ԴՈՒՔ ՏԵՍՆՈ՞ՒՄ ԵՔ ԻՆՁ / Հասմիկ Ավետիսյան
Հասմիկ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ
ԴՈՒՔ ՏԵՍՆՈ՞ՒՄ ԵՔ ԻՆՁ
Վավերագրական մենախաղ 1 գործողությամբ
Պիեսը գրված է ինքնակենսագրական նյութի հիման վրա
Գործող անձինք
ՀԱՍՄԻԿ — 24 տարեկան, գեղեցկատես, կույր աղջիկ
Գործողություններում հայտնվող բոլոր հերոսները վիրտուալ են, կամ նախապես տեսագրված փոքրիկ վավերագրական ֆիլմ-դրվագներով, որոնք ցուցադրվելու են պրոյեկտորով՝ ետնավարագույրին, կամ նախապես ձայնագրված նրանց զրույցներն են: Պիեսում ներկայացված է երկու ժամանակ՝ աղջկա անցյալը նրա հիշողությունների միջոցով, որոնց ցուցադրման ժամանակ աղջկա ուրվագիծն աղոտ է երևում ու ներկան՝ բեմառաջքում, վառ լուսավորված:
ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ 1
Տեսարան 1
Բեմ, որը դեռևս մթության մեջ է: Ձայնագրությամբ լսվում է ընդհանուր աղմուկ: Հնչում է դպրոցական զանգի ձայնը: Աղմուկն աստիճանաբար դադարում է: Մութ բեմում լսվում է երկու պատանիների զրույց:
1-ին տղա — Հիմա ո՞նց իմանամ, ճիշտ է, թե չէ:
2-րդ տղա — (շշուկով): Տո՛ւր տեսնեմ:
Մի քանի վայրկյան լռություն:
1-ին տղա — (անհամբեր): Հը՞, Արտ:
2-րդ տղա — Ոնց որ ճիշտ է:
1-ին տղա – Տուր, թող մի հատ էլ Հասմիկը նայի:
2-րդ տղա — Հաս, Հա՛ս, մի հատ նայի՝ էն խնդրի պատասխանը ճի՞շտ ենք ստացել:
Պրոյեկտորը միանում է՝ ետնավարագույրին ընկնում է գրատախտակի պատկեր, որի վրա երևում են մաթեմատիկական վարժություններ: Լսվում են դասարանային շշուկներ, գրիչով թխթխկոցներ սեղանին (ինչպես ուսուցիչներն են սովորաբար անում՝ աշակերտներին լռեցնելու համար): Շշուկները շարունակվում են: Բեմի կենտրոնն աստիճանաբար լուսավորվում է: Աշակերտական սեղանի առջև նստած է Հասմիկը: Ձեռքը ետ է տանում, աֆեկտիվ գործողությամբ իբրև վերցնում ետևի տղայի տետրը: Նայում է: Գլուխը բարձրացնում է: Նորից է նայում: Նորից, նորից ու նորից:
- ին տղա — Հը՞, Հաս:
Դանդաղ երաժշտությունը աստիճանաբար արագանում է՝ հանդիսատեսի մոտ տագնապալից տրամադրություն ստեղծելով: Թվում է, թե հիմա ինչ-որ բան է պատահելու:
Հասմիկը հայացքը գցում է իր առջև դրված տետրին, և ձեռքում դանդաղ խաղացնում գրիչը:
ՀԱՍՄԻԿ — Ոչինչ չեմ հասկանում:
Հասմիկը կտրուկ բարձրացնում է հայացքը: Կկոցում, բաց ու խուփ է անում աչքերը: Տագնապահար նորից նայում տետրին, բայց անմիջապես էլ հայացքը փախցնում է:
ՀԱՍՄԻԿ – (ինքն իրեն): Ի՞նչ պատահեց: (Նայում է շուրջը:) Գուցե արևի՞ց է:
Հասմիկը նստում է նստարանի մյուս կողմում: Վառ լուսավորությունը այդ կողմ չի հասնում, և նա շատ չի երևում:
ՀԱՍՄԻԿ — Ոչ, էլի նույնն է: Ա՜… (ոգևորվելով) հասկացա, անձրև է, ինչպե՞ս գլխի չէի ընկել, ախր հիմա աշուն է, բայց…
Հասմիկը լարումէ լսողությունը: Մի պահ լռություն է տիրում:
ՀԱՍՄԻԿ — (չցանկանալով հավատալ): Անձրևի ձայն չկա: Իսկ գուցե արդեն երեկո՞ է: Ոչ, ոչ, չէ որ ես դպրոցում եմ, ուրեմն առավոտ է: Այդ դեպքում… ոչինչ չեմ հասկանում:
Հասմիկը մերթ լինելու է իր, մերթ՝ ուսուցչուհու դերում:
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Արագացրեք, արդեն ավարտեք: Զանգին քիչ է մնացել:
ՀԱՍՄԻԿ — (ինքն իրեն, տագնապած): Անձրև չէ, երեկո չէ:
Նա նորից հայացքը գցում է տետրին:
ՀԱՍՄԻԿ — Ոչ մեկը չէ: Ես… ես…
Զանգը հնչում է: Լսվում են շշուկներ:
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Վերջ-վերջ, ավարտում ենք:
ՀԱՍՄԻԿ — (մեխանիկորեն կրկնելով): Ավարտում ենք:
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Ինչո՞ւ չես հանձնում:
ՀԱՍՄԻԿ — Ես… ես պարզապես…
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Դասն ավարտվել է, հանձնի՛ր տետրդ:
Խոսակցությունն ուղեկցվում է ընդհանուր աղմուկով:
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Չեմ կարող այդքան սպասել, ժամանակն ավարտվել է, հանձնի՛ր:
Հասմիկը ձեռքն է առնում տետրը, հայացք գցում նրա էջի վրա, փակում, հանձնում է: Ձայները լռում են, տպավորություն է, որ Հասմիկը դասարանում միայնակ է:
ՀԱՍՄԻԿ — Ես պարզապես (դժվարությամբ արտասանելով) չեմ տեսնում: (Շշուկով:) Չեմ տեսնում: (Թվում է՝ գոռում է, բայց ձայնը խլանում է:) Չեմ տեսնում:
Լույսը դանդաղորեն մարում է:
Տեսարան 2
Բեմի կենտրոնում նստած է Հասմիկը՝ տարօրինակ, հեքիաթի արքայադստեր հագուստ հիշեցնող զգեստով: Նրա շուրջը լեգոյի մասեր են դրված, որոնցից նա վերջում ամբողջական առարկա պետք է ստանա: Հայացքը քարացած է ու սևեռված անորոշ կետի: Աղջկա շարժուձևից հանդիսատեսը պետք է հասկանա, որ նա չի տեսնում:Խոսելուն զուգահեռ նա դանդաղորեն ընտրում է լեգոյից մի մաս, մատներով շոշափում, ապա մյուս ձեռքի մատներով գտնում առաջին լեգոյի ամրացման հատվածը, որը նախապես արդեն ընտրել էր և ամրացնում: Աղջիկը լուսավորված է:
ՀԱՍՄԻԿ — Ա՛, սա հաստատ այստեղ պետք է լինի: Երբևէ լեգո չեմ հավաքել: Կարծում եմ ինձ կհաջողվի: (Ժպտում է:)
Ամրացված լեգոյի մասը թեքվում է, համարյա շրջվում: Մյուս ձեռքով աղջիկն այն պահում է:
ՀԱՍՄԻԿ — Ո՛չ, սխալվեցի:
Հասմիկը ձեռքի մատները դանդաղորեն սահեցնում է լեգոների մասերի վրայով և լեգոյի մի փոքր կտորի վրա կանգ առնում:
ՀԱՍՄԻԿ — Գուցե սա՞:
Շոշափում է լեգոյի կտորը:
ՀԱՍՄԻԿ — Է, չէ՛, սա չէ:
Նորից մատներով փնտրում է:
ՀԱՍՄԻԿ — (հանկարծակի): Ահա, վերջապես:
Ձախ կողմից վերցնում է լեգոյի մի մաս:
ՀԱՍՄԻԿ — Հենց սա է, որ կա:
Փորձում է ամրացնել հիմքին:
ՀԱՍՄԻԿ — (սրտատրոփ): Ոնց որ ստացվում է, հը՞:
Անհարմար շարժում է կատարում, և լեգոն դուրս է թռչում ձեռքից, ընկնում նրա առջև:
ՀԱՍՄԻԿ — Ոչինչ չեմ հասկանում: Ինչո՞ւ չի ստացվում:
Նա ձեռքերը խփում է ծնկներին, այնուհետև գլուխը հուսահատ առնում ձեռքերի մեջ, բայց դեմքը չի փակվում:
ՀԱՍՄԻԿ — (հուսահատ): Ինչո՞ւ է ամեն ինչ այսքան բարդ:
Մի պահ լռություն է տիրում:
ՀԱՍՄԻԿ — Լուռ են: (Հանդիսատեսին.) Ինչո՞ւ չեք խոսում: (Դադար:) Նորից փորձեմ:
Հասմիկը ձեռքերով ստուգում է՝ տեղո՞ւմ են լեգոները, թե՞ ոչ:
ՀԱՍՄԻԿ — Բոլորն այստեղ են:
Վերցնում է մեկ ուրիշ մաս և փորձում ամրացնել: Նորից չարչարվում է:
ՀԱՍՄԻԿ — Ես կարող եմ, ես կարող եմ, կարող եմ: (Հանդիսատեսին.) Դուք մտածում եք՝ ո՞վ եմ ես: (Դադար:) Հեքիաթի կամ նկարի աղջի՞կ:
Հասմիկը լեգոյի մեկ այլ մաս է վերցնում, փորձում ամրացնել:
ՀԱՍՄԻԿ — Ոչ, ես նկարում չեմ ապրում: Ես ձեր կողքին եմ ապրում: Դուք տեսնո՞ւմ եք ինձ, ես երազանքներ ունեմ:
Չի կարողանում ամրացնել:
ՀԱՍՄԻԿ — (կտրուկ, հանկարծակի հիշելով): Բժիշկն ասաց, որ կամքի ուժ է պետք ունենալ:
Այս խոսքերին զուգահեռ լուսավորությունը թուլանում է:
Նորից լույս աղջկա վրա, նա շարունակում է լեգո հավաքել և զուգահեռ պատմել:
ՀԱՍՄԻԿ — Ես 24 տարեկան եմ: Ունեմ խնդիր՝ տեսողության խնդիր: Մի քանի տարի առաջ տեսողությունս նվազեց այնքան, որ առանց ուղեկցողի դժվարանում եմ տեղաշարժվել: Դա պատահեց դպրոցում, անսպասելի: Այսօրվա պես հիշում եմ, ստուգողական էինք գրում, երբ հանկարծակի տետրի տողերն ու տառերը կորան աչքիցս: Ես, չընկալելով կատարվածը, փորձում էի գտնել դրանք, բայց հետո հասկացա, որ (հանդիսատեսին) տողերն ու տառերը նեղացել ու անժամկետ հեռացել են ինձանից:
Մի պահ անթարթ հայացքով նայում է հանդիսատեսին:
ՀԱՍՄԻԿ — (իրեն մեղավոր զգալով): Ես այնքան էի տանջվում այն մտքից, որ հիասթափեցրի ընկերներիս: Նրանք ընդամենը ուզում էին, որ ստուգեմ խնդրի պատասխանը, իսկ ես… Հուսով եմ, որ հետո նրանք հասկացան և նեղացած չեն մնացել ինձանից, ինչպես տողերն ու տառերը:
Լեգոն ամրանում է:
ՀԱՍՄԻԿ — (երջանկացած): Այո, ստացվեց:
Աղջիկը լեգոյից մեկ ուրիշ մաս է վերցնում և չի կողմնորոշվում՝ որ կողմից ամրացնի:
ՀԱՍՄԻԿ — (հանդիսատեսին): Չգիտեմ, սա աջ կողմում ամրացնեմ, թե ձախ: (Մտածում է:) Հըմ, ձախ: (Ամրացնում է:) Հրաշալի է: (Ափերն իրար է զարկում: Հանդիսատեսին.) Ահ, ո՞ւր էինք հասել:
Ցույց է տալիս, թե փորձում է հիշել:
ՀԱՍՄԻԿ – Հիշեցի. երբ տողերն ու տառերը նեղացան և անժամկետ հեռացան ինձանից: Ինչու անժամկե՞տ, որովհետև ես այդպես էլ չհաշտվեցի նրանց կորստի հետ:
Աղջկա վրայից լույսն անհետանում է:
ՀԱՍՄԻԿ — (հուսահատ): Ոչինչ չեմ հասկանում: Ի՞նչ պատահեց: Ինչո՞ւ մթնեց:
Լռություն է, պատասխանող չկա:
ՀԱՍՄԻԿ — Ո՞վ կա այստեղ:
Լռություն է:
ՀԱՍՄԻԿ — Մա՜մ, մա՜մ… (Վախեցած, ցածրաձայն:) Որտեղ ես… (Շշուկով:) Որտեղ ես: Լույս եմ ուզում, շատ լույս: Վախենում եմ մթությունից:
Մի քանի վայրկյան դադար:
ՀԱՍՄԻԿ — (կտրուկ): Ցուրտ է: Մրսում եմ:
Կուչ է գալիս, իբրև ծածկվում է:
ՀԱՍՄԻԿ — Մի բան լիներ ծածկվեի: (Հանկարծակի հիշելով:) Ոչինչ, սա էլ կանցնի: Բժիշկն ասաց, որ պետք է ուժեղ լինեմ:
ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆ 1: Մի քանի վայրկյան անց բեմի կենտրոնը թեթևակի լուսավորվում է: Երևում է Հասմիկը: Նա կլաս է խաղում (մանկության բակային խաղերից մեկը ): Զուգահեռ՝ մերթ հեռվից, մերթ մոտիկից ձայնագրությամբ լսվում են բակային իրարանցման ձայներ:
Ձայն — Հաս, էս ի՞նչ ես անում, ոտքդ գծին կպավ… քարդ գծի վրայա:
2-րդ ձայն — Էսպես կպարտվենք:
Լույսը մարում է: Ձայներն աստիճանաբար խլանում են, մարում:
Տեսարան 3
Բեմը դեռևս մթության մեջ է: Հետզհետե միանում է պրոյեկտորը և թույլ լուսավորում բեմի կենտրոնը, որտեղ աշակերտական սեղանի ձախ կողմում նստած է Հասմիկը: Նրա առջև գիրք է դրված: Պրոեկտորով տեսնում ենք, թե գրքում ինչ է գրված: Ընթերցում են Ա. Բակունցի <<Սպիտակ ձին>> պատմվածքը։
ՀԱՍՄԻԿ — (այլ աշակերտուհու դերում, ընթերցելու պահին): Խավար խրճիթում, դռան երգին արձագանքում էր պղինձների զնգոցը և Շարմաղ բիբու ջինջ ձայնը:
- Քո փառքը շատ, էսօր էլ զանգերը զարկին,- մրմնջում էր այդ լուսերես կինը, որին իրիկնապահի զանգերը ավետում էին անանձնական անդորր:
Հասմիկը կանգնում է նստարանի առջև, ինչպես ուսուցչուհիները:
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Բավական է, ապրես: (Կարծես մտածելով:) Ո՞վ կշարունակի: Ապա տեսնենք: Հասմիկ:
Հասմիկը նստում է նստարանի աջ կողմում: Նա հանկարծակիի է գալիս:
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Շարունակիր:
Հասմիկը վախվխելով մի փոքր առաջ է բերում գիրքը և ձևացնում, թե պատրաստվում է կարդալ:
ՀԱՍՄԻԿ — (զսպելով հուզմունքը, անհամարձակ): Նա կանգնում էր դռան շեմքին, աչքը դեպի ներքևի բլուրները, (ձայնը դողում է) որոնք անսահման հեռվում ձուլվում էին մայրամուտի մուգ կապույտ երկնքին և կազմում եզրը մի անգո աշխարհի, որին յոթանասուն տարի անդավաճան հավատում էր այդ միամիտ կինը: Նա… (Դադարում է կարդալ:)
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Շարունակիր:
Հասմիկը ետ է քաշվում գրքից, կկոցում աչքերը, հայացքով աջ ու ձախ անում:
ՀԱՍՄԻԿ — Ի՞նչ պատահեց, կարդա:
Հասմիկը նորից իրեն է մոտեցնում գիրքը:
ՀԱՍՄԻԿ — (փորձելով հիշել): Նա… (չի կարողանում հիշել տեքստը) նա… կանգնում էր.. կանգնում էր…
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Բավական է, այնքան էլ սահուն չես կարդում, պետք է աշխատես քո ընթերցանության վրա:
Հասմիկը հուզմունքից հազիվ կուլ է տալիս թուքը: Նա մատներով անհամաչափ շարժումներ է անում:
Այդ ընթացքում պրոյեկտորն աստիճանաբար անջատվում է: Բեմը մթնում է:
Քիչ անց բեմի կենտրոնը նորից վառ լուսավորվում է: Հասմիկը շարունակում է լեգո հավաքելով պատմել:
ՀԱՍՄԻԿ — Կարծում եմ, ճիշտ ուղղության վրա եմ, այնպես չէ՞: (Հանդիսատեսին.) Դուք տեսնո՞ւմ եք ինձ: Ես այդպես էլ չհաշտվեցի նրանց կորստի հետ:
Խոսելուն զուգահեռ մատներով լեգոյի մասեր է փնտրում, փորձում ամրացնել:
ՀԱՍՄԻԿ — Ես հետզհետե մեկուսանում էի հասարակությունից: Ինձ համար անտանելի դժվար էր մարդկանց հետ շփվելը, բայց դա միայն ինձանից չէր: Նրանք չէին հասկանում ինձ: Նրանք կարող էին այնպիսի բառ կամ արտահայտություն թույլ տալ իրենց, որից ես աննկարագրելի վատ էի զգում, բայց դա որևէ մեկը չէր նկատում կամ գուցե ձևացնում էին, թե չեն նկատում: Չգիտեմ: (Հանկարծակի:) Հրաշալի է:
Ձեռքով շոշափում է հավաքած լեգոները:
ՀԱՍՄԻԿ — Ես աստիճանաբար դադարեցի բակ իջնել: Այնքան էի սիրում մեր բակը, ընկերներիս: Ես մինչև ուշ գիշեր խաղում էի նրանց հետ:
Հասմիկը մտքերի մեջ է ընկնում:
ՀԱՍՄԻԿ — Հիշում եմ այդ պայծառ օրերը: (Ժպտում է:)
Լեգոները մնում են նրա ձեռքում:
Հիշողություն 2: Բեմում լուսավորությունը թուլանում է: Ընդհանուր աղմուկ:
Երևում է Հասմիկը՝ գործագործ խաղալիս: Աղջիկը աֆեկտիվ ցուցադրում է այդ խաղին բնորոշ մի քանի դիրքեր: Հասմիկը ձախ կողմ է գնումև աֆեկտիվ ցույց տալիս գնդակի հարվածից խույս տալը:
Աղմուկն աստիճանաբար խլանում է, մարում; Բեմը նորից վառ լուսավորվում է: Կենտրոնում նստած է Հասմիկը: Նա շարունակում է ընտրել և ամրացնել լեգոները:
ՀԱՍՄԻԿ — Դպրոցում երկար ժամանակ ոչ ոք գլխի չէր ընկնում, որ ես չեմ տեսնում:
Նա մի լեգո է ընտրում:
ՀԱՍՄԻԿ — Տեսնես ի՞նչ տեսք ունի այս կտորը:
Լեգոյից հոտ է քաշում:
ՀԱՍՄԻԿ — Դեղին գույն ունի, այդպե՞ս է:
Մի պահ լռություն է տիրում:
ՀԱՍՄԻԿ — Ես չէի համարձակվում բարձրաձայնել, բայց և շատ վատ էի զգում ինձ: Սկսեցի երկրորդ, երրորդ ժամից գնալ: Հետո վատ զգալու պատրվակով դասղեկին խնդրել, որ քրոջս կամ մայրիկիս կանչի իմ ետևից: Հաճախ բացակայում էի: Պատմողական դասերը՝ (շեշտված) հատկապես գրականությունը, սովորում, ճիշտ կլինի ասել՝ անգիր էի անում տանը և գնում դպրոց: Իմ սիրելի գրողն է Բակունցը: Պաշտում եմ նրա <<Սպիտակ ձին>> պատմվածքը: Անգիր էի սովորել, բայց մի օր դա էլ արդեն չէի կարողանում:
Բեմը մթնում է: Առկա են միայն լուսային որոշակի բծեր:
Ձայնագրությամբ լսվում է Հասմիկի արձագանքող ձայնը:
Հիշողություն 3:
ՀԱՍՄԻԿ — Չեմ ուզում: Այլևս սովորել չեմ ուզում: Դպրոց գնալ չեմ ուզում: Չեմ ուզում, ոչինչ չեմ ուզում:
Բեմը կրկին լուսավորվում է: Երևում է Հասմիկը, լեգոն ամրացնելու պահին:
ՀԱՍՄԻԿ — Օրերն էի հաշվում, թե երբ պետք է վերջանա տարին ու ես ավարտեմ դպրոցը: Երբ օրն ավարտվում էր, չէ, ճիշտ կլինի ասել, երբ ավարտվում էր վերջին ժամը, օրացույցի վրա անմիջապես նշում էի՝ ավարտվեց: Այդ ժամանակ դա իմ միակ մխիթարանքն էր:
Բեմը մթնում է: Լսվում է Հասմիկի արձագանքող ձայնը:
ՀԱՍՄԻԿ — Ժամը երկուսն է: Այս օրն էլ ավարտվեց: Մնաց (հաշվում է) մեկ, երկու, երեք: Երեք օր և ապրիլն էլ կավարտվի:
Ձայնին զուգահեռ, թույլ լուսավորության ներքո Հասմիկը բեմի աջ կողմից բերում է թվերից կիսով չափ զուրկ, կպչուն թղթերով ամրացված օրացույցը, պոկում մի թիվ և նետում բեմի վրա, մյուս, արդեն իսկ պոկված թվերի կողքին; Բեմը մթնում է:
Մի քանի վայրկյան հետո բեմը վառ լուսավորվում է: Կենտրոնում նստած է Հասմիկը: Նա շարունակում է լեգո հավաքել: Այս ընթացքում արդեն մի քանի կտոր ամրացրել է:
ՀԱՍՄԻԿ — (շոշափելով հավաքած լեգոն): Հաջողվում է:
Երջանկանում է, ապա կտրուկ լրջանում:
ՀԱՍՄԻԿ — Բժիշկն այսօր ասաց, որ ցանկություն է պետք ունենալ:
Վերցնում է լեգոյի մի կտոր, ամրացնում: Լեգոն թեքվում է, համարյա շուռ գալիս:
ՀԱՍՄԻԿ — Իմ հորինած օրացույցն ինձ շատ էր օգնում օրերս անցկացնելու համար: Ես չէի կարողանում շփվել մարդկանց հետ: Ի վերջո դադարեցի բակ իջնել, կտրվեցի ընկերներիցս ու մնացի ինքս ինձ հետ միայնակ:
Հիշողություն 4: Բեմն աստիճանաբար մթնում է: Ընդհանուր աղմուկ, բակային ձայներ:
Հասմիկն աֆեկտիվ հեծանիվ է քշում:
Թույլ լուսավորության մեջ լսվում է Հասմիկի արձագանքող ձայնը:
ՀԱՍՄԻԿ — Իմ միակ ընկերը ես էի: Ես ժամերով խոսում, կռվում, լաց էի լինում ինձ հետ, բայց դա ոչ ոք չէր նկատում: Դա երկու Հասմիկների փոքրիկ գաղտնիքն էր: (Հերոսուհին խոսում է երկուսի փոխարեն:)
ՀԱՍՄԻԿ 2 — Դու չպետք է քեզ մեղավոր զգայիր, ընդհակառակը, պետք է կանգնեիր և ուղիղ ասեիր:
ՀԱՍՄԻԿ — Ի՞նչ ասեի, որ չե՞մ տեսնում:
ՀԱՍՄԻԿ 2 — Այո՛:
ՀԱՍՄԻԿ — Մի պահ ուզում էի, բայց վախեցա:
ՀԱՍՄԻԿ 2 — Ասա՛, ճիշտը դա է:
ՀԱՍՄԻԿ — (կասկածանքով): Բա որ նա… չէ-չէ, չեմ ասի:
ՀԱՍՄԻԿ 2 — Ինչ ասեմ, ուրեմն շարունակիր ինքդ քեզ տանջել, իսկ ուսուցիչներն ամեն անգամ անհարմար դրության մեջ կդնեն:
Բեմը աստիճանաբար մթնում է, ապա վառ լուսավորվում: Հասմիկը բեմի կենտրոնում նստած շարունակում է լեգո հավաքել:
ՀԱՍՄԻԿ — Այո, իմ ընկերը ես էի: Ես այնքան թեթևացած էի զգում ինձ այդ զրույցներից հետո, կարծես ինչ-որ մեկին իսկապես պատմած լինեի իմ սրտում եղածի մասին, բայց մի բան ինձ իսկապես անհանգստացնում էր. իսկ ի՞նչ է զգում մյուս Հասմիկը: Արդյո՞ք իմ թեթևանալով նրան չէի ծանրացնում:
Լեգո է վերցնում, փորձում ամրացնել: Լեգոն հեշտությամբ ամրանում է:
ՀԱՍՄԻԿ — (հրճվելով): Այո՛, հեշտությամբ ամրացավ: (Հանդիսատեսին.) Տեսա՞ք… չէ, դուք տեսա՞ք:
Մի պահ լռություն է տիրում:
ՀԱՍՄԻԿ — Լուռ են: (Դադար:) Միայն ինքս ինձ հետ էի անկեղծ խոսում: Ամեն օր ուղեղումս անտանելի մտքեր էին ծնվում ու որդի պես կրծում ներսից: Հանդիպում էի մարդկանց, որոնք ինձ տեսնելիս այնպես էին արձագանքում, ասես ես ինչ-որ այլմոլորակային լինեի, ով չգիտես թե որտեղից երկիր էր ընկել:
Լեգոյի ևս մեկ կտոր է ամրացնում: Բեմը մթնում է:
Տեսարան 4
Աշակերտական սեղանի առջև նստած է Հասմիկը: Նա լինելու է նաև այլ աշակերտի և ուսուցչուհու դերում: Առկա են թեթևակի շշուկներ:
ՀԱՍՄԻԿ — (այլ աշակերտի դերում): Հաս, կլինի՞ մատիտդ վերցնեմ:
ՀԱՍՄԻԿ — Հա, իհարկե:
Հասմիկը վերցնում է սեղանի աջ կողմում դրված մատիտը և փոխանցում կողքի սեղանի աշակերտին: (Մատիտ վերցնելու և փոխանցելու գործողությունը կարող է լինել և՛ աֆեկտիվ, և իրական:) Գործողությունը կատարվում է այնպես, որ չի հասկացվում տեսնո՞ւմ է աղջիկը, թե ոչ:
Լսվում են թխթխկոցներ սեղանին: Շշուկները դադարում են:
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում, մտածելով): Տեսնենք, ո՞վ վաղուց չի պատասխանել:
Հասմիկը իրար է խառնվում, հուզվում:
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Հասմիկ:
Հասմիկն ուզում է ինչ-որ բան ասել, բայց չի ասում:
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Հասմիկ, բացիր գիրքը և կարդա:
Հասմիկը համարյա աննկատելիորեն ձեռքը սահեցնում է սեղանի վրայով, գտնում, իրեն է մոտեցնում գիրքը:
ՀԱՍՄԻԿ — Չեմ կարծում, որ փակ վիճակում կկարողանաս կարդալ:
Հասմիկը բացում է գրքի պատահական էջ: Սա երևում է պրոյեկտորի վրա:
ՀԱՍՄԻԿ — Մենք այսօր Տերյան ենք անցնում, իսկ դու նախորդ հեղինակն ես բացել: Տերյանը երեք էջ այն կողմ է:
Հասմիկը թերթում է երեք էջ:
ՀԱՍՄԻԿ — (ուսուցչուհու դերում): Իսկ հիմա կարդա:
ՀԱՍՄԻԿ — (թուքը հազիվ կուլ տալով): Կարելի՞ է այսօր ես չկարդամ:
ՀԱՍՄԻԿ — (հուսահատված): Ես արդեն չգիտեմ՝ ինչ է կարելի, և ինչ՝ ոչ: Ես խնդրում եմ, ոչ պահանջում եմ, որ ծնողներդ վաղը դպրոց գան:
ՀԱՍՄԻԿ — (անլսելի ձայնով): Ինչո՞ւ:
ՀԱՍՄԻԿ — (շարունակում է խոսել): Վերջերս ցրված ես դարձել, աննորմալ պահվածք ունես, թուլացել ես, թուլացել:
ՀԱՍՄԻԿ — (հազիվ լսելի ձայնով): Հետո: Ծնողներս հետո կգան:
ՀԱՍՄԻԿ — Ի՞նչ տարբերություն՝ հիմա, թե հետո:
ՀԱՍՄԻԿ — (չկարողանալով զսպել իրեն, ոտքի կանգնելով): Տարբերություն կա:
Լռության մեջ լսվում են շշուկներ:
ՀԱՍՄԻԿ — Հիմա լինի, վաղը, թե մեկ ամիս հետո, միևնույնն է, ես կարդալ չեմ կարող… (Հուզմունքից դողում է:) Որովհետև ես… (Գոռում է:) Ես չեմ տեսնում: (Ձայնն արձագանքում է:)
Բեմը մթնում է:
Պրոյեկտորը միանում է: Փողոցի պատկեր: Երկու կանանց զրույց: Թույլ լուսավորման ներքո երևում է միայն Հասմիկը: Նա խոսելու է երկուսի փոխարեն:
1-րդ կին — Վայ, Գոհար ջան, ոնց եք, էս որտեղից եք գալիս:
Հասմիկը աֆեկտիվ ցույց է տալիս, թե ինչ-որ մեկի՝ այս դեպքում Գոհարի (մոր) ձեռքն է բռնել:
2-րդ կին — Դասից ենք գալիս:
1-ին կին — (զարմացած): Գնացել էիր բերելո՞ւ:
2-րդ կին — Հա:
1-ին կին — Ինչի՞, յեքա աղջիկա, ինքը չի՞ կարողանում մենակ գնա-գա:
Հասմիկի դեմքն այլայլվում է: Նա ակամա սկսում է այս ու այն կողմ նայել: Անհամբեր շարժումներ է անում հեռանալու համար:
2-րդ կին — Ուրախ էի հանդիպման համար:
Պրոյեկտորն անջատվում է, կանգնած է Հասմիկը մոր ձեռքը աֆեկտիվ բռնած: Բեմը մթնում է: Նորից թույլ լուսավորվում է՝ թողնելով շղարշի տպավորություն:
Լսվում է Հասմիկի արձագանքող ձայնը:
ՀԱՍՄԻԿ — (թվելով): Մայիսի 23, 24 և վերջապես 25: Ավարտեցի:
Հասմիկը օրացույցից պոկում է թիվն ու նետում մնացած թվերի վրա:
Բեմը վառ լուսավորվում է: Հասմիկը բեմի կենտրոնում նստած հերթական լեգոյի կտորն է ամրացնում:
ՀԱՍՄԻԿ — Մեծ դժվարությամբ ավարտեցի դպրոցը: Ասես կյանքիս կեսը տված լինեի: Եթե այդ ժամանակ տնից դուրս էի գալիս դպրոց գնալու համար, ապա ավարտելուց հետո սկսեցի ավելի հազվադեպ դրսում լինել: Վախենում էի մարդկանցից, նրանց հայացքներից ու հարցերից: Չէի ցանկանում որևէ մեկի հանդիպել, անգամ ընտանիքիս անդամներին: Ինձ թվում էր՝ բոլորը մեղավոր են իմ այս վիճակի համար: Կարոտում էի ամեն ինչ: Երբեմն մտովի պատկերացնում էի, թե ոչինչ չի եղել, ես նույն աշխույժ, ուրախ Հասմիկն եմ և անհոգ խաղում եմ դրսում: Այսպես անցնում էր իմ ամեն մի օրը:
Լեգոյի կտոր է ամրացնում: Բեմը մթնում է:
Տեսարան 5
Բեմը կիսով չափ լուսավորված է:
Հասմիկը կանգնած է բեմի կենտրոնում (բեմ բեմի վրա) և ասմունքում է: Հնչում է Հ. Սահյանի բանաստեղծությունը:
ՀԱՍՄԻԿ — (ասմունքն ավարտելիս): Ես կուզեի ինչ-որ ունեմ
Իբրև նվեր տայի քեզ:
Ես կուզեի, բայց ի՞նչ անեմ
Եթե հանկարծ դու չուզես:
Ձայնագրությամբ լսվում են բուռն ծափահարություններ: Հասմիկը գլուխ է խոնարհում հանդիսատեսի առջև: Այս ընթացքում բեմը հետզհետե մթնում է:
Մթության մեջ լսվում է Հասմիկի արձագանքող ձայնը:
ՀԱՍՄԻԿ — Բժիշկն այսօր ասաց, որ պետք է համարձակ լինեմ, որ սա դատավճիռ չէ, որ ես պետք է նորմալ կյանքի վերադառնամ:
Խոսքերին զուգահեռ բեմը հետզհետե լուսավորվում է: Հասմիկը բեմի կենտրոնում նստած շարունակում է հավաքել լեգոն:
ՀԱՍՄԻԿ — Կարծում եմ գեղեցիկ է ստացվում… (Հանդիսատեսին.) Համաձա՞յն եք ինձ հետ:
Լռություն է:
ՀԱՍՄԻԿ – Ինչո՞ւ են լռում: Միգուցե չե՞մ երևում: Ոչինչ չեմ հասկանում։ Դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվեցի թատերական ստուդիա՝ բեմական խոսքի բաժին, թեպետ երազում էի դրամատուրգ դառնալու մասին: Շաբաթը երկու անգամ հաճախում էի այնտեղ: Պարապում էի անհատական մինչ այն պահը, երբ հետզհետե սկսեցի ադապտացվել շրջապատին: Ինձ համար անհնարին էր թվում, բայց սկսեցի շփվել մարդկանց հետ: Ոչ բոլորն էին խուսափում ինձանից: Ես անգամ ներկայացումներում խաղացի, և դա ինձ իսկապես դուր եկավ, այնքան, որ երկու տարվա դադարից հետո որոշեցի շարունակել ուսումս: Ես ընդունվեցի քոլեջ:
Բեմի լույսը թուլանում է:
Ընդհանուր աղմուկ: Երևում է Հասմիկը ուսանողական սեղանի առջև նստած, ժպիտը երեսին:
ՀԱՍՄԻԿ — (պայմանական): s=a+b:
Հասմիկի պատասխանելուն զուգահեռ, խոսում են մի տղա, և մի աղջիկ: Լսվում են միայն նրանց ձայները:
ՏՂԱ — Հրաշալի ա պատասխանում:
ԱՂՋԻԿ — Հա, Հասմիկը լավ է սովորում:
ՏՂԱ — Ըհը:
ԱՂՋԻԿ — Ափսոս, որ…
ՏՂԱ — Որ ի՞նչ:
ԱՂՋԻԿ — Հասմիկը կույր է:
ՏՂԱ — Հաստա՞տ․․․ (Երեք վայրկյան դադար:) Ափսոս:
Հասմիկն ավարտում է պատասխանելը: Նա ժպտում է:
Բեմը մթնում է, ապա վառ լուսավորվում:
Հասմիկը բեմի կենտրոնում նստած լեգո է հավաքում:
ՀԱՍՄԻԿ — Ափսոս: Այս բառն արտասանողը մի երիտասարդ էր, ով կարճ ժամանակում կարևոր մարդ դարձավ ինձ համար: Ես հետո իմացա այս խոսակցության մասին:
Լեգոն ընկնում է նրա ձեռքից:
ՀԱՍՄԻԿ — Նորից կփորձեմ:
Նորից է փորձում ամրացնել:
ՀԱՍՄԻԿ — Այն ժամանակ ես էլ ափսոսացի, բայց մի բանի համար շատ էի ուրախացել, որ նա նկատել ու հետաքրքրվել էր ինձանով:
Հասմիկը մի պահ թողնում է լեգոները, վեր է կենում, հավաքում պոկված թվերը, մոտենում մեծ օրացույցին և մեկ առ մեկ ամրացնում իրենց տեղերում:
ՀԱՍՄԻԿ — (թվերն ամրացնելով): Դա մի աննկարագրելի երջանկություն էր: Աշխարհն ինձ էին նվիրել: Ես համարյա ամեն օր տեսնում էի նրան: Ահա, տեսնո՞ւմ եք, չեմ կարողանում հրաժարվել տեսնում եմ բառից, ես հոգով տեսնում եմ բոլորին: Ես տեսա նրա լուսավոր հոգին: Սկզբում չէի հասկանում, թե ինչ է կատարվում, բայց հետո.. Հետո նա ինձ համար ամեն ինչից ու բոլորից կարևոր դարձավ: Ես սիրահարվել եմ, (բացականչում է) սիրահարվել եմ: (Պտտվում է:) Ինքս էլ չհասկացա ինչպես, բայց այդ զգացմունքը ինձ շատ օգնեց: Օգնեց հաղթահարելու վախերս, կոմպլեքսներս, օգնեց շփման հարցում: Կարծես վերածնվեցի, առանց չափազանցության: Գուցե դա նաև նրանից էր, որ ես առաջին անգամ էի սիրահարվել:
Բոլոր թվերը ամրացնելուց հետո, Հասմիկը հանդիսատեսին ցույց է տալիս ամբողջական օրացույցը, ապա խնամքով դնում բեմի աջ կողմում, իսկ ինքը վերադառնում իր նախկին տեղը, լեգոների մոտ:
ՀԱՍՄԻԿ — (կտրուկ): Նա չգիտեր այդ մասին, բայց չիմանալով հանդերձ այնքան ուժ ու համարձակություն տվեց ինձ: Ես գլխիվայր շուռ եկա հարյուր ութսուն աստիճանով: Եվ այսօր այն եմ, ինչ կամ նրա շնորհիվ: Եվ, անկեղծ ասած, այս նոր Հասմիկն ինձ ավելի է դուր գալիս:
Հասմիկը լեգո է ամրացնում: Այն տնակի տեսք է ստանում:
ՀԱՍՄԻԿ — Քոլեջը բարեհաջող ավարտելուց հետո որոշեցի ուժերս փորձել և ընդունվել բուհ: Ի զարմանս ինձ՝ հաջողեցի: Հիմա սովորում եմ իմ սիրելի մասնագիտությամբ: Ապագա գրող եմ:
Լեգո է ամրացնում: Կառուցում է տանիքը:
ՀԱՍՄԻԿ — Օ, արդեն հասել ենք տանիքին: (Հանդիսատեսին.) Դուք էլ ինձ հետ միասին կառուցեցիք այս տնակը: (Մեղմորեն:) Մենք միասին կառուցեցինք իմ սրտի տնակը, որում ես այսքան բան էի թաքցրել: Նրանք ի վերջո դուրս եկան այնտեղից:
Ամրացնում է վերջին երկու կտորները, այնուհետև հանում արքայադստեր զգեստը՝ մնալով սովորական գեղեցիկ հագուստով:
ՀԱՍՄԻԿ — Հիմա ես (ոտքի է ելնում) կանգնած եմ ձեր առջև և համարձակորեն ասում եմ. ես նոր եմ, իմ իրականությունը շատերի համար նոր է: Ոմանք ընդունում են այն, ոմանք էլ պարզապես անտարբեր են: Չեն նկատում կամ չեն ցանկանում նկատել մեր գոյությունը: Այն իրականությունը, որում ապրում ենք, բայց այն գոյություն ունի: (Վերցնում է տնակը:) Դուք տեսաք իմ տնակի պարունակությունը, ուրեմն տեսեք նաև ինձ: Ես կամ, ձեր կողքին եմ: Ես երկնքից չեմ ընկել և դուք իմ մասին գրքերից կամ ֆիլմերից չեք իմացել: Ես ես եմ, և ես միայն մի հարց ունեմ ձեզ.
Հասմիկը շրջվում, բացում է ետևում վարագույրով քողարկված հայելին, որտեղ հանդիսատեսը հանկարծ տեսնում է իրեն։
ՀԱՍՄԻԿ — (բառերը դանդաղ, հատ առ հատ, շեշտված): Դուք տեսնո՞ւմ եք ինձ:
Բեմի լույսերը հետզհետե թուլանում են, մարում:
