձեռքը, Ժուանը ցուցադրաբար հրաժարվում է այն բռնել:
ԺՈՒԱՆ — Այդ հրավերն ինձ լավ ծանոթ է:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Իմ ձեռքը քարից չէ, Ժուան: Սա սրտի ձեռքն է… Քրոջ ձեռքը:
ԺՈՒԱՆ — Ամենաանտանելին իմ մահվան ճշմարտությունն է, որին վախենում եմ շիտակ նայել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Քիչ առաջ ասացիք, թե ցանկության մահը ձեզ սոսկում է պատճառել:
ԺՈՒԱՆ — Ընդամենը մի միտք էր:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մտքի ճշմարտացիության ապացույցն այն է, որ պահանջում է՝ իրեն հարեն…
ԺՈՒԱՆ — (բուռն): Ձեզ հարց եմ տալիս. տղամարդն ինչպե՞ս պիտի կարողանա հարգել իր ցանկության մահը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Լսելով, թե այդ մահն իրեն ինչ է ուզում ասել: Ցանկության մահը կարևոր մի բան ունի նրան հայտնելու:
ԺՈՒԱՆ — Բառե՜ր, շարունակ բառեր… (Բռունցքներով մրճահարում է գլուխը:) Մի՞թե
անկարող եմ այս ծուղակից դուրս գալ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (վճռական): Իրողությունն այն է, Ժուան, որ ինձ չեք ցանկանում: Որ ես էլ ձեզ չեմ ցանկանում և որ չեմ ցանկանում ձեզնից ցանկացված լինել: Որ դուք էլ չեք ցանկանում, որ ես ցանկանամ ձեզ: Չե՞ք կարծում, արդյոք, որ ցանկության այդպիսի բացահայտ անհետացումը մեր միջև չափազանց ճշգրիտ մի բան է նշանակում:
ԺՈՒԱՆ — Մարմնական ախորժակի այս բացարձակ բացակայությունն է ինձ տանջում: Սակայն ախորժակի այդ բացակայությունն իմ մեջ առաջացնում է սեռական անհագություն:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ձեռքդ տուր, Ժուան: (Ձեռքը մեկնում է, որը Ժուանը դարձյալ չի բռնում:) Քիչ առաջ ասացիր. «Գիշերվա լռությունը կուզեի կիսել քեզ հետ…»:
ԺՈՒԱՆ — (նեղված): Ասացի՝ ձեզ հետ… Մինչև հիմա «դուք»-ով էինք խոսում:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մենք, անշուշտ, մտերմության շեմն անցանք: Ցանկության բացակայությունը մեր միջև համարում եմ ոչ թե աղետ, այլ խաղաղության խոստում: Այս պահին մենք մարմինների լռությունն ենք կիսում: Այս բեմի վրա, իմ և քո միջև, մահվան և գայթակղության օպերան, այսինքն՝ սեռերի պատերազմը, տեղի չի ունենա: (Լռություն:) Հասկանում եմ, որ դա գլխապտույտ տագնապ է հարուցում: Մինչդեռ, ես մեծագույն հանդարտությունն եմ ապրում: Այստեղ ոչինչ և ոչ մեկը չկա, որին հերոսը կարողանա նվաճել: Անկողնու ճերմակությունը սենյակի կենտրոնում քեզ համար այլևս արգելված տարածքի հմայքը չունի: Մենք արձանի որբերն ենք, Ժուան: Մենք պիտի հորինենք սեռերի հետպատերազմյան կյանքը:
ԺՈՒԱՆ — (մոտենում է Արիադնային, նրա գլուխն առնում է ձեռքերի մեջ): Դու առաջին կինն ես, որին նայում եմ եղբոր աչքերով… Ասես առաջին անգամն է, որ զգում եմ, ինչպես են քրոջ աչքերը նայում ինձ… (Քնքշորեն գրկում է նրան:) Որպեսզի հոգիներն սկսեն խոսել և իրար լսել, մի՞թե անհրաժեշտ է, որ մարմինները լռեն:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կեսօրից անցնել, նշանակում է՝ անցնել պարապը: Ցանկության մահն է, որ անցնում է մեկ ափից մյուսը: Պետք է համաձայնվել նրա հետ նույն նավակը նստել: Հին աշխարհի սեռական քմայքներն այլևս չեն գործում նոր աշխարհում: Պետք է նրանց վախճանը սգալ: Սերը վերահորինող է:
ԺՈՒԱՆ — Առանց քեզ երբեք քաջություն չէի ունենա ինքս ինձ կորցնելու սարսափն ապրել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Քրոջ գործն է՝ եղբորն արթնացնել:
ԺՈՒԱՆ — (նախկին եռանդով): Իսկ այժմ կանաչ լույս վառենք նոր պատմության համար:
ԱՐԻԱԴՆԱ — (ծիծաղում է): Առաջին անգամն է, որ իրար հետ խոսելիս «կանաչ» բառն է արտասանվում: Վաղուց այն չէի լսել:
ԺՈՒԱՆ — Դա լավ նախանշան ես համարո՞ւմ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ձիթենու ճյուղն՝ աղավնու կտուցին…
Բազմագույն, բայց մեղմ լույս է անսպասելի սփռվում սենյակով մեկ:
ԺՈՒԱՆ — Ծիածա՜ն:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Սևի և սպիտակի հարաբերությունն այնտեղ արտահայտված է բոլոր գույներով՝ հետկեսօրեի սիրո մեղմ խաղի մեջ…
ԺՈՒԱՆ — (նորից անհանգիստ): Իսկ եթե այս սենյակից դուրս գալուն պես «սիրել» բայի գաղտնիքը կորցնե՞նք: Ինչ էլ պատահի այս երեկո, արդեն գիտեմ, որ այլևս չեմ կարող իմ պերսոնաժի մաշկի մեջ մտնել: Բայց կորցնելով նրան, վերջնականապես կորցնում եմ իմ պաշտոնը:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Ինչ էլ որ լինի, մեկնումեկը մեզ գործ կտա: Քաղաքի բանալիները մեզ չեն հանձնվի դարպասների մոտ… Այդ քաղաքը մենք պիտի կառուցենք:
ԺՈՒԱՆ — Մարմինների և հոգիների լեզուն որպեսզի ուտոպիա չդառնա, հետկեսօրվա սիրո մեծ խաղի մեջ պետք է նոր դաշինքի վայրը գտնվի… Ինչի մասին ոչ մի հստակ պատկերացում չունենք: Առայժմ սիրում ենք իրար մաքուր սիրով, ինչպես քույր ու եղբայր: Բայց դա չի կարող երկար տևել:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Հոգիների ընդհանրությունն, անշուշտ, կազդարարի մարմինների հարությունը, սակայն մենք պիտի սովորենք այսուհետև քայլել անորոշության մեջ, առանց ապահովության և առանց ուղեցույցների, ունենալով միայն անհայտը՝ միակ հորիզոնի համար և անվերջ երկխոսությունը՝ միակ Արևելքի համար:
ԺՈՒԱՆ — (նայում է ձեռքի ժամացույցին): Լույսը բացվում է, Արիադնա: Գուցե դուրս գանք այս փակ սենյակից, արդեն շնչահեղձ եմ լինում:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Իսկ ես սովամահ եմ լինում.. Գիտե՞ս, թե ճամփա ընկնելուց առաջ ինչը պիտի հավասար կիսենք իրար միջև: Հարևան բիստրոյի սեղանի շուրջ պիտի կիսենք սուրճն ու հացը այն մարդկանց, ովքեր ելնում են առավոտ կանուխ: Նրանք, ովքեր ասում են, թե ապագան իրենցն է:
ԺՈՒԱՆ — Առավոտ շուտ արթնացողների խնջույքը… (Արիադնան վերցնում է պայուսակը, շալը գցում ուսերին ու պատրաստվում է դուրս գալ:) Մի վերջին հարց…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Լսում եմ քեզ:
ԺՈՒԱՆ — Երբ պատմում էիր Արձանը պայթեցնելու մասին, ինչ-որ բան կամ, ավելի շուտ, ինչ-որ մեկն ինձ համար առեղծված մնաց…
ԱՐԻԱԴՆԱ — Նկատի ունես այն մարդո՞ւն, որը դուրս եկավ արձանի միջից:
ԺՈՒԱՆ — Այո:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Գորշ մարդն, իսկապես, մնաց, եթե ոչ խորհրդավոր, ապա… իմ մտքի մեջ անորոշ: Չմտածված, եթե ոչ՝ անմտածելի…
ԺՈՒԱՆ — Ո՞վ է նա:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Կարծում եմ՝ ոչ ոք: Լոկ ինքն է անձամբ…
ԺՈՒԱՆ — Ոչ ոք՝ անձա՞մբ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Մերկ մարդը: Անանուն մարդը: Անհայտ մարդը:
ԺՈՒԱՆ — Նրան ի՞նչ պատահեց:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Տեսա, ինչպես անհետացավ ճիշտ քո հայտնվելուց առաջ… Նա պիտի որ խորացած լինի իմ մանկության ամենահեռավոր անտառների մեջ:
ԺՈՒԱՆ — Ընդմի՞շտ:
ԱՐԻԱԴՆԱ — Այնքան ժամանակ, որքան պետք կլինի վերաբնականանալու համար: Որպեսզի գորշ մարդը փոխվի կանաչ մարդու: Դա կարող է մի քանի տարի տևել կամ մի քանի դար… Կապրենք՝ կտեսնենք:
Ժուանը բռնում է Արիադնայի ձեռքը: Նրանք քայլում են բեմի խորքը, բեմը մթնում է:
Ֆրանսերենից թարգմանեց Ալեքսանդր ԹՈՓՉՅԱՆԸ