Սամվել ԿՈՍՅԱՆ / «ՈՒՇԱՑՈՂՆԵՐԸ»

Սամվել ԿՈՍՅԱՆԻ «ՈՒՇԱՑՈՂՆԵՐԸ» պիեսը տպագրվել է «Դրամատուրգիա» հանդեսի 2005 թ., թիվ 8-9-ում

 

Ովքե՞ր են ուշացածները: Ովքեր շտապում են: Իսկ շտապում եմ, որովհետև վստահ չեն: Ժամանակը թռիչքներ չի ընդունում, այդ թռիչքներից կորչում է նրա հետագիծը՝ հիշողությունը: Հիշողության բացակայությունը բարոյական և հոգևոր արժեքների կորուստ է ենթադրում, որից հետո ոչինչ գլխավոր չէ և ոչինչ երկրորդական չէ, որովհետև ամեն ինչ մակերեսի վրա է: Գրելիս մեծ նպատակներ չեմ հետապնդել, ընդամենը փորձել եմ ներկայացնել, թե ինչքան անիմաստություն է պարունակում մակերեսը և որ անվստահությունը անիմաստության շարունակությունն է:

 

Սամվել ԿՈՍՅԱՆ

ՈՒՇԱՑՈՂՆԵՐԸ

(ինչ-որ բան՝ վեց պատկերով)

 

Գործող անձինք

ՍԵԹ

ԳՈՌ

ՀԵՂԻՆԱԿ

ԱՆԻ

ՀԵՂԻՆԱԿԻ ԱՂՋԻԿ

ԳԻԺ

1-ԻՆ

2-ՐԴ

 

ՊԱՏԿԵՐ ԱՌԱՋԻՆ

Հերոսները գրական կերպարներ են, ուստի ցանկացած միջավայր գերադասելի է: Ճիշտն այն է, որպեսզի գրական պայմանականությունը դիտարկվի իրականության տարբերակներից մեկը, տարբերակ, որը մոտ է իրականության մասին մեր պատկերացմանը: Ուրեմն՝ ոչ թե իրականությունը, այլ մեր պատկերացումը նրա մասին: Այսքանից հետո մնում է հնարավորինս ձանձրալի չլինել, հիշելով, որ եթե թատրոնը կյանքի հայելին է, ապա կյանքն ինքն էլ թատրոն է:

 

Բեմում Գոռն ու Սեթն են: Սեթը ուշադիր շուրջն է նայում, ասես ինչ-որ բան է փնտրում:

ԳՈՌ – Ի՞նչ ես կորցրել:

ՍԵԹ — Թվում է՝ ամեն ինչ տեղն է:

ԳՈՌ — Ուրիշ ո՞նց պիտի լիներ:

ՍԵԹ — Թվում է՝ տեղն է, բայց անհայտն է շատ:

ԳՈՌ — Սկիզբը անհայտից դժվար է տարբերել:

ՍԵԹ — Ինչի՞ սկիզբը:

ԳՈՌ — Հեղինակի նոր գործի:

ՍԵԹ — Մե՞նք էլ ենք նոր:

ԳՈՌ — Համարյա յուղը վրան:

ՍԵԹ — Միևնույն է, հիշողությունս տեղը պի­տի լիներ:

ԳՈՌ — Հիշողությունդ էիր փնտրո՞ւմ:

ՍԵԹ — Իմ տարիքում ուրիշների հիշողությու­նը իրենցից մեծ է լինում:

ԳՈՌ — Տարիքը կապ չունի:

ՍԵԹ — Հիշողությունը տարիք է:

ԳՈՌ — Շատերն են հիշողությունը կորցնում:

ՍԵԹ — Մորս դեմքը կհիշեի, մորս դեմքը չէի կորցնի:

ԳՈՌ — Գուցե մայր չես էլ ունեցել, գուցե քեզ կաղամբի տակից են գտել:

ՍԵԹ — Կաղամբն էլ չեմ հիշում:

ԳՈՌ — Թողե՞լ են, որ հիշես: Քեզնից հետո միանգամից կերել են:

ՍԵԹ – Չգիտեմ, ինչ են արել, բայց այսպես շարունակվեց՝ մի օր ականջներս կլցնեմ թռչունների երգով ու հայդե, դեպի արդար երկիր՝ հիշողությանս ետևից:

ԳՈՌ — Ե՞րբ հորինեցիր:

ՍԵԹ — Ի՞նչը:

ԳՈՌ — Արդար երկիրը:

ՍԵԹ — Կարևորը ցանկությունն է, եթե ցան­կությունս մեծ լինի, երկիրն ինքը ինձ կգտնի:

ԳՈՌ — Կարևորը հեղինակն է:

ՍԵԹ — Մեծ ցանկությունը հեղինակին էլ կհամոզի:

ԳՈՌ — Միայն թե ներկայիս հեղինակների խելքը գնում է սպանությունների համար: Ու չես էլ իմանա՝ ինչպես ջրհորում հայտնվեցիր:

ՍԵԹ — Խոտ չեմ, որ քամին ջրհորը գցի:

ԳՈՌ — Միևնույն է, ավելին մի՛ ուզիր: Շատ ուզողներին այնքան էլ չեն սիրում:

ՍԵԹ — Իմն եմ ուզում, չտվեցին՝ անընդհատ ուզելու եմ:

ԳՈՌ — Մինչև որ ստիպես թուղթը ճմրթեն (ցույց է տալիս՝ ինչպես) ու աղբամանը գցեն:

ՍԵԹ — Չեն համարձակվի:

ԳՈՌ — Ո՞վ է խանգարելու: Հեղինակի համար մարդն ու խոտը համարյա նույնն են:

ՍԵԹ – Հիմարությո՛ւն:

ԳՈՌ — Տրորված խոտը կեր էլ չի դառնում:

ՍԵԹ — Ո՞վ է ուզում ուտել:

ԳՈՌ — Անասուններն ամեն տեղ էլ շատ են:

ՍԵԹ — Բայց ոչ մեկը խոտին անունով չէր կանչի:

ԳՈՌ — Գրականության մեջ պատահում է:

ՍԵԹ — Դու է՞լ ես խոտ:

ԳՈՌ — Չափն անցար:

ՍԵԹ — Ընդամենը հարցնում եմ:

ԳՈՌ — Ուրեմն մի՛ հարցրու:

ՍԵԹ — Բայց պատասխանը չեմ լսում:

ԳՈՌ — Ի՞նչ ես ուզում իմանալ:

ՍԵԹ — Թե ով ես:

ԳՈՌ — Նախ քո ով լինելը ճշտիր:

ՍԵԹ — Ուզում եմ քեզ էլ ճանաչել:

ԳՈՌ — Վեպը հնարավոր չէ միայն խոտով լցնել:

ՍԵԹ — Ուրեմն հրաժարվում ես, որ խոտ ես:

ԳՈՌ — Չեմ էլ ուզում պատասխանել:

ՍԵԹ — Իսկ արտաքինից կարգին մարդ ես երևում:

ԳՈՌ — Ինքդ ասացիր:

ՍԵԹ — Ի՞նչ ասացի:

ԳՈՌ — Որ մարդ եմ:

ՍԵԹ — Մինչդեռ հակառակն էի ուզում ասել:

ԳՈՌ — Գիտե՞ս ինչու խոտը, որքան էլ տրո­րեն, մյուս տարի էլի նույն տեղում է աճում: Որով­հետև քեզ նման հիշողություն չունի:

ՍԵԹ — Քո հիշողությունն էլ չարությունից չի տարբերվում:

ԳՈՌ — Իրոք որ՝ խոտ: Միայն խոտն է ճշմար­տությունը չարության հետ շփոթում:

ՍԵԹ — Ուզում ես ասել…

ԳՈՌ — Այլևս ոչինչ չեմ ուզում ասել:

 

Շարժվող գնացքի ձայնը ընդհա­տում է նրանց զրույցը: Երկուսն էլ անակնկալի եկած շրջվում են ձայ­նի կողմը, որն աստիճանաբար ու­ժգնանում է: Վազող Անիին տեսնելով՝ ավելի են զարմանում: Անին հասնում է բեմի հեռավոր անկյունը, անսպասելի կանգնելով, հայացքով ուղեկցում է հեռացող գնացքը: Հուսահատված է, գլխի­կոր:

ԱՆԻ — Գնաց: Չհասցրի, ու էլի առանց ինձ գնաց:

ՍԵԹ — Այստեղ կայարան կա՞:

ԳՈՌ — Կա, որ գնացքները գնում են:

ՍԵԹ — Երբեք չէի մտածել, որ գնացքի ձայնը հույսի պես է:

ԳՈՌ — Շուտ ոգևորվեցիր: Հորինածդ արդար երկրում, հնարավոր է, գնացքի մասին չգիտեն: Գնացքը մեղքի զգացում էլ է առաջացնում:

ՍԵԹ — Երևակայությունդ ուրիշ բան չհուշե՞ց:

ԳՈՌ — Քեզ էլ նույնը պիտի հուշեր, քանի որ հեղինակները սիրում են հերոսներին երբեմն գնացքի տակ գցել:

ՍԵԹ — Գնացքի մեջ լինես՝ տակը չես ընկնի:

ԳՈՌ — Երկաթուղային վթարները շատացել են, ու վտանգը ներսում էլ քեզ կգտնի:

ՍԵԹ — Վթարներ, երկրաշարժեր, պատե­րազմներ, ցունամիներ… Մտքովդ լավ բան չի՞ անցնում:

ԳՈՌ — Անցնում է, միայն թե լավը չի տպա­վորվում:

ՍԵԹ — Ինչի մասին մտածես, դա էլ տպավոր­վում է:

 

Անին գլխիկոր մոտենում է նրանց:

ՍԵԹ — (նրա կողմը շրջվելով): Կայարանը հեռո՞ւ է:

ԱՆԻ — Չգիտեմ:

ՍԵԹ — Ինչո՞ւ էիր վազում:

ԱՆԻ — Գնացքը նստեմ:

ՍԵԹ — Գնացքը կայարանից են նստում:

ԱՆԻ — Նույնն է:

ՍԵԹ — Նույնը չի կարող լինել:

ԱՆԻ — Որտեղից էլ փորձեմ, ուշանում եմ:

ՍԵԹ — Շա՞տ ես ուշացել:

ԱՆԻ — Անընդհատ:

ՍԵԹ — Կայարանը մե՞կն է:

ԱՆԻ — Ուրիշն էլ կա:

ՍԵԹ — Այդ երկրորդից փորձիր:

ԱՆԻ — Անիմաստ է:

ՍԵԹ — Ինչո՞ւ:

ԱՆԻ — Այնտեղի գնացքն ուրիշ տեղ է գնում:

ՍԵԹ — Դու ո՞ւր ես գնում:

ԱՆԻ — Չգիտեմ:

ՍԵԹ — Որ չգիտես, ինչ էլ նստես՝ հարմար է:

ԱՆԻ — Այնքան էլ չէ:

ՍԵԹ — Չասացի՞ր՝ գնալուդ տեղը չգիտես:

ԱՆԻ — Բայց գիտեմ, թե մյուս կայարանի գնացքն ուր է գնում: Այս գնացքն էր իմը, սրանից էլ ուշանում եմ: (Չսպասելով պատասխանի, դանդաղ հեռանում է:)

ՍԵԹ – Չհասկացա, ի՞նչ էր ուզում:

ԳՈՌ — Անծանոթից ավելին մի՛ պահանջիր:

ՍԵԹ — Շատ էր հուսահատված:

ԳՈՌ — Առավել ևս:

ՍԵԹ — Ո՞ւր էր ուզում գնալ, այդ ի՞նչ տեղ է Չգիտեմը:

ԳՈՌ — Գուցե չէր գնում, այլ հեռանում էր:

ՍԵԹ — Նույնը չի՞:

ԳՈՌ — Գնացողը վերադառնում է, հեռացո­ղը…

ՍԵԹ — Ի՞նչ է լինում:

ԳՈՌ — Չգիտեմ:

ՍԵԹ — Ո՞նց է, էդ բանը չգիտես:

ԳՈՌ — Չեմ ուզում ասել:

ՍԵԹ — Պիտի օգնած լինեինք:

ԳՈՌ — Եթե նույնիսկ ինքը չգիտի՝ ուզածն ինչ է, ինչո՞վ էիր օգնելու:

ՍԵԹ — Քո ուզածն ի՞նչ է:

ԳՈՌ — (երազկոտ): Իմ ուզածը… Միայն թե հեղինակը գործը կիսատ չթողնի, կիսատ ու անավարտ:

ՍԵԹ — Մտածո՞ւմ ես, ինչ կլիներ, եթե Տերն էլ մարդուն կիսատ թողներ:

ԳՈՌ — Կարծում ես ավարտե՞լ է:

ՍԵԹ — Հնարավոր է, որոշ անավարտ բաներ մնացել են:

ԳՈՌ — Թողել է, որ դա էլ մարդն ավարտի:

ՍԵԹ — Անհավասարությունը չի թողնի:

ԳՈՌ — Մոռացել ես, որ մյուս աշխարհը նույն­պես Տերն է ստեղծել: Իսկ էդ աշխարհում բոլո­րը հավասար են:

ՍԵԹ — Ուրեմն երրորդ աշխարհն էլ պիտի ստեղծեր:

ԳՈՌ — Ինձ այս աշխարհն է դուր գալիս և հենց այստեղ կուզենայի փայլել:

ՍԵԹ — Որպես ի՞նչ ես փայլելու:

ԳՈՌ — Որպես քաղաքական գործիչ:

ՍԵԹ — Զզվում եմ քաղաքական գործիչներից: Գրպանահատի պես ձեռքներն անընդհատ ժո­ղովրդի գրպանում են:

ԳՈՌ — Նրանք չլինեն, քաոսը կխժռի աշխար­հը:

ՍԵԹ — Մի աման սուտը չի՞ դրանց կարգու­կանոնը, որ ժողովրդին իրենց ուզած կողմը քշեն:

ԳՈՌ — Մեկը պիտի ասի՝ ուր գնան:

ՍԵԹ — Աստվա՞ծ են, որ գնալու տեղն իմա­նան:

ԳՈՌ — Երկրի վրա Աստծո ներկայացուցիչնե­րը երբեմն ավելի կարևոր են…

 

Երաժշտության հնչյունների տակ, աթոռները գրկած, պարելով հայտնվում են 1-ինն ու 2-րդը: Որոշ ժամանակ ինքնամոռաց պարելուց հետո վերջապես կանգնում են, աթոռները դնում են հատակին, բարձրանում են աթոռների վրա, միասին բղավում են՝ խոս­տում, խոստում…

ՍԵԹ  — Ծաղրածո՞ւ են:

ԳՈՌ — Շատ զվարճալի են:

ՍԵԹ — Ի՞նչ են ուզում:

ԳՈՌ — Չե՞ս լսում:

ՍԵԹ — Լսում ու չեմ հասկանում:

ԳՈՌ — Ի՜նչ ոգևորություն է, ի՜նչ անկեղծ պա­թոս:

ՍԵԹ — Ոնց որ վատ թարգմանություն լինեն…

ԳՈՌ — Սրանցը ուրիշ ժանր է:

1-ԻՆ — (ընդհատելով բղավոցը): Չլինի՞ տեղը ճիշտ չենք ընտրել:

2-ՐԴ – Մի՛ շեղվիր:

1-ԻՆ, 2-ՐԴ — Խոստում, խոստում…

ԳՈՌ — Բարձր, ավելի բարձր:

ՍԵԹ — Չհոգնեցի՞ք:

ԳՈՌ — Ափսոս, դեռ ծրագիր չեմ մշակել:

1-ԻՆ, 2-ՐԴ — Խոստում, խոստում…

ՍԵԹ — Խոստումն ի՞նչ եք անելու:

1-ԻՆ — Սոված ենք:

ՍԵԹ — Սոված եք՝ հաց ուզեք:

1-ԻՆ — Հացը չի կշտացնի:

ՍԵԹ — Խոստումն էլ չի կշտացնի:

2-ՐԴ — Մեզ հերիքում է:

ՍԵԹ — Ասենք չխոստացան, ի՞նչ եք անելու:

1-ԻՆ — Կասկածս իզուր չէր… Տեղը լավը չի: Զգում էի, որ սրանք խոստում տվող չեն:

2-ՐԴ — Ես էլ տխրեցի:

1-ԻՆ — Սրանք միայն հարց տվողներ են:

2-ՐԴ — Այն երկրորդը դեռ ոչինչ չի հարցրել:

1-ԻՆ — Միևնույն է… Հարցերից աղիքներս խառնվել, բարձրացել ու սեղմում են կոկորդս:

2-ՐԴ — Ազգային ժողովն էլ արձակուրդում է:

1-ԻՆ — Օրն անցավ, իսկ դեռ ոչ մի խոստում չենք լսել… (Իջնում է աթոռից, կրկին պարային զուգընկերոջ պես գրկում է աթոռը և պարելով հեռանում է, չմոռանալով սակայն բղավել՝ խոս­տում, խոստում…)

2-ՐԴ — (հետևելով ընկերոջը): Խոստում, խոստում…

 

ՍԵԹ — Մե՞զ էին ծաղրում, թե՞ իրենց:

ԳՈՌ — Ինչ պահ կորցրի… Ինչ առիթ էր հռետորի շնորհս փորձելու:

ՍԵԹ — Չէ՞ որ խնդրում էին:

ԳՈՌ — Լռի՜ր:

ՍԵԹ — Միանգամից մռայլվեցիր:

ԳՈՌ — Մոտենում է:

ՍԵԹ — Ո՞վ:

ԳՈՌ — Վտանգը: Հեռվից էլ զգում եմ:

ՍԵԹ — Քամի էլ չկա:

ԳՈՌ — Կա ու փչում է:

ՍԵԹ — Դեռ գործիչ չես, բայց արդեն չասածդ մտքերից էլ ես վախենում:

ԳՈՌ — Դու էլ վախեցիր, իրոք մոտենում է:

ՍԵԹ – Չասացիր՝ ով:

ԳՈՌ — Հեղինակը:

ՍԵԹ — Մազերդ էլ ցցվեցին:

ԳՈՌ — Լռելո՞ւ ես, թե՞ չէ:

 

Հայտնվում է հեղինակը, որին տեսնելով երկուսն էլ անբնա­կանորեն ձգվում են:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Այ թե որտեղ եք… Ձեզ էի փնտրում: Հեղինակները երբեմն սիրում են զրուցել իրենց հերոսների հետ:

ՍԵԹ — Զրույցը ճանաչողների միջև է:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Կարծում եմ, մի քիչ ճանաչում եմ:

ՍԵԹ — Ո՞նց է, ինքս ինձ չգիտեմ, բայց դու ճանաչում ես: Եթե նրա համար խոտ եմ, քեզ հա­մար ո՞վ եմ:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Կատակել է երևի:

ՍԵԹ — Մինչ այժմ ավելի համոզված ուրիշ բան չի ասել…

ՀԵՂԻՆԱԿ — Ձեր իրական հարաբերություն­ները դեռ չեմ ճշտել:

ՍԵԹ — Գոնե պարզե՞լ ես, թե ով ի՛նչ է լինելու:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Պատահում է, որ գործն սկսե­լուց առաջ չգիտես՝ ինչի մասին է լինելու:

ՍԵԹ — Հնարավոր չէ:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Հնարավոր է, միայն թե… Առաջարկում եմ սուրճ խմել, ճանապարհին էլ կզրուցենք:

ՍԵԹ — Բայց չասացիր…

ՀԵՂԻՆԱԿ — Կհասցնեմ… Զրույցի ժամա­նակն անսահման է… ժամանակը գործի համար է քիչ լինում:

Գնում է: Գոռն ու Սեթը ան­խոս հետևում են նրան:

 

 

ՊԱՏԿԵՐ ԵՐԿՐՈՐԴ

Նույն տեսարանը: Կրկին Գոռն ու Սեթն են, սակայն նրանց զրույցը չի լսվում: Հեռախոսազանգ հիշեց­նող ձայնը՝ տուո՜ւ, տուո՜ւ… խան­գարում է նրանց լսել: Հայտնվում է նաև զնգացողը՝ հնամաշ շորերով: Զնգալով մոտենում, պտտվում է Գոռի ու Սեթի շուրջը: Գոռն ու Սե­թը ապշած փորձում են գուշակել՝ ո՞վ է և ի՞նչ է ուզում:

ԳՈՌ — Շա՞տ ես պտտվելու:

ԳԻԺ — Մինչև որ…

ԳՈՌ — Ի՞նչ լինի:

ԳԻԺ — Չգիտեմ:

ՍԵԹ — Հո հեղինակը չի՞ ուղարկել:

ԳԻԺ — Ո՞վ է:

ՍԵԹ — Դու ո՞վ ես:

ԳԻԺ — Հեռախոս, որի լսափողը չեն վերցնում:

ԳՈՌ — Ո՞վ պիտի վերցնի:

ԳԻԺ — (կանգնում է): Ճակատագիրը: Ուզում եմ հարցնել՝ ինչո՞ւ ինձ չի սիրում:

ԳՈՌ — Գուցե քեզ համար գժվում է:

ԳԻԺ – Գժվեր՝ կպատասխաներ:

ԳՈՌ — Գուցե պատասխանում է, ու քո զրն­գոցն է, որ չի թողնում լսես:

ՍԵԹ — Շա՞տ ես զնգում:

ԳԻԺ — Ծնվածս օրվանից:

ՍԵԹ — Էլ մի՛ զնգա, եթե մինչև հիմա չի պատասխանել:

ԳԻԺ — Բանաստեղծություն էլ եմ գրում: (Եվ միանգամից արտասանում է:)

Նրանցը ծովն է,

իմն՝ ակվարիումը,

նրանք լողում են,

ես՝ զգուշանում:

Զգուշանում եմ

ապակուն բախվել,

բայց ոնց էլ անում՝

ապակին է իմ

դիմացը փակում:

ՍԵԹ — Զնգալուց հետաքրքիր է:

ԳԻԺ — Առանց զնգալու չի լինի: Մեկ էլ ու լսափողը վերցրեց՝ տո՜ւո՜ւ, տո՜ւո՜ւ…

Բաժակը կոտրել ենք

ու մոլորվել ենք,

թե հիմա ոնց ենք

ջուր խմելու:

Բայց մոռացել ենք, որ մեռածներին

ջուրը չի օգնել

ու չի օգնելու:

ՍԵԹ — Հեղինակի լրտե՞սն ես:

ԳԻԺ — Տո՜ւո՜ւ, տո՜ւո՜ւ… Չդիմացան, այստեղ էլ վիրավորեցին: (Ինչպես անսպասելի հայտնվել էր, այդպես էլ հեռանում է, շարունակելու զնգալ տո՜ւու, տո՜ւու…)

ՍԵԹ — Սրա հայտնվելը պատահական չէր: Բանաստեղծություններն էլ չարագուշակ էին: Գժերի բառերն ավելի վտանգավոր են, որով­հետև շպարված չեն:

ԳՈՌ — Հիշողությունդ կորցնելուց հետո զգու­շավորությունդ ավելի է մեծացել:

ՍԵԹ — Երեկվանից տագնապը լափում է ներսս: Սրա հայտնվելը պատահական չէր: Հեղի­նակը ինչ-որ բան է կասկածել:

ԳՈՌ — Որովհետև չէր հրավիրել, որ աչքերով խժռես աղջկան:

ՍԵԹ — Հայացքս նրանից չէի կարողանում կտրել: Քիչ էր մնում թռչեի ու համբուրեի ձեռքե­րը՝ ճերմակ, թափանցիկ… Այդ շուրթերը, աչքե­րը… Հենց առաջին հայացքից սիրտս թփրտաց խեղդվողի պես:

ԳՈՌ — Միայն հեղինակը չկարծի՝ դաշնակից­ներ ենք:

ՍԵԹ — Խոտն ու քաղաքական գործիչը միա­սին չեն կարող լինել:

ԳՈՌ — Հեռու մնա աղջկանից: Ինձանից էլ: Հեղինակին դուր չի գալիս քո վարքը: Իսկ առանց նրա օգնության դժվար է բարձրանալը: Առայժմ…

ՍԵԹ — Ինչքա՞ն ես բարձրանալու, հո Տիրոջը չե՞ս ուզում հասնել:

ԳՈՌ — Կարևորը Նրան մյուսներից ավելի մոտիկ լինեմ:

ՍԵԹ — Ստի ամանն ի՞նչ ես անելու, թաքցնես, ո՞նց ես լցնելու:

ԳՈՌ — Վաղը խնդրելու ես, որ ամանը լիքը լինի: Սուտն էլ, թմրանյութի պես, ինչքան ըն­դունես՝ քիչ է թվալու, ու ավելի մեծ չափաբաժիններ ես ուզելու:

ՍԵԹ — Մինչև ե՞րբ:

ԳՈՌ — Մինչև հաջորդ սերունդը, երբ նախոր­դը կհասկանա, որ ամենամեծ սուտը հենց իրենց կյանքն է եղել:

ՍԵԹ — Ճշմարտության տեղը կորցրիր:

ԳՈՌ — Չկորցրի, ինքն է թաքնվել:

ՍԵԹ — Այդքան ստին քարն էլ չի դիմանա:

ԳՈՌ — Ուժեղ է՝ թող պաշտպանվի:

ՍԵԹ — Երևի բարեկամներն են քչացել:

ԳՈՌ — Ուժեղի բարեկամները չեն քչանում:

ՍԵԹ — Ուժեղն էլ սո՞ւտն է:

ԳՈՌ — Համենայնդեպս, նրա հետ ավելի հեշտ է ու ավելի հետաքրքիր:

ՍԵԹ — Քեզ համար է հետաքրքիր, մինչդեռ մյուսները տառապում են:

ԳՈՌ — Ուրեմն թող որոշեն՝ ում ետևից գնան:

ՍԵԹ — Սուտը չի թողնում:

ԳՈՌ — Քեզ ո՞վ է խանգարում, որ քո արդար երկիր գնաս: Գնա, ինչո՞ւ ես մնացել:

ՍԵԹ — Հիմա չեմ կարող:

ԳՈՌ — Չե՞ս կարող, թե՞ չես ուզում:

ՍԵԹ — Չեմ կարող, որովհետև սիրտս հետս չէ, սիրտս աղջկա մոտ եմ թողել:

ԳՈՌ — Քո գործն է, բայց այլևս մեր ճանա­պարհները բաժանված են: Ծիծաղելի է սեփա­կան բարեկեցությունը ուրիշի զգացմունքներին զոհելը:

 

Գնացքի ձայնը կրկին ընդհատում է նրանց զրույցը: Նորից ակամա շրջվում են ձայնի կողմը, որն աս­տիճանաբար ավելի բարձր ու հստակ է դառնում:

ՍԵԹ — Նույն ձայնն է, միայն աղջիկը չկա:

ԳՈՌ — Նրան ինչո՞ւ ես փնտրում:

ՍԵԹ — Գնացքի ձայնը լսելիս նրան էլ եմ հիշում:

ԳՈՌ — Հո մի բան էլ նրա մոտ չե՞ս թողել:

ՍԵԹ — Երկրորդ սիրտը չունեմ:

ԳՈՌ — Բոլորի մոտ մի բան թողնում ես:

ՍԵԹ — Միևնույն է, քո սիրտը պարտքով չեմ վերցնի:

ԳՈՌ — Այսպես գնա, սիրտ չէ՝ պարտքով ուրիշ օրգաններ էլ կուզես:

ՍԵԹ — Հիմա էլ կնամոլ դարձա:

ԳՈՌ – Չգիտեմ՝ ինչ ես, բայց կին տեսնելիս ոտքերդ դողում են:

ՍԵԹ — Էլ խոտ չե՞մ:

ԳՈՌ — Կապ չունի:

ՍԵԹ — Ունի, քանի որ խոտերը կնամոլ չեն:

ԳՈՌ — Որձ խոտեր էլ կան:

ՍԵԹ — Չլինի՞ քաղաքական գործիչները միասեռ են:

ԳՈՌ — Որ միասեռ լինեին, քեզ նմանները չէին բողոքի: Գուցե փորձես դու էլ այդ գնացքը նստել:

ՍԵԹ — Այստեղի չգիտեմից գլուխ չեմ հանում, այնտեղի չգիտեմն ի՞նչ է փոխելու:

ԳՈՌ — Մեկ էլ ու փոխեց:

ՍԵԹ — Աղջիկն իսկապես չերևաց:

ԳՈՌ — Ուրախացիր, որ չի ուշացել:

 

Նրա խոսքերի հետ Անին կրկին վազում է դեպի բեմի հեռավոր անկյունը, հուսահատ կանգնում ու անօգնական կախում է թևերը: Գնացքին հայացքով ուղեկցելուց հետո մտամոլոր վերադառնում է:

ՍԵԹ — Եթե ասես՝ ոնց օգնեմ…

ԱՆԻ — Պետք չէ… Ոչ ոք չի կարող օգնել:

ՍԵԹ — (նայում է ժամացույցին): Այսօր մեկ ժամ շուտ գնաց:

ԱՆԻ — Երբ էլ գնար, չէի հասցնելու:

ՍԵԹ — Կարգ ու կանոն չկա: Եթե ժամանա­կին գնար, գուցե հասցնեիր:

ԱՆԻ — Չէի հասցնի:

ՍԵԹ — Ի՞նչ վայր է քո այդ Չգիտեմը:

ԱՆԻ — Չգիտեմ:

ՍԵԹ — Որ չգիտես, ի՞նչ ես փնտրում:

ԱՆԻ — Ընդամենը ազատություն:

ՍԵԹ — Այստեղ չկա՞:

ԱՆԻ — Չգիտեմ: Հնարավոր է՝ այնտեղի ազա­տությունն էլ սրտովս չլինի:

ՍԵԹ — Բա ի՞նչ ազատություն ես փնտրում:

ԱՆԻ — Որ չխեղդի:

ՍԵԹ — Ինչի՞ց ես փախչում:

ԱՆԻ — Չգիտեմ:

ՍԵԹ — Էլ ինչո՞ւ ես փախչում:

ԱՆԻ — Իմանամ, չեմ փախչի… (Ռունգերով հոտոտում է օդը:) Նրա հոտը չես շփոթի:

ՍԵԹ — Ուրիշ մեկը չի եղել:

ԱՆԻ — Նույն կպչուն, տարօրինակ հոտը:

ՍԵԹ — Մի խելագար երևաց, որ ասում էր՝ հեռախոս է:

ԱՆԻ — Նրա հոտն է:

ՍԵԹ — Նրանի՞ց ես փախչում:

ԱՆԻ — Մի փախչող էլ նա է:

ՍԵԹ — Նրան ո՞վ է հալածում:

ԱՆԻ — Ամեն մեկի հալածողն իր մեջ է: (Ուշա­դիր նայում է Սեթի աչքերին:) Շուտով դու էլ ես փախչելու մասին մտածելու:

ՍԵԹ — Ի՞նչ իմացար… Չնայած, եթե խոստովանեմ, վաղուց եմ մտածում արդար երկիր գտնել:

ԱՆԻ — Քեզ համար դժվար կլինի: Ներսդ լիքը հարց է:

ՍԵԹ — Պատասխանների ետևից եմ ուզում գնալ:

ԱՆԻ — Եթե հարցերը պատասխաններ ունեն:

ՍԵԹ — Իզուր ես սպասասրահից դուրս գա­լիս:

ԱՆԻ — Չեմ գալիս:

ՍԵԹ — Թեկուզ մի վայրկյանով դուրս մի՛ արի:

ԱՆԻ — Ուզենամ էլ՝ չեմ կարող:

ՍԵԹ — Դուրս ես գալիս, որ ուշանում ես:

ԱՆԻ — Իմ ներսից ո՞նց եմ դուրս գալու: Սպա­սասրահն իմ մեջ է:

ՍԵԹ — Բա գնա՞ցքը:

ԱՆԻ — Սպասասրահն իմ մեջ է, գնացքն է ինձանից դուրս:

ՍԵԹ — Գուցե կարողանամ օգնել:

ԱՆԻ — Ինչպե՞ս:

ՍԵԹ — Քեզ հետ սպասելով: Երկուսով հեշտ կլինի:

ԱՆԻ — Սպասասրահը մի հոգու համար է: Տեսար, ինքս էլ չտեղավորվեցի:

ՍԵԹ — Ցանկությունը մեծ լինի, չորսով էլ կտեղավորվենք:

ԱՆԻ — Ցանկություններին այնքան էլ չեմ հա­վատում: Դու էլ մի՛ հավատա: (Շրջվում, գլխիկոր հեռանում է:)

ԳՈՌ — (որ մինչ այդ լսում էր նրանց խոսակ­ցությունը): Անհավատալի է… Քիչ առաջ ուրիշի համար էիր գժվում, հիմա էլ ուզում ես սրա հետ մնալ:

ՍԵԹ — Ընդամենը ուզում էի…

ԳՈՌ — Արդար երկիրը կանանց մեջ գտնել:

ՍԵԹ — Սուտն էլ տեղին պիտի լինի:

ԳՈՌ — Չեմ էլ փորձում ստել:

ՍԵԹ — Բայց կուզենայիր:

ԳՈՌ — Այս պահին ուզածս կորցնելն է:

ՍԵԹ — Ո՞ւմ:

ԳՈՌ — Քեզ:

ՍԵԹ — Ինչո՞վ եմ խանգարում:

ԳՈՌ — Վաղն ավելի ես խանգարելու:

ՍԵԹ — Պետք չէ թշնամանալ:

ԳՈՌ — Երբեք էլ քո բարեկամը չեմ եղել:

ՍԵԹ — Մտքումդ էլ ի՞նչ կա:

ԳՈՌ — Քեզանից հեռու մնալ:

ՍԵԹ — Քեզ ոչ ոք չի ստիպում կողքիս լինել:

ԳՈՌ — Ստիպում էին, բայց հիմա հեղինակը էլ չի կարող կամքիս բռնանալ:

ՍԵԹ — Հեղինակի կարծիքն էլ կարևոր չի՞…

ԳՈՌ — Այդպիսի բան չասացի:

ՍԵԹ — Կարծես դա էիր ուզում ասել:

ԳՈՌ — Ուզում էի ասել՝ եթե հիշողությունդ կորցրել ես, ինձ էլ մոռացիր… Ես քեզ արդեն մոռացել եմ… Վախենամ, քո երազած երկիրն էլ չուզենա ընդունել քեզ…

ՍԵԹ — Լռեցի՞ր… Մի՛ լռիր, շարունակիր. Գուցե հեղինակին էլ համոզես, որ ուր էլ գնամ, իմ ներկայությունն անընդունելի է… Այսքանից հետո զարմանալի չի թվա, եթե գնացքի տակ հայտնվեմ կամ քո ասած՝ որևէ ջրհորում:

ԳՈՌ — Չեմ ուզում կենսագրությունս քեզա­նով փչացնել: (Պատասխանի չսպասելով հե­ռանում է:)

ՍԵԹ — (ինքնիրեն): Իսկ մտածում էի ճանա­պարհս քեզ հետ շարունակել:

 

 

ՊԱՏԿԵՐ ԵՐՐՈՐԴ

Նույն տեսարանը: Աթոռներին կանգնած 1-ինն ու 2-րդը բղավում են՝ խոստում, խոստում…

1-ԻՆ — (վերջապես լռում է ու իջնում աթո­ռից): Դու էլ իջիր: Ձենդ գլուխդ ես գցել… Ամա­յություն է:

2—ՐԴ — Սոված եմ:

1-ԻՆ — Քիչ առաջ պայթում էիր:

2—ՐԴ — Հիմա սոված եմ:

1-ԻՆ — Տխուր է, շատ տխուր է… Քիչ առաջ պայթում էիր, հիմա սոված ես… Կես ժամ էլ չի անցել:

2—ՐԴ — Դրա խոստումները ոնց որ ժամկե­տանց էին:

1-ԻՆ — Ճի՞շտ:

2—ՐԴ — Ինչ համ ասես կար մեջը:

1-ԻՆ — Երևի շոգին մոռացել են սառնարա­նում պահել:

2—ՐԴ — Տեղական էլ չէր:

1-ԻՆ — Շատ եմ սոված եղել, որ չեմ զգացել:

2—ՐԴ — Ինչ զիբիլ ասես բերում են: Լավ բան չեն ներկրի:

1-ԻՆ — Չեն էլ ամաչում, փչացած ապրանքը ժողովրդի վրա են սաղացնում:

2—ՐԴ — Ու գներն էլ օր-օրի թանկացնում են:

1-ԻՆ — Միայն թունավորված չլինեմ:

2—ՐԴ — Վա՞տ ես:

1-ԻՆ — Էլի աղիքներս են կծկվում:

2—ՐԴ — Սովից կլինի… Սովից աղիքները միշտ էլ կծկվում են:

1-ԻՆ — Որ այդպես է… (Նորից բարձրանում է աթոռին:) Խոստում, խոստում…

2—ՐԴ — (որ մինչ այդ աթոռի վրա էր, իջնում է): Իջիր: Ամայության մեջ ոնց որ ագռավ լի­նես:

1-ԻՆ — Չեմ կարող սոխակի պես:

2—ՐԴ — Ուրեմն իջիր… Թե չէ ստիպված ինքդ ես քեզ խոստումներ տալու:

1-ԻՆ — Ե՞ս:

2—ՐԴ — Բա հո ագռավը չէ:

1-ԻՆ — Կարծում ես գժվե՞լ եմ:

2—ՐԴ — Իջիր, որ իրոք չգժվես:

1-ԻՆ — (իջնում է): Իջնելն էլ մի բան չի:

2—ՐԴ — Արևածաղկի սերմ չի մնացե՞լ:

1-ԻՆ — Որտեղի՞ց:

2—ՐԴ — Գրպաններդ քրքրիր:

1-ԻՆ — (եռանդով քրքրում է գրպանները): Մի հատիկ էլ չկա:

2—ՐԴ — Չես խնայում, դրա համար էլ մեր մե­կը երկուս չի դառնում: Անջատված չրթում էիր… Ինչի՞ էիր սպասում, հրաշքի՞… Լավ հրաշք էր, որ քո փոխարեն աղիքներդ են ապստամբել:

1-ԻՆ — Բայց տեսքից սրիկա չէր երևում:

2—ՐԴ — Քեզ նայողն էլ կկարծի՝ նախարար ես:

1-ԻՆ — Նմա՞ն եմ:

2—ՐԴ — Հենց դարձար՝ կնմանվես:

1-ԻՆ — Չէ, սրիկա չէր երևում, միայն թե խոս­տումների կալորիականությունը շատ քիչ էր:

2—ՐԴ — Ուրեմն մտածիր՝ ի՞նչ ենք անելու:

1-ԻՆ — Կարո՞ղ եմ:

2—ՐԴ — Ի՞նչը:

1-ԻՆ — Մտածել:

2—ՐԴ — Փորձը փորձանք չի:

1-ԻՆ — Փորձել եմ: Բայց ուրիշների մտքերը խանգարել են:

2—ՐԴ — Ինձ հետ էլ է պատահել:

1-ԻՆ — Տխուր է, շատ տխուր է, որ մեր միտքը չունենք:

2—ՐԴ — Բանաստեղծություններ հո չե՞ս գրում:

1-ԻՆ — Ուզենամ էլ, չեմ կարող:

2—ՐԴ — Ուրեմն մի՛ տխրիր: Տխուրներին խոս­տումներ չեն տալիս:

1-ԻՆ — Ոգևորված էլ ձեռքս շատ բան չի ընկ­նում:

Կրկին գնացքի ձայնը՝ ռիթմիկ, աստիճանաբար ավելի բարձր:

2—ՐԴ — Գնացք չի՞:

1-ԻՆ — Ինքնաթիռը օդում կլիներ:

2—ՐԴ — Տեսնո՞ւմ ես:

1-ԻՆ — Ի՞նչը:

2—ՐԴ — Գնացքը:

1-ԻՆ — Միայն ձայնն եմ լսում:

2—ՐԴ — Բա ո՞նց իմացար՝ օդում չէ:

1-ԻՆ — Ենթադրեցի:

2—ՐԴ — Գլխի էլ չենք ընկել:

1-ԻՆ — Ի՞նչ ենք մոռացել:

2—ՐԴ — Որ կայարանները մարդաշատ են լի­նում:

1-ԻՆ — Գոնե մեկը հուշեր:

2—ՐԴ — Ո՞վ էր հուշելու… Այնքան շատ ենք, չգիտեն՝ ում հուշել:

1-ԻՆ — Նորից տխրեցի: Այսօր անընդհատ տխրում եմ:

2—ՐԴ — Հիվանդացել ես:

1-ԻՆ — Տխրեցի, որ ուրիշի մասին չեմ մտածում:

2—ՐԴ — Ուրիշի մասին մտածեցիր՝ քեզ բան չի հասնի:

 

Վազելով հայտնվում է Անին: Բեմի հեռավոր անկյունին հասնելով, կրկին հուսահատ հայացքով ու­ղեկցում է գնացքը: Ապա համոզ­վելով, որ ոչինչ հնարավոր չէ շտկել, գլխիկոր ետ է գալիս: 1-ինն ու 2-րդը, որ Անիին տեսնելով հանկարծակիի էին եկել, այժմ արագո­րեն կարգի են բերում իրենց, ջա­նալով ավելի բարետես նրան դի­մավորել:

ԱՆԻ — Էլի թռավ… Չկարողացա բռնել:

1-ԻՆ — Ներողություն, ո՞վ թռավ… Լավ չլսեցի:

2—ՐԴ — Գնացքի ձայնը խանգարեց:

ԱՆԻ — Գնացքը:

1-ԻՆ — Դրա համա՞ր ես տխրել:

ԱՆԻ — Չհասցրի նստել:

2—ՐԴ — Կարծես ուրիշ բաներ հասցնում ես:

1-ԻՆ — Գնացքները գալիս-գնում են… էլի կգան ու կգնան:

ԱՆԻ — Այս մեկը ետ չի գալիս:

1-ԻՆ — Հեռո՞ւ է գնում:

ԱՆԻ — Չգիտեմ:

1-ԻՆ — Ուրեմն հեռու է, որ չի կարողանում ետ գալ:

2—ՐԴ — Օրը քանի՞ գնացք է գնում:

ԱՆԻ — Մեկը:

2—ՐԴ — Ու ոչ մեկը ետ չի՞ գալիս:

ԱՆԻ — Ոչ մեկը…

1-ԻՆ — Հնարավոր չէ:

2—ՐԴ — Այդքան գնացք հնարավոր չէ գտնել:

ԱՆԻ — Ցավը գտնում է:

1-ԻՆ — Քեզ նման գեղեցիկը ցավ չպիտի ունե­նա:

ԱՆԻ — Ցավի համար միևնույն է:

1-ԻՆ — Առաջարկություն ունեմ:

ԱՆԻ — Չի փրկի:

1-ԻՆ — Իմացա՞ր՝ ինչ եմ առաջարկելու:

ԱՆԻ — Ինչ էլ լինի՝ չի փրկի:

1-ԻՆ — Ամուսնացիր ինձ հետ:

2—ՐԴ — Հիանալի զույգ կլինեք:

ԱՆԻ — Փոքր-ինչ կասկածում եմ:

2—ՐԴ – Իմանաս՝ ինչեր գիտի:

1-ԻՆ — Կոռուպցիա, մաֆիա, կլան… Շարու­նակե՞մ:

2—ՐԴ — Բոլորը խոստացողներն են սովորեց­րել:

1-ԻՆ — Հետո խոստացել են վերացնել կո­ռուպցիան էլ, մաֆիան էլ, կլանն էլ:

ԱՆԻ — Չե՞ն ասել՝ տեղն ինչ են դնելու:

1-ԻՆ — Վերացնելը քի՞չ է:

ԱՆԻ — Բավարար է, եթե…

1-ԻՆ — Եթե ի՞նչ անեին…

ԱՆԻ — Ազատություն խոստանային:

1-ԻՆ — Ի՞նչ ազատություն ես ուզում, տեսա­կանին շատ է. խոսքի՞, կրոնի՞, սեռակա՞ն…

2—ՐԴ — Էնքան են խոստացել, քիչ է մնում խելագարվես:

ԱՆԻ — Իմ ուզածն ուրիշ է:

1-ԻՆ — Չե՞ս ուզում ամուսնանալ:

ԱՆԻ — Չի կարելի անծանոթին այդպիսի առաջարկ անել:

1-ԻՆ — Ամուսնանալուց հետո կծանոթա­նանք:

2—ՐԴ — Երեքով հեշտ կլինի պահանջել:

ԱՆԻ — Ի՞նչ ենք պահանջելու:

2—ՐԴ — Չէի՞ր լսում:

1-ԻՆ — Բայց չհասկացա՝ ինչ ենք պահանջե­լու:

2—ՐԴ — (բարձրանում է աթոռի վրա, դիմելով 1-ին): Դու էլ բարձրացիր:

Աթոռների վրա կանգնած երկու­սով բղավում են՝ խոստում, խոս­տում…

2—ՐԴ — Ազդեցիկ է, չէ՞…

ԱՆԻ — (զարմացած բարձրացնում է ուսերը):

2—ՐԴ — Ազդեցիկ չի՞…

ԱՆԻ — (առանց պատասխանելու փորձում է հեռանալ):

1-ԻՆ — (նկատելով Անիի հեռանալը): Հե՜յ… Կայարանի տեղը չասացիր:

ԱՆԻ — (շրջվելով): Ինքներդ գտեք:

2—ՐԴ — Գոնե ասա՝ ինչքան մարդ է հավաք­վում:

ԱՆԻ — Այնտեղ կհաշվեք:

2—ՐԴ — Թիվը կարևոր է, որովհետև խոստա­ցողները մարդաշատ վայրերն են նախընտրում:

ԱՆԻ — Կայարաններում չի ստացվի:

1-ԻՆ — Հիմա կայարանի տեղը չե՞ս ուզում ասել:

ԱՆԻ — Իմ մեջ է, ու ինձանից բացի ոչ ոք չկա: Խոստում եք ուզում՝ եկեղեցի գնացեք… Աստ­ված ինքը ամենամեծ խոստումն է: (Պատաս­խանի չսպասելով հեռանում է:)

 

Անիի գնալուց հետո հայտնվում է Սեթը՝ մտազբաղ, մռայլված: Նրան տեսնելով, 1-ինը մի պահ ոգևորվում է, սակայն 2-րդը արա­գ իջնելով աթոռից, միաժա­մանակ 1-ինի ոտքից քաշելով, ստիպում է, որ նա էլ իջնի:

1-ԻՆ — Չպահանջե՞մ…

2—ՐԴ — Իջիր, քանի նրա հարցերից չես տապալվել:

1-ԻՆ — Ո՞ւր գնանք:

2—ՐԴ — Քաղաքապետարանի կողմը վաղուց չենք եղել:

Գրկում են աթոռները և երաժշտության տակ պարելով, մինչև Սեթի մոտենալը, փորձում են հեռանալ:

ՍԵԹ — (ծանրաքայլ առաջանալով): Փախան, ինձանից փախան… Արդեն մայթերն էլ չեն ըն­դունում ինձ և քիչ է մնում տակովն անեն… Խոր­շում են ինչպես համաճարակից… Գուցե հիշո­ղություն չունենալը իսկապե՞ս վարակիչ է… Հիվանդացողները չեն կարողանում հասկանալ, թե իրենք ով են… Հեղինակի աղջիկը ավելի շատ զզվում էր… Բառերը գլխիս մեջ են՝ սուր քարի պես… Հայացքն էլ շարունակում է հետապնդել՝ սառը, անտարբեր…

 

Հաջորդող պատկերը Սեթի հետ քիչ առաջ կատարվածի մտային վերարտադրությունն է: Բեմի հանկարծակի մթնելուն պես լույսի եր­կու շողի մեջ հայտնվում են Սեթն ու Հեղինակի աղջիկը: Աղջիկը, չնայած հանգիստ պահվածքին, չի կարողանում ներքին լարվածու­թյունը թաքցնել:

ԱՂՋԻԿ — Չեմ սիրում հորս գրական հերոս­ների հետ շփվել:

ՍԵԹ — Թույլ տուր մի քիչ կողքիդ մնալ:

ԱՂՋԻԿ — Մարդուն մի ստվերն էլ հերիք է, իսկ ուզում ես երկրորդը լինել:

ՍԵԹ – Ոտքերիդ տակ կլինեմ, չեմ խանգարի:

ԱՂՋԻԿ — Ամուր հողն ավելի նախընտրելի է:

ՍԵԹ — Հող կլինեմ, ապառաժ…

ԱՂՋԻԿ — Բայց բառերդ սրտխառնոց են առաջացնում:

ՍԵԹ — Ամբողջովին զգացմունք եմ, զգաց­մունքը սրտխառնոց չի առաջացնի:

ԱՂՋԻԿ — Մերկ զգացմունքը շուտ է թառա­մում:

ՍԵԹ — Ինձանով է սնվում՝ չի թառամի… Մինչև ինձ չվերջացնի, չի թառամի:

ԱՂՋԻԿ — Երբ վերջացնի, չեմ ուզում դրա վկան ես լինեմ:

ՍԵԹ — Ուրեմն դատավորը եղիր:

ԱՂՋԻԿ — Վճիռը մեկն է՝ հեռացիր:

ՍԵԹ — Սիրտս քեզ մոտ եմ թողել, չեմ կարող:

ԱՂՋԻԿ — Սիրտ չունեցողը սերը ստամոքսի մեջ է պահում:

ՍԵԹ — Սերն ինքն է ինձ իր մեջ տեղավորել:

ԱՂՋԻԿ — Ինձ չպիտի մոտենայիր, իմ ճանա­պարհը չպիտի փակեիր… Դատը չի վերջացել, շարունակվում է… Զգուշացիր…

 

Շողը, որի մեջ Հեղինակի աղջիկն էր, անհետանում է: Խավարի մեջ լսվում է ծանոթ հեռախոսազանգը: Չնայած Գիժը չի երևում, բայց հասկացվում է, որ նա է շողի մեջ կանգնած Սեթի թևից քաշում: Բե­մը լուսավորվում է: Սեթը քնից հանկարծակի արթնա­ցողի պես ցնցվում է ամբողջ մարմնով:

ԳԻԺ — Ինչո՞ւ ես դողում:

ՍԵԹ — Ուրու հո չե՞ս:

ԳԻԺ — Տուու, տուու… Շտապ օգնությունն էլ լսափողը չի վերցնում:

ՍԵԹ — Ո՞նց հայտնվեցիր:

ԳԻԺ — Ինչպես անհետանում, այնպես էլ հայտնվում եմ:

ՍԵԹ — (վերջնականապես ուշքի գալով): Լավ էլ հաջողվում է:

ԳԻԺ — Բանաստեղծություն ուզո՞ւմ ես լսել:

ՍԵԹ — Միևնույն է:

ԳԻԺ — Եթե միևնույն է,

մերժումն էլ նույնն է,

ավելի թույն է

լռությունը…

Զարմանալի է, սերը դատարկություն չի սիրում, իսկ քո մեջ հայտնվել է:

Սեթը անսպասելի բռնում է Գժի ուսերից, թափահարում է:

ՍԵԹ — Ի՞նչ իմացար… Այդքան թափանցի՞կ եմ, որ երևաց… Այդպես էլ չիմացա՝ ով ես…

ԳԻԺ — Թող, մի՛ թափահարիր… Հեռախոսի լարերը կկտրես:

ՍԵԹ — (շարունակելով թափահարել): Ասելո՞ւ ես, հեղինակը քեզ ինչ է հանձնարարել:

ԳԻԺ — (հուսահատված): Կկտրես, բոլոր լարերը կկտրես…

ՍԵԹ — Ասելո՞ւ ես:

ԳԻԺ — Եթե լսափողը վերցնի:

ՍԵԹ — Հեղինա՞կը…

ԳԻԺ — Ճակատագիրը:

ՍԵԹ — (վերջապես բաց է թողնում): Թուհ, քո խելագար…

ԳԻԺ — Տո՜ւո՜ւ, տո՜ւո՜ւ… (Փորձում է արագ հեռանալ:)

ՍԵԹ – Հե՛յ:

ԳԻԺ — Խոստացիր, որ էլ չես թափահարի:

ՍԵԹ — Եթե լսափողը վերցնի…

ԳԻԺ — Ի՞նչ եմ ասելու:

ՍԵԹ — Իմ մասին հարցրու…

ԳԻԺ — Ի՞նչ:

ՍԵԹ — Թե ով եմ: (Հեռանում է:)

ԳԻԺ — Տուու, տուու… (Հեռանում է հակառակ ուղղությամբ:)

 

 

ՊԱՏԿԵՐ ՉՈՐՐՈՐԴ

Սեթը միայնակ է ու, թվում է, չգի­տի անելիքը: Հեղինակին տեսնե­լով՝ ավելի է նյարդայնանում: Հե­ղինակն էլ է անակնկալի գալիս, փորձում է թաքնվել, որպեսզի Սեթն իրեն չտեսնի, սա­կայն հասկանալով, որ արդեն տե­սել է, դժկամ նրան է մոտե­նում:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Չէի սպասում:

ՍԵԹ — Երևում է, այնքան էլ ուրախ չես:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Տխրելու պատճառ էլ չկա:

ՍԵԹ — Կարող ես բարևել ու անցնել, կարող ես չբարևել ու էլի անցնել:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Կարող էի ու չարեցի:

ՍԵԹ — Դեռ ուշ չէ:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Ուշ է, եթե արդեն բարևել ես:

ՍԵԹ — Դեռ չես բարևել:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Վերջերս սովորական է դար­ձել ժամանակին չկողմնորոշվելը: Բարև: Գլխումս խառնաշփոթ է: Բառերն էլ այլևս չեն են­թարկվում, փախչում են: Իսկ առանց հավատա­րիմ բառերի շատ բան չես անի:

ՍԵԹ – Քեզանից՝ բառերը, ինձանից փախ­չում է՝ ով պատահի: Դու էլ դժկամությամբ մոտեցար:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Ներսդ մի բան կա, որ չի թողնում մոտենալ:

ՍԵԹ — Հրե՞շ է, վա՞գր է…

ՀԵՂԻՆԱԿ — Անորոշությունը դրանցից սարսափելի է:

ՍԵԹ — Դրա հեղինակն էլ դու ես:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Կցանկանայի օգնել, միայն թե…

ՍԵԹ — Դժվար է հավատալ, որ ցանկանում ես:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Հավատա, շատ եմ մտածել…

ՍԵԹ — Միայն մտածելը քիչ է:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Նախկին ուժերս չկան, ինքդ էլ ոչինչ չես նախաձեռնում:

ՍԵԹ — Անորոշությունը չի թողնում:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Բայց չես էլ փորձել:

ՍԵԹ — Զրոն ինչով բազմապատկես՝ զրո է:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Ուրիշ արժեք գտնեիր, ուրիշ արժեքով բազմապատկեիր:

ՍԵԹ — Փնտրել եմ, միայն զրո է:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Դրա համար էլ ժամանակը չընդունեց քեզ:

ՍԵԹ — Ընդունում են, ում ճանաչում են:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Մերժելիս էլ ճանաչելով են մերժում:

ՍԵԹ — Ո՞նց, եթե նույնիսկ ես ինձ չգիտեմ:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Ժամանակը մի քիչ ավելին է իմանում:

ՍԵԹ — Մարդու մասին մարդուց ավելի չի կարող իմանալ:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Դրա պատասխանն է, որ չեմ կարողանում գտնել:

ՍԵԹ — Եվ թղթերը ճմրթում ու աղբարկղն ես նետում:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Թղթերը ճմրթելու պատճառ­ներն ավելի շատ են: Ոչ մի քարտեզի վրա չգտա քո արդար երկիրը… Ուտոպիստներն էլ մոդայիկ չեն:

ՍԵԹ — Ռոբոտները չեն թողնի, որ մոդայիկ լինեն:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Ինչո՞ւ ռոբոտները:

ՍԵԹ — Որովհետև նրանք էլ հիշողություն չու­նեն: Հաշվե՞լ ես, քանի թուղթ ես աղբամանը գցել… Թուղթ է, էլի, ճմրթել ու գցել ես… Ու այդ թղթերի հետ քանիսն են անհետացել… Ու մտքովդ էլ չի անցել, որ թղթի վրայի սպանությու­նը նույն սպանությունն է, համարյա նույնը…

ՀԵՂԻՆԱԿ — Գրողը չի կարող սպանել…

ՍԵԹ — Գիտեմ, որ միամիտ չեք… Ձևացնում եք, թե անմեղ եք, թե դուք չէ, այլ ամեն ինչ հե­րոսների մեղքով է լինում: Ասում են՝ Տոլստոյը Աննա Կարենինայի համար լացել է: Ինչո՞ւ… Իբր նրա մահը իր կամքից անկախ է: Բա ինչո՞ւ «Պատերազմ և խաղաղություն» վեպի հազա­րավոր զոհերի համար նույնիսկ չի թախծել… Տրամադրությունն էլ չի ընկել: Իսկ Աննայի հա­մար լացել է: Երևի սիրահարված է եղել: Հնա­րավոր չի՞, որ հեղինակը իր հերոսուհուն սիրա­հարվի:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Գրողը չի կարող իր հերոսնե­րի բոլոր գործողությունները տնօրինել:

ՍԵԹ — Բայց ցանկության դեպքում մեռածին էլ հարություն է տալիս:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Մեռածը չի կարող հարություն առնել:

ՍԵԹ — Հիսուսը հարություն առավ:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Մեռած չէր, որ հարություն առներ:

ՍԵԹ — Չլինի՞ բոլորին խաբել է:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Չի իմացել, որ հոգին իր մարմնից յոթ անգամ ծանր է եղել:

ՍԵԹ — Ուրեմն խաչողներին չպիտի մեղա­դրել:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Մեղավոր են այնքանով, որ հավատացել են, թե մեռել է:

ՍԵԹ — Իմ մեղքը ո՞րն է:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Որ կարծում ես՝ մեռած ես:

ՍԵԹ — Եթե իրոք մեռա՞ծ եմ…

ՀԵՂԻՆԱԿ — Հարցեր չէիր տա ու չէիր մե­ղադրի… Մեռածների համար ամեն ինչ միևնույն է:

ՍԵԹ — Հնարավոր է՝ մեռած չեմ, բայց չեմ էլ ապրում, ընդամենը գոյություն եմ, ինչ-որ նշան կամ ցուցանակ… Չէ՞ որ ապրելը հիշողություն է…

ՀԵՂԻՆԱԿ — Գրելիս կարծում էի՝ կկարո­ղանամ քեզ ներկայիս նյութապաշտությանը հակադրել: Բայց նյութապաշտությունը հարցեր չի սիրում: Հակադրվելը չստացվեց: Նյութա­պաշտությունը սովոր չէ հակադրության: Աստի­ճանաբար ամեն ինչ խճճվեց ու ակամայից խա­ղից դուրս մնացի, չնայած ձևացնում եմ, թե դեռ խաղում եմ… Գրողն Աստված չի, որ քաոսի մեջ կարողանա կողմնորոշվել…

ՍԵԹ — Կողմնորոշվողը կողմնորոշվում է:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Այդպես էլ է պատահում:

ՍԵԹ — Ի՞նքը կողմնորոշվեց, թե՞ դու ուժերդ նրան տվեցիր, որ այսպես ուժասպառվել ես:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Նա առավելություն ուներ, ժամանակները փոխվում են, քաղաքական գործիչների վարքը չէ… Բառապաշարն էլ հա­մարյա նույնն է մնացել: Գրողի համար նրանց կերպարը դժվարություններ չի առաջացնում: Նրանք հասկացել են, որ այս աշխարհից այն աշխարհ ոչինչ չի կարելի տանել և ուրեմն այս աշխարհում է պետք վայելել:

ՍԵԹ — Միջոցների մեջ խտրություն չդնելով:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Նաև այդպես:

ՍԵԹ — Եվ ոչինչ չի կարելի անել:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Ստացվում է, որ չի կարելի:

ՍԵԹ — Փորձիր առաջինը լինել ու գոնե նրա խաղաթղթերը խառնել:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Նա արդեն շատ է առաջ գնա­ցել:

ՍԵԹ — Քո ուսերի վրայով:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Ուսերս արդեն ցածր են նրա համար:

ՍԵԹ — Բայց նրանք են առաջին աստիճանը եղել:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Երևի չի էլ հիշում:

ՍԵԹ — Նրա հիշողությանը ի՞նչ եղավ:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Նրա հիշողությունը ճիշտ իր չափով է՝ ոչ մեծ և ոչ փոքր:

ՍԵԹ — Չափսերն էլ դու ես վերցրել:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Վերցրել էի: Բայց հիմա նոր կենսագրություն է ուզում: Իշխանություն է: ՍԵԹ — Էլի ես չափսերը վերցնելու:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Դիմադրելն անիմաստ է:

ՍԵԹ — Մի կիսակար հիշողություն էլ ինձ տայիր:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Փորձել եմ, բայց Աստված ոնց կավից ստեղծել է քեզ, այդպես էլ մնացել ես: Իսկ կյանքը փոխվել է ու մարդիկ՝ նույնպես:

 

Անսպասելի հայտնված Հեղինակի աղջիկը միանգամից հարձակվում է Սեթի վրա:

ԱՂՋԻԿ — Անասուն, լկտի անասո՛ւն… Հիմա էլ նրա վրա ե՞ս հարձակվել:

Սեթը ձեռքերով փորձում է պաշտ­պանվել:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Պետք չէ, խնդրում եմ… Ոչինչ չի եղել…

ԱՂՋԻԿ – Չգիտես՝ ինչ հրեշ է, չգիտես՝ ով է…

ՀԵՂԻՆԱԿ — Այդ մասին էլ խոսում էինք:

ԱՂՋԻԿ — Պիտի վռնդել, իսկ դու խոսում ես: Վարակ է, համաճարակ…

ՀԵՂԻՆԱԿ — Պետք չէ, գիտես, որ կոպտու­թյուն չեմ սիրում:

ԱՂՋԻԿ – Իմանաս՝ ինչ է արել, գազան էլ կդառնաս: Երեկ այս անասունը փորձում էր ինձ բռնաբարել:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Անհավատալի է:

ՍԵԹ — Չի եղել:

ԱՂՋԻԿ — Չես հավատում: Հարցրու՝ ճանա­պարհս ինչո՞ւ էր կտրել:

ՍԵԹ — Ուզում էի ընդամենը…

ԱՂՋԻԿ — Նրա համար դա ընդամենը ընդամեն է:

ՍԵԹ — Ուզում էի ծանոթանալ, մի քիչ կողքիդ լինել:

ԱՂՋԻԿ – Իրականում՝ հետս լինել:

ՍԵԹ — Կեղծիքը… Շրթունքներիդ վրա…

ԱՂՋԻԿ — Շրթունքներս էլ չի մոռացել:

ՍԵԹ — Չեմ հասկանում… Ոչինչ չեմ հասկա­նում…

ԱՂՋԻԿ — Լավ էլ հասկանում էիր:

ՍԵԹ — Քեզ ի՞նչ է եղել… Նա չես, ինչ հիմա ես…

ԱՂՋԻԿ — Պարզ է՝ երեկվանը չեմ:

ՍԵԹ — Չէ՞ որ սա զրպարտություն է:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Իմ աղջիկը երբեք չի կեղծել:

ԱՂՋԻԿ — Տականքին տես… Ստախոս էլ դարձա… Հանցագործի համար զոհի բողոքը միշտ էլ զրպարտություն է:

ՍԵԹ — Ասա, որ խաղ է, կատակ է… Հիմար խաղ է ու հիմար կատակ, բայց… Գուցե վայել չէր… Փողոցում… Վիրավորվել ես…

ԱՂՋԻԿ — Հիմա էլ տա՞նն ես ուզում փորձել:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Վերջապես գտա քո արդար երկիրը: Ինքդ օգնեցիր, որ գտնեմ: Բանտը… Քեզ համար այդ երկիրը բանտը կլինի:

ՍԵԹ — Չեմ արել, մեղավոր չեմ… Որոշել են ինձ ոչնչացնել:

ԱՂՋԻԿ — Ահաբեկիչ էլ դարձանք:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Հիշողություն չունեցողը դա էլ չի հիշի:

ԱՂՋԻԿ — Ժամանակին աղբամանը պիտի գցեիր… Քո մեղքն էլ է… Քեզ ե՞րբ են զգուշաց­րել, որ այս տականքին այլևս չհանդիպես ու հետը չխոսես:

ՍԵԹ – Բացատրեք, ի՞նչ է կատարվում:

ԱՂՋԻԿ — Դատարանն ամեն ինչ կբա­ցատրի:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Դու էլ քո ընկերոջը գտար՝ մեղքը… Ավելի հավատարիմ մեկին չէիր գտնի… Գերեզմանում էլ քեզ չի լքի:

ՍԵԹ — Ինչի՞ համար, եթե մեղավոր չեմ:

ԱՂՋԻԿ — (հոր թևից բռնելով): Գնանք, սրա հետ չտեսնի:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Նրան ի՞նչ անենք:

ԱՂՋԻԿ — Նա իր պատիժը կստանա: (Փոր­ձում է հորը տանել:)

ՍԵԹ — Ինչո՞ւ…

ԱՂՋԻԿ — (շրջվելով): Դեռ հարցնում է: Տակա՛նք: Քո պատասխանելու ժամանակն է, որովհետև հարցերը քեզ են տալու:

 

Հեռանում են: Սեթը շփոթված է: Հնչում է երաժշտությունը, աթոռները գրկած հայտնվում են 1-ինն ու 2-րդը:

ՍԵԹ — Աղջիկը… Հնարավոր չէ… Հայրն էլ անտեղյակ էր… Գուցե ձևացնում էր… Ով էր զգուշացրել, որ չտեսնի ու հետս չխոսի: (Լռում է, փորձում է գուշակել:) Մի՞թե… Աղջկան ո՞նց է համոզել… Նոր կենսագրություն է ուզում… Հի­նը ջնջել է պետք: Թող անի, թող ջնջի… (Նորից է լռում:) Հա՛… Հնի մեջ ես էլ եմ…

 

l-ինն ու 2-րդը վերջապես դադա­րում են պարել, աթոռները դնում են հատակին, բարձրանում են ու բղավում՝ խոստում, խոստում… Նրանց ձայնից Սեթը շրջվում է և, ինչ-որ բան մտածելով, արագ նրանց է մոտենում:

ՍԵԹ — Ե՞րբ եք եկել:

1-ԻՆ — Վաղուց:

ՍԵԹ — Ուրեմն վկա էիք ու լսում եք:

1-ԻՆ — Ոչինչ էլ չենք լսել:

2—ՐԴ — Խոստում չեղավ, ամեն ինչի համար խուլ ենք:

ՍԵԹ — Ինձ բանտ են ուզում գցել:

1-ԻՆ — Չգիտենք, չենք լսել:

2—ՐԴ — Մենք ուրիշի գործերին չենք խառնվում:

ՍԵԹ — Զրպարտում են, փորձում են ոչնչաց­նել:

2—ՐԴ — Մեզ ինչ, թե ինչ են անում:

Կրկին միասին բղավում են՝ խոս­տում, խոստում…

ՍԵԹ — Չհասկացա՞ք, որ բանտ են ուզում գցել:

1-ԻՆ – Մի՛ գոռա, խուլ չենք…

ՍԵԹ — Խնդրում եմ:

1-ԻՆ — Դու մեզ չես կարող խնդրել:

ՍԵԹ — Դատարանում վկայեք, որ անմեղ եմ:

2—ՐԴ — Դու ոչինչ չես կարող մեզ պարտադրել:

1-ԻՆ — Գուցե անմեղ ես, գուցե և մեղավոր ես:

ՍԵԹ — Խիղճ ունեցեք:

2—ՐԴ — Դու մեր խիղճը դատարան չես կարող տանել:

ՍԵԹ — (բորբոքված): Փոխարենը հիմա երկու­սիդ գլուխն էլ կջադրեմ:

1-ԻՆ — (իջնում է աթոռից, աթոռը ձեռքը վերցնելով, փորձում է պաշտպանվել): Ապա փորձիր:

2—ՐԴ — (նույնը անելով): Մենք մեր իրավունք­ները գիտենք:

ՍԵԹ — (իրավիճակը գնահատելով): Թո՛ւհ, ձեր մարդ ասողի… (Շրջվում, հեռանում է:)

1-ԻՆ — Իզուր էլ աթոռը գլխին չտվեցի:

2—ՐԴ — Չփախներ, գիտե՞ս ինչ կանեի…

1-ԻՆ — Չի հավանում… Մուրացիկի մեկը:

2—ՐԴ — Ի՞նչ էր ուզում:

1-ԻՆ — Այստեղ չէի՞ր:

2—ՐԴ — Լսեցի ու չհասկացա:

1-ԻՆ — Ուզում էր՝ խոստովանենք:

2—ՐԴ — Ի՜նչ վայրենություն:

1-ԻՆ — Դատարան էր կանչում:

2—ՐԴ — Իզուր չխփեցի:

1-ԻՆ — (հայացքը սևեռում է ձախ կողմի վրա և ոգևորված բարձրացնում է ձեռքը):

2—ՐԴ — Ի՞նչ տեսար:

1-ԻՆ — Չես հավատա:

2—ՐԴ — Շուտ ասա:

1-ԻՆ — Նա է:

2—ՐԴ — Ո՞վ:

1-ԻՆ — Նա, էլի…

 

Ուշադիր շուրջը զննելով, հայտնվում է Գոռը: Ինչ-որ բան է փնտրում կամ ինչ-որ մեկին:

2—ՐԴ — Ճիշտ որ…

1-ԻՆ — Շարժվիր, կգնա՝ չենք հասցնի:

Վերցնում են աթոռները, դեմքի սիրալիր, շողոքորթ արտահայտու­թյամբ վազում են Գոռին ընդառաջ, չմոռանալով բղավել՝ խոս­տում, խոստում… Գոռը, ըստ երևույ­թին, չէր սպասում և խոժոռվում է բայց քիչ անց մարտավարությունը փոխելով, ինքն էլ սիրալիր ժպտում է:

ԳՈՌ – Ո՛չ այսօր, ո՛չ այսօր…

1-ԻՆ — Խոստում, խոստում…

2—ՐԴ — Խոստում, խոստում…

ԳՈՌ — Կարելի է վաղը, թող մնա վաղը…

1-ԻՆ — Այսօր, այսօր:

2—ՐԴ — Խոստում, խոստում…

ԳՈՌ — Գործերս խառն են, վաղը… Այստեղ ո՞ւմ եք տեսել:

1-ԻՆ — Մուրացկանն էլ հետներն էր:

ԳՈՌ — Ի՞նչ մուրացկան:

1-ԻՆ — Ուզում էր, իրեն խոստովանենք:

2—ՐԴ — Ասում էր, զրպարտել են, բանտ են ուզում գցել:

ԳՈՌ — Չէ՞ր ասում՝ ո՛վ…

1-ԻՆ – Ասացինք՝ ուրիշի գործերին չենք խառնվում:

ԳՈՌ — Էլ ի՞նչ էր ասում:

1-ԻՆ — Փախավ, որ գլուխը չջարդենք:

2—ՐԴ — Զղջացի, որ չեմ ջարդել:

1-ԻՆ — Խոստում, խոստում…

2—ՐԴ — Խոստում, խոստում…

ԳՈՌ — Խոստանում եմ… Միայն վաղը, վաղը անպայման… (Արագ հեռանում է:)

1-ինն ու 2-րդը աթոռները գրկած վազում են նրա ետևից, շարունա­կելով վանկարկել’ խոս-տում, խոս­տում…

 

 

ՊԱՏԿԵՐ ՀԻՆԳԵՐՈՐԴ

Երաժշտություն: 1-ինն ու 2-րդը աթոռները գրկած պարում են: 1-ինը պարը դադարեցնելով տնքում է:

1-ԻՆ — Հոգնեցի:

2—ՐԴ — Մարդը դժվարություններին էլ պիտի վարժվի:

1-ԻՆ — Մուրացկանը մտքիցս դուրս չի գա­լիս:

2—ՐԴ — Պարապությունից է:

1-ԻՆ — Վիճակը վիճակ չէր ու վրաս ազդեց:

2—ՐԴ — Էլի պատահե՞լ է:

1-ԻՆ — Ի՞նչ էր պատահելու:

2—ՐԴ — Որ ազդված լինես:

1-ԻՆ — Չեմ հիշում:

2—ՐԴ — Ուրեմն հիվանդացել ես:

1-ԻՆ — Ասում են՝ փորձել է հարսնացուին բռնաբարել:

2—ՐԴ — Բռնաբարե՞լ է…

1-ԻՆ — Ասում են:

2—ՐԴ — Հիմա հասկացա՞ր…

1-ԻՆ — Ի՞նչը:

2—ՐԴ — Թե դատարան մեզ ինչու էր կանչում:

1-ԻՆ — Ուզո՞ւմ էիր գնալ:

2—ՐԴ — Մտքովս չի անցնում:

1-ԻՆ — Ենթադրենք գնացել ես, ի՞նչ էիր ասե­լու:

2—ՐԴ — Որ չի բռնաբարել:

1-ԻՆ — Մենք նրա էն բա՞նն ենք, որ իմանանք՝ արե՞լ է, թե՞ չի արել:

2—ՐԴ — Աղջկա բանն էլ չենք:

1-ԻՆ — Ես էլ ազդվել եմ:

2—ՐԴ — Անցա՞վ…

1-ԻՆ — Չէր էլ եղել:

2—ՐԴ — Ասում են՝ ինքն է ուզել աղջկա հետ ամուսնանալ:

1-ԻՆ — Ո՞ր հիմարը քաղաքական գործչին թողած նրա հետ կամուսնանար:

2—ՐԴ — Լավ կլիներ մուրացկանին ուզեր:

1-ԻՆ — Նույնը չի՞:

2—ՐԴ — Ո՞նց… Հիմա կինն է ամենակարևորը: Ինչքա՜ն խոստումներ է տվել ու դեռ տալու է:

1-ԻՆ — Բա մե՞նք:

2—ՐԴ — Հիմա կնոջը խոստանալու ժամա­նակն է:

1-ԻՆ — Հարսանիքին էլ չեղանք:

2—ՐԴ — Թողեցի՞ն որ: Չինովնիկները հազիվ էին տեղավորվել:

1-ԻՆ — Միշտ էլ փոքր երկրում չինովնիկները շատ են լինում:

2—ՐԴ — Մուրացկանին էլ չթողեցին:

1-ԻՆ — Այնտեղ էի, որ վզակոթին տալով դուրս գցեցին:

2—ՐԴ — Ուրեմն բռնաբարել է կամ փորձել է բռնաբարել:

1-ԻՆ — Բոլորը նույնն էին ասում:

2—ՐԴ — Ո՞նց է՝ բանտում չի:

1-ԻՆ — Քաղաքական գործիչն ասել է՝ ամուս­նությունից առաջ անախորժություններ չի ու­զում: Ասել է՝ հարսանիքից հետո հարցերը կլու­ծի… Մի չինովնիկ էլ փսփսում էր, թե բանտ գցելուց հետո այնպես է անելու, որ հենց բան­տում էլ ոչնչացնեն:

2—ՐԴ — Կամաց, այդպիսի բաները կամաց են ասում:

1-ԻՆ — Նաև ասում էին, թե նա ու մուրացկա­նը ընկերներ են եղել: Մուրացկանը սիրահար­վել է հարսնացուին, որից հետո գժտվել են:

2—ՐԴ — Միայն թե խելքը կնոջը չտա:

1-ԻՆ — Տա-չտա՝ միևնույն է: Տանից դուրս գալիս խոստանալու է, տուն եկավ՝ չի կարող չխոստանալ:

2—ՐԴ — Ինչ երջանկություն է:

1-ԻՆ — Ի՞նչը:

2—ՐԴ — Կին լինելը:

1-ԻՆ — Նախանձելու բան չի:

2—ՐԴ – Պատկերացրու, առավոտը՝ խոստում, երեկոյան՝ խոստում:

1-ԻՆ — Կեսօրին էլ բռնաբարում են:

2—ՐԴ — Հո բոլորին չեն բռնաբարում:

1-ԻՆ — Մուրացկանն էլ բռնաբարած չի լինի:

2—ՐԴ — Երևի չեն ուզում անընդհատ երևա ու խանգարի:

1-ԻՆ — Ես էլ եմ մտածում, որ արած չի լինի:

2—ՐԴ — Շա՞տ ենք պարապ կանգնած սպա­սելու:

1-ԻՆ — Պարապ նստենք էլ, սպասելու ենք:

2—ՐԴ — Ձանձրալի է:

1-ԻՆ — Խեղճը կխելագարվի:

2—ՐԴ — Ո՞վ:

1-ԻՆ — Մուրացկանը:

2—ՐԴ — Ասում են, հիշողությունը կորցրել է, ասում են, ընդհանրապես հիշողություն չի ունեցել:

1-ԻՆ — Թե չէ այդքան հարց չէր տա:

2—ՐԴ — Նրա ցավը հո մեզ չե՞ն տվել… Կար­ծես մերը քիչ է: Հիշի՛ր, քանի տարի կա մինչև հաջորդ ընտրությունները… Սկսնակների խոս­տումներից ականջներս խցանվում են:

1-ԻՆ — (բարձրանում է աթոռին ու բղավում է): Խոստում, խոստում… Լսեցի՞ր:

2-ՐԴ — Էն էլ ոնց: Աշխարհում ամենաշատը ականջներս եմ սիրում:

1-ԻՆ — Հիմա էլ դու գոռա:

2—ՐԴ — (բարձրանում է աթոռին, գոռում է): Խոստում, խոստում… Ո՞նց է…

1-ԻՆ — Հիանալի:

2—ՐԴ — Քանի որ բարձրացել ենք, հիմա էլ մի­ասին գոռանք: (Երկուսով բղավում են՝ խոստում, խոստում…)

 

Նրանց աղմուկի միջից առանձնա­նում է ծանոթ հեռախոսազանգը՝ տուու, տուու… Հայտնվելով, Գիժը սկսում է պտտվել 1-ինի ու 2-րդի շուրջը, չմոռանալով զնգալ: Զգալով, որ նրանց ուշադրությունը չի կարո­ղանում գրավել, Գիժը կանգնում է:

ԳԻԺ — Կողքիս էլ լինի, ձեր աղմուկից չի լսի:

1-ԻՆ – Ասա՝ ականջները մաքրի:

ԳԻԺ — Չե՞ք ուզում իջնել

1-ԻՆ — Այսպես ավելի հարմար է:

ԳԻԺ — Գետնից հարմա՞ր է:

1-ԻՆ  — Գետնի վրա ոչ մեկը մյուսին չի լսում:

2-ՐԴ — Գետնից բարձր պիտի լինես, որ լսեն:

ԳԻԺ — (քաշելով 1-ինի ոտքից): Ապա իջիր:

1-ԻՆ — Դու ինձ չես կարող ստիպել, որ իջնեմ:

ԳԻԺ — Իջիր, ասում եմ: (Ուժով իջեցնում է:)

1-ԻՆ — Իրավունք չունեիր ինձ իջեցնել:

2-ՐԴ — Հիմա գլուխը ջարդելով նրան կիջեցնեմ:

1-ԻՆ — (փորձում է աթոռը քաշել Գժի ոտքերի տակից): Կիմանաս, ուժը ոնց է լինում:

ԳԻԺ — (ոտքով հրում է 1-ինին և սկսում է սո­վորականից բարձր զնգալ): Տուու, տուու…

2—ՐԴ — (իջնում է աթոռից, աթոռը ձեռքն առ­նելով հարձակվում է Գժի վրա): Հիմա էնպես զնգացնեմ, որ մեռելներն էլ լսեն:

1-ԻՆ — Ուժեղ խփիր, որ հեռախոսը չկարողա­նա հավաքել:

ԳԻԺ — (կրկին ոտքով պաշտպանվում է): Լռեք… Տուո՜ւ, տուո՜ւ… Նույնն է՝ գետնի վրա, թե գետնից բարձր:

2-ՐԴ — (համակերպված): Եթե ուզում ես խոս­տանալ, մեզանից լավ լսող չես գտնի:

1-ԻՆ — Գիշերներն էլ զանգես, չես գտնի:

ԳԻԺ — Ճակատագիրը խոստումներ չի տալիս:

2-ՐԴ — Բա ի՞նչ է տալիս:

ԳԻԺ — Եթե սիրեց՝ ինքն իրեն:

1-ԻՆ — Իջիր իմ աթոռից:

ԳԻԺ — (իջնում է): Վերցրու:

2-ՐԴ — Հետաքրքիյր չէ քո այդ ճակատագիրը:

ԳԻԺ — (արտասանում է):

Հետաքրքիրը

երկնքի երգն է,

որ գոռոզացել

ու չենք լսում:

Նա է հուշում մեզ,

թե կյանքի վերքը

ուրիշի մեջ չէ,

այլ մեր ներսում:

2—ՐԴ — Պոե՞տ ես:

ԳԻԺ — Ճակատագրին հետապնդողը չի կա­րող չգրել: Տուո՜ւ, տուո՜ւ… (Հեռանում է:)

 

Լսվում է հեռացող գնացքի ձայնը: Սովորականի պես Անին վազում է դեպի հեռավոր անկյունը: Արարո­ղությունը կրկնվում է: Անին կանգ­նում է հուսահատ և հայացքով ուղեկցում է գնացքը: Նրան տեսնե­լով 1-ինն ու 2-րդը աշխուժանում են, փորձում են կարգի բերել հա­գուստները, մազերը հարդարել:

1-ԻՆ — Մոտեցավ, նորից եմ առաջարկելու:

2—ՐԴ — Ի՞նչ ես առաջարկելու:

1-ԻՆ — Որ ինձ հետ ամուսնանա…

 

Հայտնվում է Սեթը, վազելով հաս­նում է Անիին և կանգնում նրա կող­քին: Նրա պես փորձում է հայաց­քով ուղեկցել գնացքը: Զգացվում է, որ նա էլ ինչ-որ բանից հիասթափված է:

2—ՐԴ — Ամուսնությունդ ստիպված ես նետա­ձգել:

1-ԻՆ — Շատ այլայլված է:

2—ՐԴ — Երևի կարծում է՝ իր դժբախտության մեղավորը մենք ենք:

1-ԻՆ — Ուրիշի վրեժը մեզանից կլուծի:

2—ՐԴ — Մեր գործը շառից հեռու մնալն է:

1-ԻՆ — Բա որ նկատի:

2—ՐԴ — Մինչև նկատի, ծլկած կլինենք:

 

Վերցնում են աթոռները և զգուշո­րեն, ոտքերի թաթերի վրա փոր­ձում են աննկատ հեռանալ: Գնաց­քի ձայնը աստիճանաբար մարում է:

ՍԵԹ — Երանի գնացքի մեջ նստածներին:

ԱՆԻ — Այդ գնացքը ուղևորներ չունի:

ՍԵԹ — Դատարկ չէր գնա:

ԱՆԻ — Այդ գնացքը ուշացողների համար է, գնացք՝ ուշացողների համար:

ՍԵԹ — Ոչ մեկը չի՞ նստում:

ԱՆԻ — Նրա ուղևորները ուշացողներն են:

ՍԵԹ — Մտածում էի այդ գնացքով փախչել:

ԱՆԻ — Ուշանալը նույնպես փախչել է:

ՍԵԹ — Ինձ կբռնեն… Բանտ կգցեն:

ԱՆԻ — Չեն հասցնի… Ուշացողների համար ամեն ինչ ուշանում է:

ՍԵԹ — Դրանք չեն ուշանա:

ԱՆԻ — Ուշանալու իմ վերջին հնարավորու­թյունը սպառվեց:

ՍԵԹ — Ինչքան ուզում ես, այդքան էլ ուշացիր…

ԱՆԻ — Եթե այդպես լիներ… Անընդհատ չես կարող ուշանալ… Ուշանալու հնարավորությու­նը նույնպես հաշված է:

ՍԵԹ — Գունատվեցիր:

Անին ձեռքը տանում է ճակատին, փորձում է շփել քունքերը… Նվա­ղում է, թուլանում: Սեթը փորձում է պահել: Անիի մարմինը թուլա­ցած կախվում է նրա ձեռքերից:

ՍԵԹ — Ի՞նչ եղավ… Ուշքի արի, արթնացիր… Դրա ժամանակը չէ… Մի՛ արա… (Տեսնելով, որ ուշքի բերելու ջանքերն ապարդյուն են, հուսա­հատությունից շրջվում է հանդիսատեսի կողմը:) Օգնեցեք, օգնություն… (Շուրջն ամայի է և լուռ: Անիի մարմինը գրկում է և ծանրորեն առաջա­նում:) Օգնեցեք, օգնություն…

 

Գործողությունը շարունակվում է ասես վիրտուալ իրականության մեջ: Գինու շիշը ձեռքին նրա առջևից անցնում է Հեղինակը՝ ան­տարբեր ու անհաղորդ օգնության կանչերին: Աթոռներով հայտնվում են 1-ինն ու 2-րդը: Սրանց վերա­բերմունքն ավելին չէ, քան Հեղինակինը: Պարելով անցնում են, ասես շուրջները ոչինչ չի կատար­վում: Թևանցուկ հայտնվում են Գոռն ու Հեղինակի աղջիկը՝ հիա­ցած իրենք իրենցով և մեկուսա­ցած ուրիշի հոգսերից: Սեթը շա­րունակում է օգնություն խնդրել: Նույն հերթականությամբ՝ Հեղի­նակը, 1-ինն ու 2-րդը, Գոռն ու Հե­ղինակի աղջիկը մի քանի անգամ ևս գնում-գալիս են Սեթի առջևով, այդպես էլ նրա կողմը չնայելով, նրա կանչերին չարձագանքելով: Սեթի ձայնը հետզհետե նվաղում է, դժվարությամբ է Անիի մարմի­նը պահում: Ծնկում է, հազիվ լսելի կանչելով՝ օգնեցեք, օգնություն…

 

 

ՊԱՏԿԵՐ ՎԵՑԵՐՈՐԴ

Համարյա ցնորված Սեթը: Վարքն ու տեսքը հուշում են, որ արտա­կարգ ինչ-որ բան է եղել:

ՍԵԹ — Վերջ: (Երկարացնելով:) Վե՜րջ… (Բարձրացնում է աջ ձեռքը:) Ահա դատավորը: (Ձախն է բարձրացնում:) Սա էլ դահիճը: Դա­տավորը որոշեց, դահիճն իրականացրեց: Եր­կուսն էլ միանգամից հարյուր տարով ծերա­ցան: Աստծուն էր ուզում մոտենալ: Գետնի վրա էլ չի մնա: Երևի հողի տակ կփորձի բոլորից խո­րը իջնել: Ձեռքերս անարդարությունից ծերա­ցան: Հիմա կարող են բանտ գցել, գնդակահա­րել… Գիտեմ՝ ինչի համար է: Ապրելուց չհասկա­ցա… Սպանելն ավելի զզվելի էր: Արյունը չպի­տի մերկացնել, լույսը արյան մերկությունը չպի­տի տեսնի: Մերկ արյունը հեղուկ մահն է, որ հետո քարանում է: Հեղինակը… Չկա, ձայնը չի լսվում: Չկարողացավ իմ գոյությունը իրակա­նությանը հարմարեցնել… Միայն չխելագար­վեմ: (Բորբոքված նայում է ձեռքերին:) Ծերա­ցան, միանգամից ծերացան… Իսկ դատը չի վերջացել, շարունակվում է… Իմ հերթն է, ինձ են դատելու…

 

Հայտնվում է 1-ինը, առանց պարե­լու, աթոռը ետևից քարշ տալով, մի կերպ քայլում է: Աթոռը դնում է հատակին, նստում, ձեռքերով բռնում է գլուխը: Սեթին չի նկատել, ինչպես և Սեթը՝ նրան:

ՍԵԹ — Արդար երկիրը ցնդեց: Ոտքս հերիք է, որ արդար չլինի: Թռչունները… Ինչքան թռչուն էր հավաքվել: Վախեցան, խառնվեցին, թռան, լուծվեցին արյան կարմիրի մեջ: Կեսն էլ՝ իմ մեջ: Արյունն այդքան թռչուն չէր կարող տեղավորել: Ես կարող եմ… Դատարկությունը հատակ չու­նի, ինչքան լցվեն՝ իջնելու են… Մինչև… Մինչև չգիտեմ ուր…

 

Կրկին ծանոթ հեռախոսազանգը՝ տուու, տուու… Հայտնվում է Գիժը, նկատելով գլուխը բռնած 1-ին, մոտենում է:

ԳԻԺ — Ցավո՞ւմ է, թե՞ բռնել ես՝ չընկնի:

1-ԻՆ — Քարի պես ծանրացել է:

ԳԻԺ — Ընկերդ ո՞ւր է:

1-ԻՆ — Թունավորվել է:

ԳԻԺ — Ինչի՞ց:

1-ԻՆ — Երեկվա խոստումների նավթալինը շատ էր, նավթալինից է թունավորվել:

ԳԻԺ — Քո հալն էլ հալ չի:

1-ԻՆ — Շան օրի եմ: Արևածաղկի սերմը չլի­ներ… Շատ բան չլսեցի… Նա բոլորը լսեց ու չի կարողանում ոտքի կանգնել

ԳԻԺ — Նավթալինից մեռնո՞ւմ են:

1-ԻՆ — Վատ է, վիճակը շատ վատ է:

ԳԻԺ — Բա ինչո՞ւ ես նստել:

1-ԻՆ — Փնտրում եմ, բայց չեմ գտնում:

ԳԻԺ — Չես գտնում, ուրիշին փնտրիր:

1-ԻՆ — Նրա խոստումներն են պետք, նրա խոստումների թթվածինը շատ է:

ԳԻԺ — Հեքիմն էլ կօգնի… (Արտասանում է:)

Պարապ նստելը

գործին չի օգնի,

որովհետև ում

փնտրում ես հիմա

ինքն էլ իր տեղը

արդեն չգիտի:

Հեքիմները խոստանալու հետ նաև գուշակում են: Տուո՜ւ, տուո՜ւ…

ՍԵԹ — (Գժին նկատելով): Հե՛յ…

ԳԻԺ — Կանչեցի՞ր:

ՍԵԹ — Ինձ պետք ես:

ԳԻԺ — (Սեթին է մոտենում): Միայն թե չդիպչես… Ձեռքերիցդ զզվում եմ:

ՍԵԹ — Ծերացան, միանգամից ծերացան:

ԳԻԺ — Սպանելը ծերացնում է:

ՍԵԹ — (բորբոքվում է): Ի՞նչ իմացար, ո՞վ ասաց, որ սպանել եմ:

ԳԻԺ — Միայն թե ինձ չդիպչես:

ՍԵԹ — Եթե ասես՝ որտեղից ես իմացել:

ԳԻԺ — Ճակատագիրը լռում է, բայց երբեմն անծանոթները պատասխանում են:

ՍԵԹ — Ոչ մեկը չգիտի:

ԳԻԺ — Իմացել են:

ՍԵԹ — Խնդրում եմ…

ԳԻԺ — Վկա չեմ կարող լինել:

ՍԵԹ — Սովորեցրու՝ ինչպես զնգալ:

ԳԻԺ — Չի լինի:

ՍԵԹ — Խնդրում եմ:

ԳԻԺ — Զանգը պիտի ներսից հնչի, իսկ քո ներսը դատարկ է:

ՍԵԹ — Թռչունները, թռչունները անընդհատ իջնում են:

ԳԻԺ – Սովորեցիր՝ ի՞նչ ես հարցնելու:

ՍԵԹ — Լացս գալիս է ու չեմ լացում:

ԳԻԺ — Արցունքներին դիմավորել է պետք, որ տեղ հասնեն:

ՍԵԹ — Ճակատագիրը կասի՝ ոնց են դիմավորում:

ԳԻԺ — Զրուցելո՞ւ ես, թե՞ հարցնելու:

ՍԵԹ — Երկուսն էլ:

ԳԻԺ — Չի լինի… Գնացի… Տուո՜ւ, տուո՜ւ…

ՍԵԹ – Չասացիր՝ ինչպես զնգալ:

ԳԻԺ — Պետք եղավ, առանց ինձ էլ կզնգաս: Տուո՜ւ, տուո՜ւ… Զանգը հենց այնպես չի զնգում: (Հեռանում է:)

ՍԵԹ — Ի՞նչ էի հարցնելու… Հա… Հարցնելու էի… Հիշողություն չունեմ, չգիտեմ՝ ով եմ, դրա համար սպանեցի՞, թե՞ սպանելու էի, որովհետև հիշողություն չունեի և չգիտեի՝ ով եմ…

 

Գինու շիշը ձեռքին հայտնվում է Հեղինակը:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Ցավ է, մեծ ցավ է, երբ հերոսը հեղինակից շուտ է մեռնում:

ՍԵԹ — Գիտեի՞ր…

ՀԵՂԻՆԱԿ — Անիծյալ վիժվածք… Չհասցրի, չստացվեց քեզ բանտ գցել:

ՍԵԹ — Գիտեի՞ր, որ սպանելու եմ:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Չէի հավատում:

ՍԵԹ — Ուրեմն գիտեիր:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Չէ՞ որ վախենում էիր կյանքի մեջ մտնել: Սպասում էիր, որ ուրիշը հագուստի պես կյանքը քեզ հագցնի… Կյանքից վախեցո­ղը մահից ավելի պիտի վախենար… Նորից սխալվեցի… Ուրեմն ճիշտ է, որ խաղից դուրս եմ մնացել:

ՍԵԹ — Ու ինձ էլ չկարողացար ներս տանել:

 

Հայտնվում է Հեղինա­կի աղջիկը, փորձում է հարձակ­վել Սեթի վրա:

ԱՂՋԻԿ — Անասուն, տականք, մարդա­սպան… Սպանեցիր, կարծում ես փրկվեցի՞ր:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Դա չպիտի լիներ:

ԱՂՋԻԿ — Իմ ձեռքերով քեզ կխեղդեմ.. (Փորձում է բռնել Սեթի կոկորդից:)

ՍԵԹ – (որ սկզբում թույլ դիմադրում էր, բռնում է նրա ձեռ­քերը և ուշադիր նայում աչքերի մեջ:) Թռչունները, քո աչքերի մեջ էլ թռչունները շատ են:

ԱՂՋԻԿ — Ձեռքերս թող, խելագար:

ՍԵԹ — (ուշադրություն չդարձնելով աղջկա զայրույթին, նրա ձեռքերը մոտեցնում և անսպա­սելի համբուրում է):

ԱՂՋԻԿ — (ձեռքերը ուժով ետ քաշելով): Նորից պղծեցիր… Գարշելի…

ՍԵԹ — Հիմա… Արդեն… Արեք, ինչ ուզում եք:

ԱՂՋԻԿ — (տենդորեն փորձում է ձեռքերից մաքրել համբույրի հետքերը): Պիղծ, անիծված, ստոր կենդանի…

1-ԻՆ — (ձեռքերն իջեցնում է գլխից և գնահատելով իրավիճակը, դժվարությամբ աթոռը վերցնելով, հարձակվում է Սեթի վրա): Սա՞ է, սա՞ է սպանել… Կմեռնի, առանց նրա ընկերս չի դիմանա՝ կմեռնի…

ՍԵԹ — (հրում է 1-ինին, որը մի քայլ ետ գնա­լով, ընկնում է): Նա մինչև հիմա էլ չէր ապրում:

ԱՂՋԻԿ — (նորից է հարձակվում Սեթի վրա) Անիծյալ հրեշ… ճիվաղ…

1-ԻՆ — (բարձրանալով, կրկին փորձում է աթոռով հարվածել Սեթին): Կլխճեմ, ջարդուփշուր կանեմ…

ՍԵԹ — (Աղջկան և 1-ինին իրենից հեռու հրելով): Հանդարտվեք… Խոստովանում եմ… Սպանել եմ:

ՀԵՂԻՆԱԿ — Ո՞նց կարողացար…

1-ԻՆ — Դեռ հպարտանում է:

ԱՂՋԻԿ — Չի էլ սատկում:

ՍԵԹ — Քիչ հետո կվարվեք, ինչպես ուզում եք… Բայց լսեք ինձ…

1-ԻՆ — Դու չես կարող ստիպել, որ լսենք քեզ:

ԳԻԺ — (ուշադրություն չդարձնելով): Վիրա­վորվել եք, բարկացել… Վրեժխնդիր եք ուզում լինել… Կհասցնեք… (Բարձրացնում է աջ ձեռ­քը:) Ահա դատավորը: (Ձախն է բարձրացնում:) Սա էլ՝ դահիճը… Երկուսն էլ միանգամից ծերա­ցան, այսքան զառամյալ չէին… Մեկը որոշեց, մյուսն իրականացրեց… Ես չեմ մասնակցել: Վկա էլ չեմ, որովհետև մոտենալ չթողեցին… Չեմ արդարանում… Մեղավորը պիտի պատժվի: Բայց ո՞վ է անմեղը, ո՞վ է այն արդարը, ով կարող է դա անել:

1-ԻՆ — Դու մեզ չես կարող մեղադրել:

ՍԵԹ — (կրկին ուշադրություն չդարձնելով): Միայն ձեր փոքրիկ տարածքը ջրելով, մոռացել եք, որ մեծ անապատը մի օր էլ ձեր փոքրիկ օա­զիսն է անապատի վերածելու… Մոռացել եք, որ անապատն էլ գիշատիչ է: Ձեզ շրջապատող ռոբոտները անընդհատ շատանում են և շատա­նալու են… Նրանք ամենաշատը անտարբերությունն են նմանակում, որովհետև… Հիշողու­թյուն չունեցողը պատասխանատվություն էլ չունի: Պատասխանատվություն չունեցողը չի կարող պատիժը գիտակցել: Եթե պատիժ չկա… Մեղավորն ու անմեղը դժվար է տարբե­րել…

1-ԻՆ — Արդեն տարբերել ենք:

ՍԵԹ — (նորից ուշադրություն չդարձնելով և մատնացույց անելով Հեղինակին): Նա էլ է մեղավոր, գուցեև ամենամեծ մեղավորը:

ԱՂՋԻԿ — Հիմա էլ նրան է ուզում սպանել:

ՍԵԹ — Անտաղանդությունը առանց զոհերի չի կարող… Միայն սպանվածը չէ, երկրորդ զոհն էլ կա… (Ցույց է տալիս իրեն:) Ու դրանց թիվը դեռ կավելանա…

 

Կրկին ծանոթ հեռախոսազանգը՝ տուու, տուու… Գիժը մոտենում է հավաքվածներին:

ԳԻԺ — Շոգ է, ինչո՞ւ է այսքան շոգ:

1-ԻՆ — Նրան այս մուրացկանն է սպանել:

ԳԻԺ — Եթե սպանել է, ցուրտ պիտի լիներ:

1-ԻՆ — (ցույց է տալիս Հեղինակին): Եվ մեղ­քը նրա վրա է գցում:

ԳԻԺ — Գցում է, որովհետև շփոթել է:

ՍԵԹ — Հեղինակը…

ԳԻԺ — Հեղինակը նա չէ:

ՍԵԹ — (շփում է քունքերը): Միայն չխելա­գարվեմ:

ԳԻԺ — Նա էլ գրական հերոս է:

ՍԵԹ — Նրա աղջիկը…

ԳԻԺ — Նրա աղջիկն էլ…

ՍԵԹ — Հեղինակը, դժբախտությունների հե­ղինակը ո՞վ է:

ԳԻԺ — Իմ բանաստեղծությունները լսե՞լ ես…

ՍԵԹ — Շարունակիր, մի՛ լռիր:

ԳԻԺ — Առաջին անգամ փորձեցի արձակ գրել:

ԲՈԼՈՐԸ ՄԻԱՍԻՆ — Դո՞ւ…

ԳԻԺ — Բայց գործը կիսատ մնաց… Չկարո­ղացա շարունակել… Չեմ հուսահատվել… Այն­քան կփորձեմ, մինչև ստացվի…

Բոլորը ապշած նայում են Գժին, փորձելով գլխի ընկնել՝ ինչ է կա­տարվում:

ԳԻԺ — Դուք էլ մի՛ հուսահատվեք… Գուցե երկրորդ անգամ բախտներդ բերի:

Բոլորը շարունակում են լուռ Գժին նայել, փորձելով գուշակել, թե հե­տո ինչ է լինելու: Լռությունը խզում է Սեթը, ով սկզբում ան­վստահ, հետզհետե ավելի ու ավե­լի հստակ, սկսում է զնգալ:

ՍԵԹ – Տուո՜ւ, տուո՜ւ, տուո՜ւ…

 

Հաջորդ պահին, ընդօրինակելով նրան, Հեղինակն էլ է զնգում: Նրանց են միանում Աղջիկն ու 1-ինը: Ինքնամոռաց, անջատված զնգում են՝ տուո՜ւ, տուո՜ւ, տուո՜ւ… Բեմն աստիճանաբար մթնում է: Զնգոցները շարունակվում են: Խավարի միջից լսվում է նաև հե­ռացող գնացքի ձայնը, որն աստի­ճանաբար ուժգնանում է: Լույսի ճառագայթը, բեմի վրա պտույտ­ներ գործելով, վերջնականապես հանգրվանում է կենտրոնում ու անշարժանում: Լույսի շրջանակի մեջ մեկը ճմրթված թուղթ է գցում, հետո երկրորդը, երրորդը… Երբ արդեն ճմրթված թղթերի կույտ է գոյացել, կրկին ամեն ինչ թաղվում է խավարի մեջ: Ձայները մարում են: